مسعود نیلی: سال ۱۴۰۴ با بحران های اقتصادی روبه رو هستیم/ مهمتر این است که سرمایه اجتماعی برای برطرف کردن این بحران ها ضعیف است

مسعود نیلی، اقتصاددان و استاد دانشگاه صنعتی شریف، در گفت‌وگویی با روزنامه ایران به بررسی چالش‌های پیش روی اقتصاد، روابط خارجی و شکاف‌های اجتماعی پرداخته و هشدار داده است که کشور در سال ۱۴۰۴ ممکن است با بحران‌های جدی مواجه شود. او همچنین درباره ضعف سرمایه اجتماعی به‌عنوان عاملی کلیدی در مقابله با این بحران‌ها سخن گفته است.

افزایش ناترازی‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی

نیلی معتقد است که ناترازی‌ها در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور به مرحله بحرانی رسیده‌اند. او تاکید می‌کند که این چالش‌ها نه تنها در بودجه و نظام بانکی، بلکه در حوزه‌های انرژی، محیط‌زیست و صندوق‌های بازنشستگی نیز قابل مشاهده هستند.

وی می‌گوید: «در کنار این مشکلات داخلی، تنش‌های پیچیده روابط خارجی و تحریم‌ها نیز تأثیرات منفی بسیاری بر اقتصاد ایران گذاشته‌اند. اما مهم‌ترین مسأله از دید من، شکاف‌های اجتماعی است؛ شکاف‌هایی که میان نسل‌ها، اقشار مختلف و حتی در ابعاد فرهنگی و جنسیتی وجود دارد.»

نقش حیاتی اعتماد اجتماعی

به باور نیلی، اعتماد اجتماعی مرکز ثقل مدیریت بحران‌های مختلف کشور است. او سرمایه اجتماعی را پایه‌ای برای هرگونه اصلاحات اقتصادی دانسته و هشدار داده که نبود این سرمایه، مسیر اصلاحات را به تغییرات خشونت‌بار سوق خواهد داد.

تأثیر روابط خارجی بر اقتصاد کشور

یکی از محورهای بحث نیلی، تأثیر مستقیم روابط خارجی بر وضعیت اقتصادی کشور است. او معتقد است که فشارهای ناشی از تحریم‌ها استقلال اقتصادی ایران را کاهش داده و توانایی دولت برای اصلاحات اقتصادی را به شدت محدود کرده است.

نیلی می‌گوید: «تنش‌های بین‌المللی باید کاهش یابد تا شرایط برای اصلاحات اقتصادی فراهم شود. بدون بهبود روابط خارجی، نمی‌توان تصمیمات مهم اقتصادی را گرفت. سیاست خارجی باید در اولویت باشد.»

او همچنین با اشاره به تجربه دولت خاتمی و سیاست خارجی تنش‌زدا، تأکید دارد که تعاملات سیاسی می‌تواند فرصت‌هایی برای رشد اقتصاد ایجاد کند، اما اعتماد جامعه به اصلاحات کلیدی‌ترین عامل موفقیت است.

شکاف‌های اجتماعی؛ چالشی فوری

نیلی بحران شکاف‌های اجتماعی را یکی از مسائل فوری و حساس کشور می‌داند. او معتقد است که این شکاف‌ها مانع از پذیرش اصلاحات اقتصادی توسط جامعه می‌شوند.

وی اظهار می‌کند: «اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی به دلیل سیاست‌های نادرست و فساد سیستماتیک به حداقل رسیده است. برای اصلاح این وضعیت باید به نیازهای نسل جوان توجه ویژه‌ای شود و این گروه‌ها به آینده‌ای روشن امیدوار شوند.»

ضرورت اصلاحات بنیادین در سال ۱۴۰۴

نیلی با اشاره به سال ۱۴۰۴، این سال را نقطه عطفی برای کشور می‌داند. او می‌گوید که کشور باید تصمیم بگیرد مسیر‌ فعال و اصلاحات شجاعانه را انتخاب کند یا در مسیر منفعل و مدیریت صرف بحران‌ها باقی بماند.

از نگاه نیلی، برای موفقیت در مسیر اصلاحات، روابط خارجی باید بهبود یابد، اعتماد عمومی جلب شود و سپس اقدامات اصلاحی آغاز گردد.

بحران ناترازی‌ها؛ چالش حیاتی اما نه فوری

استاد اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف ناترازی‌ها را یکی از چالش‌های حیاتی اقتصادی کشور می‌داند، اما تاکید می‌کند که این بحران، فوری‌ترین بحران نیست.

نیلی می‌گوید: «برای حل ناترازی‌ها، نیازمند اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای هستیم که بدون سرمایه اجتماعی و حمایت مردم امکان‌پذیر نیست. اگر تلاش برای رفع این بحران‌ها بدون اعتماد عمومی صورت گیرد، تنش‌های اجتماعی افزایش خواهند یافت و حل بحران‌ها دشوارتر خواهد شد.»

او ضمن اشاره به سطح پایین سرمایه اجتماعی، تاکید دارد که تا زمانی‌که اعتماد عمومی جلب نشود، اصلاحات اقتصادی نتایج مطلوبی به همراه نخواهد داشت.