زمین تا چند صد سال آینده به جهنم تبدیل می‌شود

به گزارش گروه دانش و فناوری، از «آرماگدون»(Armageddon) گرفته تا «پس‌فردا»(Day After Tomorrow)، فیلم‌های هالیوودی زیادی در مورد چگونگی پایان یافتن جهان ما ساخته شده‌اند. اکنون یک پژوهش جدید، نگاه اجمالی وحشتناکی را به آینده سیاره ما داشته است که زیبا به نظر نمی‌رسد.

پژوهشگران یک «اثر گریز گلخانه‌ای» را شبیه‌سازی کرده‌اند که افزایش چشمگیر دما را در سیاره ما نشان می‌دهد. این پژوهش نگران‌کننده است زیرا پژوهشگران می‌گویند که زمین به زودی می‌تواند به یک جهنم غیر قابل سکونت تبدیل شود که شباهت بسیاری به سیاره زهره دارد.

برای رسیدن به آن نقطه لازم نیست خیلی به آینده نگاه کنیم زیرا دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که زمین تنها چند صد سال یا حتی زودتر از آن با یک اثر گریز گلخانه‌ای فاصله دارد. اثر گریز گلخانه‌ای (Runaway greenhouse effect) زمانی روی می‌دهد که اتمسفر یک سیاره دربردارنده مقدار زیادی گاز گلخانه‌ای باشد به گونه‌ای که تابش حرارتی از سیاره را مسدود کرده و سیاره نتواند خنک شود یا آب مایع بر روی سطحش وجود داشته باشد.

این پژوهش جدید توسط ستاره‌شناسان «دانشگاه ژنو»(UNIGE) و با همکاری آزمایشگاه‌های «CNRS» در پاریس و بوردو انجام شد. این گروه پژوهشی درباره تبخیر شدن کل اقیانوس‌های سطح زمین و افزایش چشمگیر دمای سطح جهان هشدار داده‌اند.

پژوهشگران در مقاله خود نوشتند: این تغییرات آب‌وهوایی ناپایدار، دو گروه از سیاره‌ها را تفکیک می‌کند که سیاره‌های معتدل و سیاره‌های داغ پس از فرار هستند. این یکی از چندین سناریویی است که می‌تواند تفاوت بین زمین و زهره اولیه را توضیح دهد. درک اثر گریز گلخانه‌ای برای ارزیابی تکامل متفاوت زهره و زمین بسیار مهم است.

زهره به عنوان همزاد شیطانی زمین شناخته می‌شود زیرا سنگی و تقریبا هم‌اندازه است اما میانگین دمای سطح آن به ۴۶۵ درجه سلسیوس می‌رسد. زهره به لطف جو متراکم خود، حتی از سیاره عطارد هم گرم‌تر است؛ حتی با اینکه سیاره دوم در فاصله نزدیک‌تری به دور خورشید می‌چرخد. این کُره سنگی نه تنها مهمان‌نواز نیست، بلکه بی‌ثمر است. سطح زهره آن قدر گرم است که می‌تواند سرب و ابرهای سمی اسید سولفوریک را ذوب کند.

حتی از روی زمین نیز زهره به غیر از ماه، درخشان‌ترین جرم در آسمان شب است و رنگ زرد قابل تشخیصی دارد. بدین ترتیب برای زمینی‌ها، به عنوان یک هشدار قابل مشاهده از اتفاقاتی عمل می‌کند که ممکن است برای یک سیاره رخ دهند.

اگرچه گازهایی مانند دی‌اکسید کربن و متان به دلیل ایجاد گرمایش جهانی مشهور هستند اما این گروه پژوهشی می‌گویند که یک اثر گریز گلخانه‌ای روی زمین می‌تواند توسط بخار آب ایجاد شود. جهان در حال حاضر به دلیل انتشار دی‌اکسید کربن و متان در حال گرم شدن است و این به پدید آمدن بخار آب بیشتر در جو به دلیل تبخیر اقیانوس‌ها منجر می‌شود.

بسیاری از مردم این موضوع را نمی‌دانند که بخار آب یک گاز گلخانه‌ای طبیعی است. بخار آب از انتشار مجدد تشعشعات خورشیدی جذب‌ شده توسط زمین در خلاء جلوگیری می‌کند زیرا مانند یک پتوی نجات، گرما را به دام می‌اندازد. اثر گلخانه‌ای، میزان تبخیر اقیانوس‌ها را افزایش می‌دهد و میزان بخار آب موجود در جو را بیشتر می‌کند. این یک مارپیچ فاجعه‌بار و به سرعت در حال افزایش یافتن است.

«گیوم چاورو»(Guillaume Chaverot) پژوهشگر دانشگاه ژنو و از اعضای این گروه پژوهشی گفت: یک آستانه بحرانی برای این مقدار بخار آب وجود دارد که اگر سیاره از آن فراتر برود، دیگر نمی‌تواند خنک شود. از آنجا به بعد، همه چیز از بین می‌رود تا زمانی که اقیانوس‌ها به طور کامل تبخیر شوند و دما به چند صد درجه برسد.

دانشمندان با کمک مدل‌های آب‌وهوایی جدید محاسبه کردند که افزایش بسیار ناچیز تابش خورشید، تنها به چند ۱۰ درجه افزایش دمای جهانی زمین منجر می‌شود. آنها گفتند: این برای آغاز شدن روند فرار غیر قابل بازگشت در زمین کافی است و سیاره ما را مانند زهره غیر مهمان‌نواز می‌کند.

دانشمندان این فرآیند را در سه قسمت تشریح کرده‌اند و می‌گویند می‌توان آن را برای هر سیاره‌ دارای اقیانوس‌، حتی سیاره‌های بیرون از منظومه شمسی ما موسوم به سیارات فراخورشیدی اعمال کرد.

۱. با فرض این که در ابتدا سطح اقیانوس مایع باشد، یک فاز تبخیر وجود دارد که جو را با بخار آب غنی می‌کند.

۲. هنگامی که اقیانوس به طور کامل تبخیر شود، یک مرحله گذار خشک وجود دارد که طی آن، دمای سطح به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

۳. تکامل این فرآیند با یک وضعیت داغ و پایدار پس از فرار به پایان می‌رسد و این همان چیزی است که زهره ۷۰۰ میلیون سال گذشته تجربه کرد.

همچنین، بررسی‌های این گروه پژوهشی نشان می‌دهند چرا اطلاعات مربوط به دمای یک سیاره فراخورشیدی که توسط ماهواره‌ها و تلسکوپ‌های قوی تعیین می‌شوند، برای شناسایی کردن مکان‌های بیرون از منظومه شمسی ما کلیدی هستند.

اگر یک سیاره فراخورشیدی بیش از اندازه داغ باشد، احتمالا شرایطی مشابه زهره خواهد داشت و کمتر مدعی میزبانی حیات خواهد بود. «املین بولمونت»(Émeline Bolmont) پژوهشگر دانشگاه ژنو و از اعضای این گروه پژوهشی گفت: با مطالعه کردن آب و هوا در سیاره‌های دیگر، یکی از قوی‌ترین انگیزه‌های ما تعیین پتانسیل آنها برای میزبانی حیات است.

این پژوهش در مجله «Astronomy & Astrophysics» به چاپ رسید.

انتهای پیام