پایان خاموشی‌ها / آیا بحران تمام شده است؟

چند روز پس از آنکه علت اصلی بحران آلودگی هوا اعلام شد، مشخص گردید که مشکل اصلی نه تنها آلودگی، بلکه کمبود سوخت در نیروگاه‌ها بوده است. محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور، توضیح داد که به دلیل کمبود گاز و کاهش ذخایر گازوئیل، ناگزیر از اعمال خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده بوده‌ایم. این تصمیم با هدف جلوگیری از تولید بیشتر آلودگی و حفظ ذخایر سوخت مایع اتخاذ شد.

آمارها چه می‌گویند؟

طبق گزارش‌های مجلس، وضعیت ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها در سال جاری بحرانی بوده است. محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، اعلام کرد که ذخایر نفت‌گاز در ابتدای سال تنها ۲۹۰ میلیون لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸۲۰ میلیون لیتر کاهش داشته است. این کاهش در مرداد ماه به حدود ۴۳ درصد در مقایسه با وضعیت پایدار نیروگاهی رسید.

از سوی دیگر، مصرف برق در ایران همچنان در حال افزایش است. عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، در مجلس اعلام کرد که رشد مصرف برق به ۸.۷ درصد رسیده که تقریباً دو برابر میانگین ۱۰ سال گذشته است. این افزایش مصرف در شرایطی است که ظرفیت نیروگاهی کشور با کمبود ۲۰ هزار مگاوات مواجه است.

مدیریت بحران یا تصمیمات پیش‌بینی‌نشده؟

دولت در ابتدا توقف مازوت‌سوزی را «تصمیمی عادلانه» دانست، اما شواهد نشان می‌دهند که بحران سوخت در نیروگاه‌ها عامل اصلی خاموشی‌ها بوده است. وزیر نفت در این زمینه توضیح داد که رشد مصرف گاز خانگی در سال‌های اخیر، تأمین گاز برای نیروگاه‌ها را با مشکل مواجه کرده و کاهش ذخایر سوخت مایع، دسترسی به ظرفیت کامل نیروگاه‌ها را محدود کرده است.

وزیر نیرو نیز تأکید کرد که «ناترازی سوخت» اصلی‌ترین چالش نیروگاه‌ها در تأمین برق بوده است. او گفت: «علیرغم آمادگی نیروگاه‌ها برای تولید برق، کمبود سوخت باعث شد که خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده اعمال شوند.»

با افزایش تأمین گاز برای نیروگاه‌ها و بهبود ذخایر سوخت مایع، دولت اعلام کرد که دیگر نیازی به اعمال خاموشی نیست. وزیر نیرو تصریح کرد: «در حال حاضر هیچ محدودیتی در تولید برق وجود ندارد و نیروگاه‌ها در آمادگی کامل هستند.»

آیا بحران سوخت به طور پایدار مدیریت شده است؟

سؤال اساسی این است که آیا دولت توانسته است بحران سوخت را به طور پایدار مدیریت کند یا اینکه این تنها یک راهکار موقت برای عبور از دوره بحرانی بوده است؟ کارشناسان بر این باورند که برنامه‌ریزی برای افزایش تولید گاز و برق در آینده و جلوگیری از ناترازی باید در اولویت قرار گیرد.

انتقاداتی که باقی است

بحران اخیر نشان داد که ضعف در مدیریت منابع انرژی در دولت گذشته و عدم شفافیت در اطلاع‌رسانی دولت فعلی می‌تواند به اعتماد عمومی آسیب بزند. دولت در ابتدا اعلام کرد که خاموشی‌ها به دلیل آلودگی هوا و سلامت مردم اعمال شده است، اما در نهایت مشخص شد که علت اصلی کمبود سوخت بوده است.

وزارت نیرو وعده داده است که تا پیک مصرف سال آینده بیش از ۱۰ هزار مگاوات ظرفیت اضافی تولید برق را فراهم کند که می‌تواند گامی مؤثر در کاهش ناترازی برق باشد. همچنین وزارت نفت اعلام کرده که برنامه‌ریزی برای سواپ گاز به منظور افزایش تحویل گاز به نیروگاه‌ها در دست اقدام است و واردات نفت و گاز نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است.

اکنون که خاموشی‌ها به پایان رسیده، مردم انتظار دارند که دولت در جهت پیشگیری از بحران‌های مشابه در آینده، اقدامات مؤثرتری انجام دهد و در تصمیم‌گیری‌ها شفاف‌تر عمل کند.