کمر اقتصاد ایران شکسته است / نمی توان با فقر و فلاکت و چاق کردن رباخواران دین مردم را هم حفظ کرد

فرشاد مومنی – رییس موسسه دین و اقتصاد و استاد دانشگاه علامه طباطبایی – در همایش بزرگداشت میرمصطفی عالی نسب با عنوان «عالی نسب و آینده توسعه در ایران»  گفت: هجدهمین سالگرد استاد فقید مرحوم میرمصطفی عالی نسب را گرامی می دارم به قول یکی از دوستانم تقارن این مراسم با عید غدیر هم مبارک است؛ چرا که عالی نسب یکی از بانیان و پشتیبانان کلیدی شکل گیری «الغدیر» میراث اندیشه ای نفیسی بود که به همت والای مرحوم علامه امینی عینیت یافت و این با کمک های مادی و معنوی مرحوم عالی نسب انجام شد.

دستاوردهای دهه اول انقلاب نتیجه احساسات انقلابیون بود؟

او با بیان این که «به قول یکی از حکما تاریخ معلم پرتوانی است اما شاگردان خوبی ندارد، امروز با گذشت ایام و مشاهده آنچه بر اقتصاد ایران گذشته، خیلی بهتر از گذشته می شود، این را فهمید»، گفت: مرحوم عالی نسب در سخت ترین شرایط تجربه شده در تاریخ اقتصادی معاصر ما کمک کرد که یکی از افتخار آمیزترین کارنامه ها در میان دولت ها رقم بخورد و به اعتبار ویژگی های خاص مرامی و اعتقادی اش تا آنجایی که در توان داشت هم تلاش کرد که به هیچ وجه ردی از او در این آثار باقیه اش مشاهده نشود.

مومنی گفت: امروز که ما نگاه می کنیم به گذشته و دوران جنگ را با دوران پساجنگ از جنبه اقتصادی از نظر اجتماعی و فرهنگی مقایسه می کنیم خوب متوجه می شویم که اگر آن ژرف اندیشی ها و فداکاری ها نبود آنچه که امروز مشاهده می شود می توانست خیلی زودتر از اینها در ایران اتفاق بیفتد.

با کمال تاسف شاگردان غیرخوب تاریخ وقتی که می بینند که می شود آن کارنامه درخشان را با تقلیل به احساس گرایی تخطئه کرد. سعی می کنند آنچه اتفاق افتاده را به شرایط روحی و احساسات جامعه تقلیل بدهند؛ غافل از آن که در کارنامه درخشان اقتصادی دوران جنگ تجربه های بزرگی وجود دارد و استفاده نکردن از آنها محروم نمودن جامعه از یک ذخیره دانایی بزرگ است.

اقتصاد ایران چگونه از پیچیده ترین و سخت ترین دوران خود عبور کرد

مومنی در ادامه گفت: وقتی تجربه اقتصادی آن دوران را از نظر ذخیره دانایی آن دوره ببینیم، در آن صورت ماجرا شکل و شمایل دیگری پیدا می کند و موضوع از یک فرد مثل عالی نسب هم فراتر می رود؛ گرچه تجربه آن دوره نشان می دهد که عالی نسب یک فرد بود که به اندازه هزار نفر تلاش و مجاهدت کرد. و آن تلاش ها باعث شد تا یکی از پیچیده ترین و سخت ترین ایام تاریخ معاصر ایران آن اندازه آبرومند اداره شود. بنابراین اگر به آن درست نگاه کنیم درس های بزرگی در آن می بینیم و معلوم می شود همه چیز در آن زمان صرفا غیرت و احساس همبستگی ملی و وجود حس صادقانه دینی و ملی نبود بلکه فراتر از اینها بود

او افزود: اساس ماجرا آن تدبیری بود که امثال عالی نسب و حمایت های بهشتی و بازرگانی و رجایی و موسوی به کار بردند و پس از آن هر چه رخنه ها و تزلزل در آن تدابیر ایجاد شد، منشاء کارنامه های شرم آور و پسرفت ها شد.

مومنی یادآور شد: با پیروزی انقلاب، رهبران انقلاب صادقانه با یک تصمیم راهبردی صادرات نفت خام را روزانه هشتاد درصد کاهش دادند و با همین تدابیر بود که در آن مقطع شاهد بروز بیماری هلندی نبودیم؛ علی رغم این که شاهد جهش قیمت نفت در انقلاب بود.  این مسأله نتیجه احساسات نبود، بلکه شرافت و پایمردی و علم محوری و پاکدامنی اقتصادی مسئولان آن دوره را نشان داد و نباید آنها را این قدر ساده به احساساتی وجود داشت تنزل داد.

