با کدام پول می‌خواهیم در کنیا خودرو تولید کنیم؟ / کشورهای آفریقایی عمدتا کشورهای پرریسکی در تجارت هستند!

 سفر اخیر رییس‌جمهور به کنیا دو خبر خودرویی داشت، اول این که خبری منتشر شد مبنی بر این که قرارداد همکاری به امضا رسیده که واردات گوشت قرمز کنیا در ازای صادرات نیسان آبی از ایران انجام خواهد شد و دوم این که رییس‌جمهور کنیا از راه‌اندازی خط تولید خودروی ایرانی در کنیا خبر داد.

رئیس‌جمهور کنیا در رابطه با تولید خودروی ایرانی در این کشور گفته بود که «اطلاعات بسیار خوبی در اختیار من قرار گرفته است، مبنی بر اینکه در بخش مکانیک و خودروسازی قرار است ایران یک کارخانه مونتاژ خودروسازی در کنیا افتتاح کند و خودروهای بومی ایرانی در کشور ما تولید شود.»

در همین رابطه امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو  گفت: به هر حال تمام منابع کشور در اختیار ایشان است، اما ای کاش آقای رییس‌جمهور یک گزارشی از زیردستانشان می‌گرفتند که پروژه‌های قبلی در سنگال، الجزایر، مصر و بعد ونزوئلا، آذریابجان و بلاروس به کجا رسید.

کاکایی افزود: حتما مسئولینی که این وعده را به رییس‌جمهور داده‌اند اطلاعاتی دارند که ما نداریم، به طورکلی آنقدر می‌دانم که هیچ کدام از پروژه‌های ما در خارج از کشور در رابطه با خودرو پروژه‌های سودآوری نبوده و خیلی از این‌ها مسئله داشته‌اند. فقط یک نمونه سنگال را عرض کنم، آقایان از گذشته تجربه کسب کنند، دوستان من وقتی رفتند آنجا تعریف می‌کردند که برق شهر جوابگوی کارخانه نبوده و همچنین نیاز این کشور اصلا آن نوع خودرو نبوده و در نهایت کارخانه راه نیفتاده، درجا خوابیده و ما نه تنها پولی درنیاوردیم که یک بخشی از منابع‌مان هم هدر شد. 

وی ادامه داد: من شناخت درستی نسبت به کنیا و دیگر کشورهای آفریقایی ندارم و حتما رییس‌جمهور و تیم‌شان بهتر از من و اطلاعات بسیار دقیقی دارند. ولی طبق آنچه که من خبر دارم کشورهای آفریقایی عمدتا کشورهای مسئله‌دار و پرریسکی هستند و به راحتی نمی‌توان با آنها تجارت کرد.

این کارشناس صنعت خودرو گفت: ورود به صنعت خودرو در هر کشوری یک برنامه بلندمدت می‌خواهد و در کوتاه‌مدت جواب نمی‌دهد و برای این منظور باید خود را برای ریسک‌های بلندمدت آماده کنند. برای مثال اگر بخواهیم گوجه و خیار صادر کنیم نهایت سود و زیان‌اش برای سه ماه است، اما وقتی بخواهیم خودروسازی بزنیم فقط دو سال طول می‌کشد کارخانه به بهره‌برداری برسد و حداقل ۵ سال طول می‌کشد تولید به سود حداقلی برسد، یعنی ما داریم درباره بازه زمانی ۷ تا ۸ سال صحبت می‌کنیم.

کاکایی تصریح کرد: وقتی بحث تاسیس کارخانه در یک کشور دیگر مطرح می‌شود فقط موضوع کارخانه و فناوری نیست، بحث فرهنگ آن مردم، قوانین کار و مشکلات دیگر هم مطرح است و خیلی نکات پشت سر این قضیه است. تا جایی که اطلاع دارم پروژه‌های آفریقایی ما زیان‌ده بودند، تنها جایی که اطلاع دارم یک مقطعی سودآور بوده سوریه بوده، ولی بقیه جاها سودآور نبوده، چون روابط متغیر است، عدم قطعیت‌هایی بالایی وجود دارد و به اصطلاح جواب نمی‌دهد.

وی بیان کرد: یک نگاه هم وجود داردکه می‌گوید برویم در کشوری سرمایه‌گذاری کنیم تا روابطمان در درازمدت قوی شود، این ایده خیلی خوبی است، اما متاسفانه دیپلماسی‌مان با بحث توسعه صنعتی‌مان درست حسابی ارتباط دو طرفه ندارد و در نتیجه ما اکثرا در این موقعیت‌ها زیان کردیم که نمونه آخرش روابط ما با عراق است.

این استاد دانشگاه گفت: خودرو محصولی است که در هر کشوری که بخواهد وارد شود یک‎سری استاندارد و ضمانت مانند خدمات پس از فروش دارد، حتی اگر خودروسازی خوب عمل کند و دیپلماسی خوب عمل نکند، خودروسازی شکست می‌خورد. نمونه اخیرش هم مربوط به روسیه است که با اتفاقی که بین روسیه و غرب رخ داد، تمام خودروسازان مجبور شدند از این کشور فرار و زیان کنند. آیا کسی ضمانت می‌دهد ما با کنیا روابط بلندمدت داشته باشیم. بارها گفته‌ام که صادرات برخی کالاها مانند خودرو در دنیا به‌شدت سیاسی است.

کاکایی گفت: موضوع بعدی هم بحث کمبود پول است، شما باید سرمایه داشته باشید که سرمایه‌گذاری کنید که این باز هم سوال است که این سرمایه چگونه تامین خواهد شد. ایران‌خودرو و سایپا که خودشان هزاران میلیارد تومان زیان رسمی دارند چطور می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند. مسئولین می‌نالند که چرا هزینه‌های ایرانخودرو و سایپا بالاست، یکی از دلایل‌اش همین سرمایه‌گذاری غلط است. اگر سرمایه داریم چرا در کشور خودمان سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم و اگر نداریم چرا صحبت از سرمایه‌گذاری در سایر کشورها می‌کنیم، چه کسی می‌خواهد این پول را بدهد.

وی افزود: ممکن است بگویند خود سرمایه‌گذار کنیایی می‌خواهد این پول را تامین کند، اگر این‌طور است اطلاع‌رسانی کنند. ولی در کل این وعده در صنعت خودرو یک وعده با عدم قطعیت بسیار بالا و یا ریسک بزرگی است. باز اگر می‌گفتند صادرات می‌گفتیم صادر می‌کنند و پولش را می‌گیرند و معقول است، ولی این که کارخانه خودرو تاسیس کنند، موضوع دیگری است و بعید است که در کوتاه‌مدت بتوان به سودی رسید.

کاکایی بیان کرد: در فروش خودرو وقتی کارخانه تاسیس می‌کنیم یکی از موضوعات پشت بند آن خدمات پس از فروش و شبکه خدمات‌رسانی است که آن هم خیلی سرمایه می‌خواهد لذا امیدوارم این خبر خوب که دارند صادرات می‌کنند و ارتباط جهانی دارند واقعی باشد و در عین حال من به عنوان یک دانشگاهی تمایل دارم مدارک و مستندات مطالعاتی آن اعلام شود.

این کارشناس صنعت خودرو در پایان گفت: صادرات کالا با تاسیس کارخانه و راه‌اندازی خط تولید خودرو دو موضوع جداست و کارخانه‌داری با صادرات خود کالا فرق دارد. به نظرمی‌رسد این خبر یک مانور تبلیغاتی باشد تا واقعیت اقتصادی.