پیامدهای اقتصادی حضور پزشکیان در «بریکس»

قرارداد ۲۰ ساله ایران و روسیه

توافق ایران و روسیه برای همکاری‌های سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی موضوعی جدید نیست و به بیش از ۲۰ سال پیش برمی‌گردد. این همکاری از سفر سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران، به نیویورک در سال ۷۹ آغاز شد و پس از آن توافقنامه‌ای بین دو کشور به امضا رسید.

این توافق که شامل یک مقدمه و ۲۱ ماده است، در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۳۷۹ (۱۲ مارس ۲۰۰۱) تنظیم شد و در دی‌ماه ۱۳۸۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این معاهده برای ۱۰ سال منعقد شد و در صورت عدم اطلاع کتبی یکی از طرفین از قصد قطع اعتبار آن، به‌طور خودکار برای دوره‌های ۵ ساله تمدید می‌شود. تا کنون این توافقنامه سه بار به‌طور خودکار تمدید شده است.

در حالی که انتظار می‌رفت همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه به دلیل سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز افزایش یابد، اما در عمل این قرارداد توفیق چندانی نداشته است. بیشتر بندهای این توافق حول موضوعات امنیتی و سیاسی می‌چرخد و شامل احترام به تمامیت ارضی، عدم اقدامات نظامی علیه یکدیگر و همکاری‌های نظامی در صورت تجاوز می‌شود.

در مرداد ۱۳۹۹، وزیر خارجه وقت ایران از تمدید این قرارداد سخن گفت و اعلام کرد که اگر روسیه نیز موافق باشد، این قرارداد مجدداً تمدید خواهد شد. وزیر امور خارجه روسیه نیز به تحولات جهانی و نیاز به تدوین سند جدید برای همکاری‌های مشترک اشاره کرده است.

اهمیت بریکس برای ایران

برای بررسی مزایای عضویت ایران در گروه بریکس، ابتدا باید با این گروه و نحوه تشکیل آن آشنا شویم. بریکس (BRICS) مخفف پنج اقتصاد بزرگ در حال ظهور، یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است. این کشورها از سال ۲۰۰۹ به طور سالانه در اجلاس‌های رسمی گرد هم می‌آیند.

کشورهای عضو بریکس ۲۷ درصد از مساحت کره زمین و ۴۰ درصد از جمعیت جهان را شامل می‌شوند. در سال ۲۰۲۲، این پنج کشور حدود ۲۶ درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.

نزدیک ۴۰ درصد از صادرات ایران و ۳۵ درصد از واردات کشور از این پنج کشور بوده که نشان‌دهنده اهمیت این گروه در تجارت ایران است. با عضویت ایران در بریکس، بسیاری از مشکلات صادراتی کشور حل خواهد شد و امکان افزایش صادرات کالاهای ایرانی به بازارهای بزرگ کشورها فراهم می‌شود.

همچنین، با ورود به این گروه، فرصت‌های جدیدی برای واردات کالاها و تجهیزات مورد نیاز کشور فراهم خواهد شد. از سوی دیگر، عضویت در بریکس می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی کمک کند که در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها کاهش یافته است.

ایران می‌تواند با تکمیل کریدور شمال-جنوب به عنوان پل ارتباطی بین روسیه و هند عمل کند و از این ظرفیت بهره‌برداری کند. این موضوع می‌تواند به افزایش تجارت و همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای عضو بریکس و ایران کمک کند.