افغانی، ارز سوم باثبات‌ترین در میان ارزهای منطقه / ریال ایران، در صدر ضعیف‌ترین‌ ارزهای جهان

اکنون پول ایران بی ثبات‌ ترین و کم ارزش‌ ترین پول جهان محسوب می‌ شود.

حقیقت این است که همسایگان ایران در زمینه‌های مختلف از ایجاد کریدور تا توسعه شبکه بانکی و راه‌های کشور و از زیرساخت‌های صنعتی تا اقتصادی در تلاش برای رشد و انعقاد قرارداد‌های تازه هستند. عملا همسایگان ایران در حالی به رشد ارزش پول خود فکر می‌کنند که به نظر می‌رسد ایران به طور کامل از قافله جا مانده است.

احتمالا اگر از هر ایرانی در کوچه و خیابان بپرسند که فکر می‌کند باارزش‌ترین پول جهان کدام است، بدون تردید بگوید «دلار»!

حقیقت این است برخلاف همه وعده‌های سال‌های اخیر مسئولان درباره دلارزدایی اقتصاد کشور، اما نه تنها این منظور حاصل نشده که حتی ذهن شهروندان ایرانی از همیشه دلارباورتر شده و اساسا قیمت کمتر کالایی در کشور بدون ارزیابی روزانه دلار است که تعیین می‌شود.

اما فارغ از اهمیت بسیار دلار در ذهن ایرانیان از تاجر تا صنعتگر و کارمند و کارگر، مساله این است که دلار هیچگاه لزوما با ارزش‌ترین ارز جهان نبوده است هر چند که شاید قدرتمندترینش باشد.

اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید این دینار کویت است که ارزشمندترین پول جهان است.

واحد پول کشور‌ها یک واحد مشخص است و ارزش پول کشور‌ها با توجه به شرایط اقتصادی همچنان در هر حال تغییر است.

در سال ۲۰۲۴، گران‌ترین واحد پول جهان دینار کویت است. هر دینار کویت معادل ۳.۲۵ دلار آمریکا است. این ارز به دلیل ثبات اقتصادی این کشور با داشتن ذخایر نفت و گاز فراوان، ارزش بالایی دارد.

در رتبه‌های بعدی با ارزش‌ترین پول دنیا به ترتیب دینار بحرین قرار می‌گیرد. کما اینکه اولین بار نیز در سال ۱۹۶۵ میلادی این پول به جای روپیه خلیج فارس در این کشور معرفی شد و در حال حاضر به‌عنوان واحد پول رسمی کشور بحرین شناخته می‌شود.

این ارز دومین جایگاه را در لیست باارزش‌ترین‌ها پول‌های جهان به خود اختصاص داده است. دلیل اصلی ارزش بالای پول این کشور نیز باز هم وجود ذخایر نفتی و فرصت‌های شغلی بسیار در این کشور است که با توجه به جمعیت آن قابل درک است که باید بسیار باارزش باشد.

پس از این دو، نوبت به ریال عمان می‌رسد. واحد پول عمان پولی است که برای نخستین بار در سال ۱۹۷۳ در این کشور و به جهان معرفی شد و برای توصیف ارزش این پول نیز باید به این مساله پرداخت که باز هم پای ذخایر انرژی در میان است و به دلیل آنکه عمان از کشور‌های تامین کننده نفت جهان است، توانسته ارزش زیادی برای واحد پول خود به دست آورد.

اگر فکر کرده اید برای رتبه چهارم ارزشمندترین پول جهان بالاخره از خاورمیانه خارج می‌شویم سخت در اشتباه هستید. رتبه چهارم به لیر اردن تعلق دارد که در ۵ واحد پول ارزشمند پول جهان قرار دارند.

نکته، اما اینجاست که این یکی با وجود اینکه از لحاظ ذخایر نفتی شرایط مشابه سه کشور قبلی بهره ندارد و حتی اقتصاد چندان پر رونقی نیز ندارد، اما واحد پول آن ارزش بالایی دارد و در بین پول‌های جهان مهم شمرده می‌شود.

خب بعد از ۴ کشور در حوزه خلیج فارس نوبت به واحد پول یک کشور اروپایی می‌رسد. رتبه پنجم پول‌های قدرتمند در جهان به بریتانیا با واحد پوند تعلق دارد.

یک نکته جالب که در رابطه با پوند انگلیس (GBP) وجود دارد این است که این ارز قدیمی‌ترین واحد پولی جهان به حساب می‌آید. واحد کوچک‌تر پوند پنی نام دارد و هر پوند برابر با ۱۰۰ پنی است.

