سهمیه بندی بنزین تغییر می‌کند؟

هاشم اورعی در ارزیابی اوضاع کنونی بنزین و برنامه‌هایی که دولت چهاردهم باید عبور از این بحران دنبال کند، اظهار داشت: اکنون تقاضای بنزین به ۱۲۰ میلیون لیتر در روز رسیده است که البته تمام این میزان تقاضا را مصرف نمی‌کنیم، زیرا بخشی از آن قاچاق می‌شود بعبارت دیگر روزی ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین تقاضا داریم که چه بسا روزی ۱۰۰ میلیون لیتر از این میزان مصرف و ۲۰ میلیون لیتر قاچاق می‌شود.

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف گفت: ماجرای ناترازی بنزین یک مسئله مهم کشور است زیرا صحبت از صرف ارقام بالا برای واردات این کالاست و مشکل هر روز حادتر می‌شود به طوری که نرخ افزایش تقاضا بیش از نرخ افزایش تولید است در نتیجه ما با ناترازی فزاینده مواجهیم و امسال اوضاع از پارسال بدتر و سال آینده از امسال بدتر خواهد بود و این بدان معناست که نمی‌توان مسئله را رها کرد یعنی گذشت زمان اوضاع را خراب‌تر می‌کند.

وی مهم‌ترین دلیل شرایط کنونی بنزین را سیاست قیمت‌گذاری عنوان و تصریح کرد: برخی تا می‌گویند قیمت بنزین باید واقعی شود برخی دیگر می‌گویند که اصلا یارانه‌ای به بنزین تعلق نمی‌گیرد که قیمت آن واقعی شود، این عده معتقدند دولت بنزین را نمی‌خرد و به قیمت تمام‌شده به مردم می‌فروشد، اما واقعیت ماجرا؛ بحث یارانه نیست بلکه صحبت بر سر پول از دست رفته است، اکنون کشور همسایه بنزین را با نرخ هر لیتر ۲۰ هزار تومان می‌فروشد و ما همین بنزین را با نرخ ۱۵۰۰ تومان در اختیار مردم قرار می‌دهیم، درست است که پولی به مردم نمی‌دهیم اما برای هر لیتر ۱۸۵۰۰ تومان کمتر از کشور همسایه دریافت می‌کنیم بعبارت دیگر بابت هر لیتر بنزین ۱۸۵۰۰ تومان از درآمد دولت کم می‌شود.

اورعی بیان داشت: اولین نتیجه قیمت پایین و غیرواقعی بنزین در کشور ما قاچاق است، روزنه ۱۰ تا ۳۰ میلیون لیتر بنزین از کشور خارج می‌شود و چه بسا مافیای بنزین با ۱۰ میلیون لیتر  قاچاق روزانه؛ ساعتی یک میلیارد تومان درآمد دارد، بنابراین با این ارقام درآمدی تغییر قیمت بنزین و مقابله با قاچاق کار سختی است و در مقابل نتیجه قیمت سرکوب شده بنزین نسبت به کشورهای مجاور این می‌شود که قاچاق بنزین کار سودآوری است و دلیل آن نیز قیمت ارزان بنزین است، چراکه اگر نرخ بنزین مثل همسایه باشد قاچاق جمع می‌شود.

وی با بیان اینکه نتیجه دیگر ارزان بودن بنزین این است که کنترل مصرف آن کار بی‌اهمیتی می‌شود، گفت: میزان مصرف سوخت خودروهای ایرانی حداقل ۳۰ تا ۵۰ درصد از نمونه مشابه خودروهای با تکنولوژی روز بیشتر است و دلیل تداوم این رویه این است که در کشور ما بنزین ارزشی ندارد یعنی قیمت بنزین نسبت به خودرو بسیار ناچیز است اما در دنیا اینگونه نیست.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه وقتی بنزین ارزان است، میزان پیمایش بالا می‌رود، ادامه داد:  میزان پیمایش هر خودروی خصوصی در اروپا حدود ۱۰ هزار کیلومتر و این رقم در ایران حدود ۱۸ هزار کیلومتر است دلیل آن این است که در کشور ما قیمت استفاده از مترو و یا وسیله نقلیه عمومی با خودروی شخصی یکسان است بنابراین مردم ترجیح می‌دهند که که از خودروی شخصی خود برای ترددهای روزانه استفاده کنند و همه اینها به سیاست قیمتی برمی‌گردد، یعنی خودمان به مردم می‌گوییم این کالا بی‌ارزش است.

وی بیان داشت: وقتی درهای کشور را روی واردات خودرو های باکیفیت دنیا می‌بندیم و از صنعت خودروی داخل حمایت بی‌جا کرده و اجازه رقابت با خودروی خارجی نمی‌دهیم یعنی مجوز ساخت خودرو با هر کیفیتی را صادر کرده‌ایم.

