چرا نفت و گاز روسیه همچنان در اوکراین جریان دارد؟

به گزارش گروه اقتصاد کلان و انرژی به نقل از اکونومیست، پیش از جنگ، اروپا برای 40 تا 45 درصد گاز وارداتی و حدود یک چهارم نفت خود به روسیه متکی بود. روسیه از آن زمان تلاش کرده است تا اروپا را برای کنار گذاشتن تحریم‌های اقتصادی با محدود کردن عرضه‌ها تحت فشار قرار دهد. اروپا نیز به نوبه خود از انرژی روسیه اجتناب کرده است اما نه به طور کامل. این جریان ادامه دار تا حدی اثر جانبی یک سیستم قدیمی است و تا حدودی به لطف قانون قراردادها، واقعیت بازار و مصلحت سیاسی.

در ابتدا به نفت بپردازیم. دسامبر گذشته، اروپا واردات دریایی نفت از روسیه را ممنوع کرد (به استثنای چند مورد موقت). اما در یک امتیازدهی به کشورهای محصور در خشکی، جریان نفت از طریق خطوط لوله مستثنی شد. روسیه در تلافی خط لوله دروژبای شمالی به لهستان و آلمان را مسدود کرد. با این حال، نفت همچنان از طریق خط لوله دروژبای جنوبی از طریق اوکراین به پالایشگاه‌های جمهوری چک، اسلواکی و مجارستان می‌رفت. دومین مورد به ولادیمیر پوتین کمک می کند تا رابطه ویژه خود را با ویکتور اوربان نخست وزیر مجارستان که به طور مداوم علیه تحریم های اتحادیه اروپا لابی می کند، حفظ نماید.

تحریم‌ها این سه کشور را از صادرات سوختی که از نفت خام روسیه تولید می‌کنند به دیگران منع می‌کند، با یک استثنای کنایه‌آمیز: آنها می‌توانند آن را به اوکراین ارسال کنند. پالایشگاه های اوکراین که عمدتا در شرق این کشور جنگ زده قرار دارند، به شدت آسیب دیده اند. با محاصره بنادر دریای سیاه، تنها راه دیگری که اوکراین می تواند نفت دریافت کند، کامیون یا قطار است. مشاور انرژی اوکراینی می گوید: «بر اساس یک استراتژی نظامی بدبینانه، ما هنوز به این نفت نیاز داریم.»

در این میان گاز طبیعی روسیه هرگز مسدود نشده است. با این حال، به محض اعمال تحریم های اروپا، روسیه شروع به بستن شیرها کرد. با وجود خرابکاری مرموز خط لوله نورد استریم در سپتامبر، روسیه می توانست از طریق شبکه اوکراین گاز مشتریان اروپایی را تامین کند. اما زمانی که اوکراین یک نقطه ورودی خط لوله در سرزمین های اشغالی را تعطیل کرد، روسیه از پرداخت کامل هزینه های ترانزیت خودداری کرد و تهدید کرد که عرضه را قطع خواهد کرد. اوکراین پیشنهاد تغییر مسیر گاز را داد، اما روسیه نپذیرفت. نفتوگاز، شرکت انرژی دولتی اوکراین، گازپروم روسیه را برای حل این اختلاف به دادگاه بین المللی برده است.

هشدار پوتین مبنی بر اینکه اروپا بدون گاز روسیه «یخ خواهد زد» هرگز جواب نداد: زمستان مطبوع بود و اروپا منابع دیگری یافت. تا ماه مارس، سهم روسیه از واردات گاز اروپا به اندکی بیش از 10 درصد کاهش یافته بود. حدود نیمی از آن گاز طبیعی مایع (ال ان جی) است که از یک شرکت خصوصی روسی خریداری شده است. یک چهارم دیگر از طریق خط لوله ترک استریم به جنوب اروپا می رود. بقیه از طریق اوکراین، بیشتر به اسلواکی و اتریش سرازیر می‌شود. تحلیلگران انتظار دارند روسیه این جریان ضعیف را کاهش دهد. قرارداد نفتوگاز و گازپروم در پایان سال 2024 به پایان می رسد و تصور تمدید آن دشوار است.

مقامات اوکراینی می‌گویند تا زمانی که اروپایی‌ها گاز روسیه را خریداری می‌کنند، به قرارداد خود برای انتقال گاز پایبند خواهند بود. به نفع آنها نخواهد بود که حمایت اروپا را با ایجاد هیاهو به خطر بیندازند. حفظ شبکه اوکراین همچنین به مشتریان اروپایی که از جریان گازپروم محروم شده‌اند کمک می کند: در غیر این صورت روس ها ممکن بود استدلال کنند که انفجار نورد استریم تحویل گاز را غیرممکن کرده است.

تقاضای خود اوکراین برای گاز کاهش یافته زیرا بسیاری از صنایع از بین رفته است. این کشور تقریبا به اندازه کافی برای نیازهای خود تولید می کند. اما بیشتر نفت مورد نیاز خود را وارد می‌کند، به ویژه دیزل برای ژنراتورهایی که در زمان خاموشی از آن استفاده می‌کند، و برای وسایل نقلیه نظامی. اوکراین دیزل را از تاجران مختلف خریداری می کند و منشا آن اغلب مشخص نیست. اما مشاور انرژی اوکراینی با نیشخند تایید می کند که مقداری از سوخت تانک های اوکراینی احتمالا روسی است.

پایان پیام