در مرحله بعد باید به سراغ کشور ثروتمند دیگر برویم. دلار جزایر کیمن که با کد ارزی (KYD) یکی دیگر از پول‌های ارزشمند دنیا است که بخشی از قدرت آن این است که هیچ گونه مالیاتی به آن تعلق نمی‌گیرد. این واحد پول نخستین بار در سال ۱۹۷۲ رونمایی شد و این ارز را پس از استقلال این کشور جایگزین ارز جامائیکا کرده‌اند.

بسیاری معتقدند این واحد پول نباید این همه ارزشمند باشد چرا که در مسیر‌های پولشویی نیز بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هفتمین پول قدرتمند جهان در سال ۲۰۲۴، اما باز یک پوند دیگر است. پوند جبل الطارق هفتمین واحد پول گران جهان با کد GIP نشان است و پول رسمی کشور جبل الطارق است. عجیب این که تا سال ۱۸۷۲ وضعیت ارز در این کشور بسیار پیچیده بود. با این حال، در سال ۱۸۷۲، واحد پول اسپانیا تنها ارز قانونی در جبل الطارق شد. در سال ۱۸۹۸، جنگ اسپانیا و آمریکا، ارزش پزوتا اسپانیا را به طرز نگران کننده‌ای کاهش داد و به همین دلیل پوند به عنوان تنها واحد پول جبل الطارق، در ابتدا به شکل سکه‌ها و اسکناس‌های بریتانیا معرفی شد.

فرانک سویس و یورو اتحادیه اروپا، به عنوان واحد‌های پولی ارزشمند در ردیف هشتم و نهم این جدول در سال ۲۰۲۴ جا خوش کرده اند.

جالب اینکه به جز واحد پول یورو به عنوان واحد پول کشور‌های اتحادیه اروپا، هر دو واحد دیگر پول یعنی پوند انگلستان و فرانک سویس که برای کشور لیختن اشتاین نیز استفاده می‌شود در ردیف ۱۰ پول ارزشمند جهان جای دارند و به این ترتیب می‌توان گفت که همه واحد‌های پول اروپا در فهرست ۱۰ ارز ارزشمند جهان در سال ۲۰۲۴ جا خوش کرده اند.

و، اما دهمین واحد پول، دلار ایالات متحده آمریکاست. هر چند دلار در جدول ارزش گذاری ارز‌های جهان در ردیف دهم قرار گرفته، اما برای درک اینکه چقدر این واحد پول قدرتمند است همین بس که برای ارزش گذاری الباقی ارز‌ها از مقایسه آن با دلار استفاده می‌کنند.

در واقع هر چند که دلار در لیست ۱۰ ارز نخست از نظر ارزش در رتبه دهم است، اما از نظر قدرت، در رتبه نخست ارز‌ها در سال ۲۰۲۴ قرار دارد.

توجه کنید که برای ارزش گذاری هر کدام از ارز‌های گفته شده یکی از واحد‌های اهمیت، نرخ برابری این واحد‌های پول در برابر دلار است. در واقع هر بار دستکاری در دلار می‌تواند ارزش این پول‌ها را کم و زیاد کند.

حالا که نگاهی به قدرتمندترین ارز‌های جهان انداختیم و البته که ۴ رتبه در اختیار همسایگان ایران و کشور‌های در حوزه خلیج فارس قرار داشت، خوب است نگاهی به وضعیت ضعیف‌ترین ارز‌های جهان بیاندازیم، وضعیتی اسفبار برای ایران که این بار ریال ایران در صدر جدول بی ارزش‌ترین ارز جهان در سال ۲۰۲۴ قرار دارد.

ریال ایران، در صدر ضعیف‌ترین‌ ارزهای جهان

در ابتدای سال ۲۰۲۴، یعنی حدود بهمن ماه سال ۱۴۰۲ بود که سایت FXSSI فهرستی تهیه کرد و بر اساس آن ارز‌های کم‌ارزش را لیست کرد. بعدتر این فهرست در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴ نیز به روز شد و به نظر می‌رسد فعلا تغییر چندانی در وضعیت این لیست به وجود نیامده باشد.

در این لیست ریال ایران به عنوان کم ارزش‌ترین ارز جهان ثبت شده است. کاهش ارزش ریال ایران در سال ۱۹۷۹ آغاز شد. در آن زمان بسیاری از شهروندان ایرانی ناچار مشاغل خود را در ایران به دلیل بی‌ثباتی سیاسی ترک کردند. تشدید این وضعیت با جنگ ایران و عراق و تحریم‌های اقتصادی اعمال‌شده به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای ایران رقم خورد. همچنین با کاهش دسترسی شهروندان به ارز‌های خارجی و در نتیجه بازار سیاه این کاهش باز هم شدیدتر شد. در نتیجه این عوامل در مجموع به اقتصاد آسیب زد و منجر به کاهش تقریباً ۴۰۰ درصدی ارزش ریال ایران شد.