اورعی در ادامه تاکید کرد: در این شرایط بعنوان یک استراتژی باید تمرکز را از تولید و عرضه به سمت تقاضا و مصرف ببریم، تاکنون دولت طرف تقاضا را رها کرده و به مردم اعلام کرده هر قدر که می‌توانید بنزین را هدر دهید زیرا ما می‌توانیم، تولید کنیم، این نه شدنی است و نه منطقی؛ زیرا باتوجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده رشد تولید نمی‌تواند پاسخگوی رشد مصرف باشد در نتیجه ناترازی فزاینده و سیاست تمرکز بر تولید روز به روز بدتر خواهد شد.

وی با طرح این پرسش که چرا باید درآمد دولت صرف سرمایه‌گذاری روی تولید بیشتر بنزین شده و مردم آن را هدر بدهند؟ خاطرنشان کرد: دلیل این مدعا اینکه نرخ رشد مصرف بنزین در کشور ما ۴ برابر رشد تولید ناخالص داخلی است و این یعنی بنزین در تولید نقش ندارد و بیشتر هدر می‌رود، به جای اینکه سوخت صرف چرخاندن چرخ‌های یک دستگاه شود که در تولید ناخالص ملی نقش ایفا کند، صرف تردد و مسافرت‌های بی‌رویه می‌شود.

استاد دانشگاه صنعتی‌شریف با تاکید با اینکه از هم‌اکنون باید تمرکز را به سمت بهبود تقاضا ببریم، اظهار داشت: ابتدا اینکه باید به سمت واقعی کردن قیمت بنزین برویم اما این تغییر یکباره نباید انجام شود. چرا پول مصرف بنزین یک خانواده ۴ نفره را که ۴ خودرو دارد روستایی سیستان و بلوچستان که هیچ خودرویی ندارد پرداخت کند و دولت به جای اینکه آب روستایی سیستانی را تامین کند پول بنزین متمولی را که چند خودرو دارد پرداخت کند؟

اورعی بیان داشت: قیمت بنزین باید واقعی شود و در مقابل از قشر آسیب‌پذیر باشد حمایت شود، بدترین شیوه در زمینه تامین سوخت این است که یارانه به بنزین تعلق می‌گیرد که این باید اصلاح شود، راهکار اینکه ابتدا سیاست قیمتی را با توجه به درآمد مردم اجرا کنیم و در این صورت تخصیص یارانه هوشمند خواهد شد و دوم اینکه وارد اصلاح صنعت خودرو شویم، یعنی بعد از مافیای قاچاق سوخت باید با مافیای خودرو مقابله کنیم و درواقع بین خودروساز داخلی و خودروی وارداتی رقابت ایجاد کنیم.

وی مهمترین راهکار برون‌رفت از شرایط کنونی بنزین را سیاست درست قیمتی و هوشمندانه، عدم حمایت اضافی و بیهوده از خودرو بعنوان بزرگترین مصرف‌کننده بنزین و دیگری فرهنگسازی دانست.

وی افزود: اکنون بنزین را با نرخ ارزان در اختیار همه مردم قرار می‌دهیم و درواقع این یارانه را به همه مردم با هر سطح درآمدی پرداخت می‌کنیم و وقتی پول بنزین را به نرخ اصلی نمی‌گیریم کسری بودجه زیاد می‌شود و تورم بالا می‌رود و در نتیجه قشر ضعیف ضرر می‌کند. اکنون سیستم قیمت‌گذاری بنزین انتقال پول از نادار به دارا است و مردم این را نمی‌دانند، باید فرهنگسازی شود و واقعیت را به مردم بگویند.

اورعی در ادامه با بیان اینکه در شرایط فعلی سخن از صادرات بنزین شعار است زیرا صادرات دو شرط دارد یکی اینکه مازاد باید داشته باشیم و دوم اینکه صادرات پایدار باشد، تاکید کرد: اکنون وقت اصلاح اوضاع بنزین است، باید اعتماد مردم به دولت را جذب کنیم اگر دولت جدید درست برخورد کرده و صادقانه توضیح دهد شاید بتواند مردم را متقاعد کند که همکاری کنند تا ماجرای بنزین یک بار برای همیشه اصلاح شود، حل مشکل بنزین به صداقت، صراحت نیاز دارد، وقت آن است که دولت جدید در یک برنامه ۴ ساله برای بنزین و گازوئیل مردم را پای کار بیاورد چون در غیر این صورت ماجرای ناترازی انرژی به یکی از ابرچالش‌ها تبدیل خواهد شد، بنابراین امیدواریم دولت چهاردهم وارد میدان اصلاحات این حوزه شود.