شباهتهای اقتصاد ایران امروز و دوران فتحعلی شاه قاجار؛ کاهش ارزش پول، افزایش مالیات،بالارفتن تورم/ 15برابر شدن قیمت گندم

به گزارش اقتصاد100 وی که از سال1176 تا آبان1213شمسی در ایران سلطنت کرد، یکی از بدترین مدیریتهای اقتصادی تاریخ ایران را در کارنامه خود ثبت کرد.

در دوره او البته قحطی و شیوع بیماری(که به کاهش جمعیت انجامید) گسترش یافت و همزمان امنیتی که بازرگانی بدان نیازمند است در ایران وجود نداشت.

بر اساس نوشته "سرجان ملکم" در سال ۱۸۱۰م.(پایان ثلث اول سلطنت فتحعلی‌شاه) درآمد کل کشور سه میلیون تومان بود.

مهمترین مساله در این مقطع تقلب در پول و سقوط شدید بهای سکه‌ طلا و قیمت نقره در ایران بود . در این دوران، وزن طلا در سکه‌ها شدیداً رو به کاهش گذاشت. این کاهش‌ها نوعی بی‌اعتمادی در تجارت به وجود آورد و موجب نارضایتی زیادی در جامعه شد

ایام حکومت فتحعلی‌شاه را از نظر اقتصادی تورم‌زا توصیف می‌کنند. سلطنت فتحعلی‌شاه گذشته از معایب فراوان دیگر که داشت، کشور را از نظر اقتصادی نیز به یک سیر قهقرایی برد. هزینه دربار پر ازدحام وی و مال‌دوستی‌اش تورم شدیدی در پی داشت؛ چنان‌که در آغازین روزهای حکومت او نرخ تورم به رقمی هولناک رسید. مثلاً سیصد کیلو گرم گندم که در عهد "کریم‌خان" به دو هزار دینار (= دو ریال) معامله می‌شد.در آغاز سلطنت فتحعلی‌شاه به سه تومان (سی ریال) رسید.

بر اساس گزارشی که "محمدعلی جمال‌زاده" از اقلام صادراتی ایران در این دوره می‌دهد، به جز بخش‌اندکی مواد معدنی و صنایع‌ دستی بقیه محصولات شامل محصولات دامی و کشاورزی می‌شدند. قالی و قالیچه پشمی ،برنج، ابریشم،پوست،تریاک،پشم ،اروهای گیاهی ، نمک‌های معدنی، حیوانات اهلی (شتر و قاطر و اسب)، دام زنده و... اقلام صادراتی ایران را تشکیل می داد. از آنجایی که صنعت در ایران پا نگرفته بود، واردات کالاهای ساخته شده از کشورهای محتلف مخصوصاً اروپا روبه فزونی گذاشت.

در این دوره منسوجات که  تا پیش از آن یکی از اقلام مهم صادراتی به شمار می‌رفت به یکی از اقلام اصلی واردات تبدیل شد زیرا صنایع‌ دستی محلی توانایی رقابت با فرآورده‌های ماشینی اروپایی را نداشتند.

یکی از تغییرات مهم در این زمان، افزایش واردات  چای و شکر  و نیز کاهش صادرات حبوبات است. به جای آن در زمینه صادرات تریاک، بازارهای مساعدی ابتدا در چین و بعد در اروپا ایجاد شد.

در دوره قاجار درآمدهای مالیاتی یه نسبت اوضاع و شرایط مثلاً میزان انصاف و مردانگی سلطان و زمینداران تعیین می‌شد و میزان ثابت و مشخصی وجود نداشت.

با افزایش مالیات بخصوص در بخش صنعت و تجارت ، صنعتگران و بازرگانان نمی توانستند امرار معاش کنند، لذا به کارهای دیگری همچون باغبانی و کشاورزی روی می‌آوردند و شاید همین باعث شد  در شهربزرگی مثل تبریز فعالیت‌های کشاورزی گسترش یابد.