پشت پرده خیز مرموز دلار در تهران / واکنش عجیب دولت!

به گزارش سرویس پول و سرمایه اقتصاد 100- فرهاد کیانفرد: حالا چند روزی است که قیمت ها در بازار ارز سیر صعودی به خود گرفته به طوری که نرخ دلار در بازار آزاد برای اولین بار به بیش از ۳۵ هزارتومان رسیده است. به عقیده کارشناسان این افزایش قیمتی ناشی ازبالارفتن سطح تقاضا در بازار برای خرید ارز است. البته معلوم نیست که این روند ادامه دار باشد یا خیر و یا اینکه در روزهای آینده نرخ ارز در بازار چه رقمی شود زیرا رشد جهشی قیمت ها معمولا غیر منطقی و غیر کارشناسی است و به نظر می رسد در چنین شرایطی سرمایه گذاری در این بازار ریسک‌پذیر است.

اما همین روند صعودی بسیاری از اقتصاددانان و فعالان این بازار را نگران آینده دلار در کشور کرده است.احسان سلطانی، تحلیلگر مسائل اقتصادی در این باره معتقد است که با برنامه ریزی، قیمت دلار را ۷۰۰۰ تومان افزایش داده اند. او در خصوص ادعای خود می‌گوید :«روزی یک میلیون بشکه نفت حداقل ۸۰ دلار می شود ماهی ۲۴۰۰ میلیون دلار. با احتساب ۷ هزار تومان می شود ماهی ۱۶۸۰۰ میلیارد تومان فقط سهم دولت (فروش نفت) از افزایش قیمت دلار. در شرایطی دلار ۷۰۰۰ تومان دو ماهه بالا رفته، که نه قیمت نفت پایین آمده، نه خبری از تحریم است و نه تقاضای دلار بالا رفته است.

وی افزود: «۸۰ درصد عرضه دلار توسط دولت و بنگاههای شبه دولتی صورت می گیرد. اسکناس دلار نو که در صرافی ها رسمی به فروش می رسد، فقط توسط دولت امکان عرضه دارد. دولت از طریق عوامل خود در رسانه ها و بازار با تحریک بازار قیمت دلار را بالا برد تا درآمد جدید کسب کند و همچنین منبع درآمد جدیدی برای بنگاهها و بانکهای دولتی و خصولتی و وابستگان خود ایجاد کند. افزایش قیمت دلار یعنی تداوم و تشدید فلاکت مردم، یعنی افزایش قیمت همه چیز از آب معدنی و پوشک بچه گرفته تا غذا، دارو و اجاره خانه. دولت برای تامین مخارج و تامین منافع وابستگان خود، تیشه به ریشه زندگی مردم می زند.»

البته برخی شواهد حاکی از آن است که گویا دولت هم خیلی دخل و تصرفی در روند صعودی بازار ارز نداشته است و حتی می‌توان گفت تا حدود زیادی غافلگیر شده است. بانک مکزی طی یک سال گذشته تلاش کرده است که این بازار تاثرگذار را مدیریت کند و در کنار سیاست های دولتی مسائل دیگری مانند احتمال توافق ایران با آمریکا و کشورهای اروپایی و احیای دوباره برجام هم وجود داشت که تا حدودی نوسانات در بازار ارز را کاهش داده بود.

اما حالا افزایش نقدینگی، کسادی بورس و حرکت سرمایه ها به بازارهای موازی، و افزایش ۳۵ درصدی سپرده های بانکی، تاثیرگذاری تشدید تحریم ها، اخبار ضد ونقیض از توافق برجام، مسائل اجتماعی مسائلی هستند که منجر به افزایش بی سابقه نرخ ارز در بازار شده اند. زیرا میزان تقاضا برای تهیه ارز در بازار زیاد شده است و نرخ ها نیز در این بازار بر مدار صعود قرار گرفته اند، آنطور که قیمت دلاربرای اولین بار با عبور از نرخ تاریخی ۳۳ هزار تومان درسال گذشته، در روز پنج شنبه در بازار آزاد به بیش از ۳۵ هزار تومان رسیده و معلوم نیست تا ساعات و یا روزهای آینده بهای آن چه رقمی شود. افزایش قیمتی که خیلی سریع تاثیر خود را بر روی قیمت همه کالا و خدمات در بازار به جای گذاشته و باعث می شود تا هزینه های زندگی افزایش و گرانیها همچنان در بازار سرسام آورتر شود.

حالا با توجه به افزایش نرخ دلار، بانک مرکزی در نظر دارد با ارائه بسته‌های متنوع، نوسان دلار و تلاطمات بازار سکه را مهار کند؛ البته این کار با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کمی دشوار است و در روز‌های اخیر، دلار رکورد‌های جدیدی را ثبت کرده است. به نظر می‌رسد مهم‌ترین عاملی که در یک سال اخیر باعث ثبات بازار ارز شده بود، امیدواری به لغو تحریم‌ها در خلال مذاکرات بود. هرچند که روی کاغذ همچنان امیدواری به لغو تحریم‌ها وجود دارد، اما برخی کارشناسان معتقدند که فرصت‌سوزی برای توافق هسته‌ای، باعث شده است که کار بانک مرکزی نیز برای مهار انتظارات در بازار‌ها سخت باشد. هر چند که ابزار‌های جدید، تنوع و کارآیی خوبی داشته باشد، اما میزان تقاضا برای تهیه دلار و سکه نیز در بازار بالاست.

بر اساسا گزارش های ارائه شده از سوی بانک مرکزی از ابتدای سال تاکنون حدود ۵/ ۲۶میلیارد دلار در سامانه نیما معامله انجام شده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۶۷درصد در سامانه یادشده در عرضه‌ها و معاملات رشد وجود داشته است. از سوی دیگر کل تامین ارز برای واردات کشور در بازه زمانی یادشده معادل ۵/ ۳۸میلیارد دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۲۲درصد رشد داشته است. در حوزه اسکناس نیز ۵/ ۱میلیارد دلار حجم معاملات اسکناس بوده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۴۰درصد رشد معاملات اسکناس بوده است؛ بنابراین از نظر عرضه وضعیت مطلوب بوده و مشکلی خاصی در زمینه عرضه ارز وجود ندارد.

با همه این تفاسیر به عقیده برخی اقتصاددانان بانک مرکزی دچار سردرگمی شده و سیاست گذاری های ارزی از سوی این بانک نیز نتوانسته است چاره ساز جلوگیری از رشد قیمت ارز شود چرا که تسلط خاصی بر این بازار ندارد. از طرفی با راه اندازی بازارتوافقی ارز خود را به نوعی سرگرم کرده است غافل از اینکه در همین بازار عرضه و تقاضا فاکتورتعیین کننده قیمت‌ها بوده و فروشندگان ارز نیز این فرصت را به آسانی از دست نمی دهند.

از طرف دیگر نباید عوامل خارجی در عرصه سیاست را نیز نادیده گرفت. به هرحال خبر پیروزی بنیامین نتانیاهو در انتخابات اسرائیل نیز در ناامیدی فعالان بازار ارز از احیای برجام نقش داشته است. این در حالی است که وضعیت دموکرات‌های آمریکا در انتخابات سه‌شنبه آینده کنگره هم متزلزل به نظر می‌رسد و چندان برای حزب جو بایدن مطلوب نیست. در کنار اینها باید فضای متشنج این روزهای کشور را هم لحاظ کرد. لذا به نظر می‌رسد اگر دولت صرفا راهکار اقتصادی در دستور کار قرار داده باشد، گشایش خاصی رخ نخواهد داد.

انتهای پیام/