تحریم‌های سال ۲۰۱۸ آمریکا پس از نقض برجام که طرف آمریکایی اد‌عا کرد ایران برنامه هسته‌ای خود را ادامه می‌دهد، حتی این وضعیت را از قبل برای ریال ایران بدتر کرد و با تشدید تحریم‌ها، دسترسی به بازار‌های جهانی کالا محدودتر شد. پس ایران دیگر نمی‌توانست نفت خود را صادر کند که حدود ۶۹ درصد درآمد سالانه‌اش را تشکیل می‌داد. این اتفاق کسری بحرانی در بودجه ملی ایران را رقم زد. این تحریم‌ها سایر صنایع از جمله پتروشیمی و متالورژی را نیز شامل می‌شود. تا ماهِ می ۲۰۲۰، ایران تورمی سرعتی را تجربه کرد و پول آن ۶۰۰ درصد از ارزش خود را از دست داد.

در نتیجه اکنون پول ایران بی ثبات‌ترین و کم ارزش‌ترین پول جهان محسوب می‌شود.

حتی اگر از این جدول عبور کنیم، به نظر نمی‌رسد جایی بهتر از ۵ کشور انتهایی ارزش ارز‌ها در انتظار پول ایران باشد.

نکته تاسف بار این است که حدود ۲۷ درصد منابع طبیعی جهان از جمله گاز و نفت در اختیار ایران است، اما برخلاف ۴ کشوری که به عنوان همسایگانش در صدر قرار داشتند، ایران شانس چندانی برای بهبود وضعیت ارزی خود با سیاست گذاری‌های فعلی در عرصه اقتصاد و سیاست خارجی ندارد.

عدم مذاکره با جهان، عدم پیوستن به FATF، بی توجهی به مناسبات اقتصادی جهانی و قطع ارتباط شبکه بانکی ایران با جهان از جمله مشکلات گریبان گیر واحد پول ایران است که کل اقتصاد را نیز تحت تاثیر قرار داد.

اما ارز‌های دیگر در لیست کم ارزش‌ترین واحد‌های پولی جهان را به ترتیب باید؛ دانگ ویتنام به عنوان دومین ارز کم‌ارزش جهان، لئون سیرالئون به عنوان یک کشور فقیر آفریقایی، روپیه اندونزی، سوم (Sum) ازبکستان، فرانک گینه، گوارانی پاراگوئه، ریل کامبوج و پزو کلمبیا دانست.

باز هم شاید حیرت کرده باشید که واحد پول افغانستان یعنی افغانی اساسا نه تنها در این فهرست ضعیف‌ترین و کم ارزش‌ترین‌ها قرار ندارد بلکه توانسته رتبه جالبی را در سال ۲۰۲۴ و حتی پس از قدرت گرفتن طالبان به دست آورد.

افغانی سومین ارز باثبات در سال ۲۰۲۴

بنا به اطلاعات جمع‌آوری شده توسط بلومبرگ مشخص شده که در سال جاری میلادی واحد پول افغانی، ۱۴ درصد رشد داشته که پس از ارز کشور‌های کلمبیا و سریلانکا در رتبه سوم فهرست رشد و ثبات نرخ ارز قرار گرفته است.

در واقع همسایه شرقی ایران پس از قدرت گرفتن طالب‌ها در این کشور نیز همچنان نرخ رشد ارز را تجربه کردند و در سال جاری نیز ارز افغانی رتبه سوم باثبات‌ترین ارز‌های جهان را از آن خود کرده است.

حقیقت این است که همسایگان ایران در زمینه‌های مختلف از ایجاد کریدور تا توسعه شبکه بانکی و راه‌های کشور و از زیرساخت‌های صنعتی تا اقتصادی در تلاش برای رشد و انعقاد قرارداد‌های تازه هستند.

عملا همسایگان ایران در حالی به رشد ارزش پول خود فکر می‌کنند که به نظر می‌رسد ایران به طور کامل از قافله جا مانده است.

تلاش کشورهایی، چون قطر و عربستان برای پیوستن به ۱۰ کشور صدر ارزش پولی اکنون به هیچ وجه قابل انکار نیست و اگر مسئولان جمهوری اسلامی هر چه زودتر راهی برای این وضعیت نیابند و تلاشی برای گشودن مسیر‌های تازه نکنند کشور با بحران روزافزون ارزش پول خود بیش از قبل مواجه خواهد شد.

منبع: اقتصاد۲۴