جهاد سازندگی 11.5 برابر بیشتر از دوره پهلوی برای روستایی ها

 

او با اشاره به تشکیل جهاد سازندگی اشاره کرد و گفت: بعد از پیروزی انقلاب جهاد سازندگی تشکیل شد و مساله فقر و عقب ماندگی روستاییی در قلب اولویت های دولت جدید قرار گرفت و نتیجه این تلاش ها این شد که در ده سال اول انقلاب 11 و نیم برابر بیشتر از آنچه در زیرساخت های فیزیکی رژیم پهلوی ایجاد شده بود، ساخته شد.  

مومنی گفت: در آن دوره شیوه حکمرانی به گونه ای بود که عامه مردم و تولید کنندگان نسبت به رباخورها و دلال ها و واردات چی ها ترجیح داده می شدند. اینها احساسات نیست بلکه از ترتیبات و پشتیبانی نهادی برخوردار بود. مدیران اقتصادی آن دوره، در برابر حکمرانی مبتنی بر شوک درمانی مقاومت کردند و در قلب آن افراد مقاوم، استاد عالی نسب بود ای بسا از آنچه انجام دادند مهم تر بودند.

چین چگونه از شوک درمانی نجات یافت؟

او گفت: انتشارات نهادگرا کتابی منتشر کرده است تحت عنوان این که «چین چگونه از شوک درمانی نجات یافت؟» و در آنجا نشان داده است که مقاومت بخش هایی از ساختار قدرت و نیروهای مولد در برابر ایده شوک درمانی چه تفاوتی با ناتوانی حکومت روسیه پسافروپاشی در برابر ایده پردازان شوک درمانی دارد و این که چطور در دوره دو دهه ای در چین چیزی بالغ بر 500 میلیون از زیر خط فقر بیرون می آید و در مقابل، در روسیه که در راستای منافع مافیا، عمل و شوک درمانی کرد، جمعیت فقرای روسیه 5 برابر شدند. به نظر من شاه بیت آن مقاومت تا پای جان میرمصطفی عالی نسب مربوط به مقاومت در برابر وسوسه های شوک درمانی بود.

چرا در دوره جنگ اقتصاد ایرانی بیماری هلندی نداشت؟

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: علی رغم شرایط جنگی، در سال های پایانی جنگ اندازه تولید کشاورزی نزدیک به دو برابر آغاز جنگ شد و علی رغم همه آن ماجراهایی که بعد از 65 افتاد که با شوک معکوس نفتی رو به رو شدیم و روزهای گذشت که درآمد حاصل از فروش یک بشکه نفت قادر به تامین هزینه ارزی تمام شده نفت نبود و علی رغم آن شرایط و علی رغم استراتژی صدام بر انهدام توان تولید کشور، تولید صنعتی پایان جنگ افزایش چشمگیر نسبت به سهم صنعت و تولید صنعتی در تولید ناخالص ملی داشت. این را با امروز مقایسه کنید که مرکز آمار گزارش داده است در یک دوره یک ساله از تابستان 1400 تا 1401 یک میلیون و 300 هزار نفر شاغل صنعتی از این بخش خارج شده اند؛ وقتی اینها را به طور تطبیقی نگاه کنیم متوجه می شویم که ماجرا به این سادگی نیست که بگوییم ملت در دهه اول انقلاب احساساتی شد و زمانی بعد احساسات فروکش کرد. بلکه پایبندی به موازین اقتصاد اسلامی و وادادگی نسبت گونه خاص و کریهی از سرمایه داری غیرمولد نتیجه درخشان آن دوره بود و امروز می بینیم که از طریق شوک درمانی جامعه را میان تهی می کنند.

با دستگاه قضایی فاسد توسعه محال است

فرشاد مومنی در بخشی دیگر از سخنان خود با اشاره به فساد در دستگاه قضایی دوره پهلوی گفت: با قوه قضائیه آسیب پذیر در زمینه فساد و اسیر در عدم شفافیت ها، توسعه محال است و چیزی که خیلی تلخ است این که مرحوم عالی نسب مفصل توضیح می دادند که کمپانی «والور» اصرار داشت دعوای حقوقی اش در ایران و در دستگاه قضایی ایران انجام شود و عالی نسب با تیم پشتیبان حقوقی اش تلاش کرد نشان دهد که چون یک مساله بین کشوری است باید یک مرجع صالح بین المللی به این رسیدگی کنند.

منبع:جماران