دولت چک هایی را می نویسد که خودش پاس نمی‌کند

به گزارش اقتصاد 100، ناترازی بانک‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل تورم افسارگسیخته در اقتصاد ایران است اما از نظر فرهاد نیلی عامل ایجاد این ناترازی را باید در خارج از بانک‌ها جست و جو کرد.

فرهاد نیلی، اقتصاددان در پاسخ به سوالی درباره علت ناترازی در سیستم بانکی و اینکه آیا عوامل برون زا در این مسئله دخیل است؟ توضیح داد: در واقع جای دیگری پخت‌وپز می‌شود و زمانی که به بانک‌ها می‌رسد بخش زیادی از این فرآیند انجام گرفته است. همه انسان‌ها دوست دارند بهتر زندگی کنند. همه اشخاص حقیقی در مقیاس خانواده دوست دارند سبد مصرفشان بزرگ‌تر، متنوع‌تر و با کیفیت‌تر باشد. آنچه که اجازه نمی‌دهد این اتفاق رخ دهد قید بودجه است یعنی بخش تلخ اقتصاد قید بودجه و بخش شیرین آن ترجیحات است. ناکامی‌ها در جایی است که بودجه اجازه نمی‌دهد افراد فراتر از منابع خود مصرف داشته باشند و در واقع بخشی از بلوغ در همین موقعیت اتفاق می‌افتد. بلوغ اقتصادی و مالی به معنی این که بپذیریم نمی‌توانیم ولخرجی کنیم.

نیلی ادامه داد: این مسئله درباره بنگاه‌ها هم صادق است و آنچه که یک بنگاه را مقید می‌کند همان قید بودجه است و نکته این است که در قید بودجه ما توافقی بر سرناکامی‌های خود انجام می‌دهیم. از 3 شخص عمده‌ای که در اقتصاد داریم خانوار و بنگاه یاد می‌گیرند که پای خود را به اندازه گلیمشان دراز کنند اگر هم یاد نگیرند دیگران به او می آموزند برای مثال اگر شخصی وامی از بانک دریافت کند و اقساط آن را نپردازد بانک به او می‌آموزد که پایش را به اندازه گلیمش دراز کند.

دولت تنها نهادی است که در برخی اقتصادها این امکان را دارد که پاهایش را از گلیمش بیشتر دراز کند. دولت چک هایی را می نویسد که خودش پاس نمی‌کند و این این امکان را دارد که ناترازی را ایجاد کرده و آن را تحمیل کند و مصارفش بیشتر از منابعش باشد. 

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه استمرار کسری بودجه است که ناترازی ایجاد می‌کند گفت: قید بودجه نه در اقتصاددهای خیلی پیشرفته و در اقتصادهایی که حقوق مردم مشخص است قید سختی است که انضباط ایجاد می‌کند که اگر این اتفاق نیفتند دولت قابل اعتماد نخواهد بود و درواقع آن کسی که قابل کنترل نیست، قابل اعتماد هم نیست. ما هیچ پیشروی نداریم که در آن عقب نشینی نباشد پس اگر دولت مستمرا کسری ایجاد می‌کند بدانیم که خانوارها و بنگاه‌ها باید عقب نشینی کنند که این قید بسته شود.  حال اگر آن نهادی که  این قید را می‌بندد بانک باشد با خلق پول این کار را انجام می‌دهد و عملا با خلق پول عیار پول ملی را کم می‌کند که اسمش همان تورم است. تورم به معنی استمرار کاهش عیار پول ملی است.

نیلی ادامه داد: شما به آرشیو فیلم مقامات کشور رجوع کنید و در تمام بازدیدها، گفتگوها و سخنرانی‌ها تواتر وعده‌ها را بشمارید. هیچ وعده‌ای بدون هزینه نیست اما من به یاد ندارم هیچ از مقامات ارشد کشور در هیچ مواجهه‌ای درباره قیود بودجه صحبت کرده باشند. به همین دلیل است که در تمام سفرهای استانی مقامات بانکی مقامات کشوری را همراهی می‌کنند زیرا دست چک نزد آنهاست.

در واقع ناترازی داخل نظام بانکی متولد نمی‌شود و فقط پرستاری آن انجام می‌گیرد. یادمان باشد اگر دولت در جایی می‌بخشد باید از جای دیگر جمع‌آوری کند، با تورم از 85 میلیون نفر جمع می‌کند.