بالونی که رابطه چین و آمریکا را تیره کرد

به گزارش گروه اقتصاد کلان و انرژی، خشم مقامات آمریکایی بر سر ارسال یک بالون جاسوسی چین به خاک آمریکا می‌تواند به یک بحران دیپلماتیک منجر شود. آنتونی جی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه سفر آخر هفته خود به پکن را پس از مشاهده یک بالون جاسوسی چینی بر فراز کوه راکی در ایالت مونتانا لغو کرد. این باعث ایجاد جنجال در رسانه‌ها و تفسیرهای سیاسی گوناگون درباره وسیله‌ای شد که وارد خاک آمریکا شد؛ اما پنتاگون گفت هیچ تهدیدی برای ایالات متحده وجود ندارد. با این حال بلینکن تجسس چین را «اقدامی غیرمسوولانه» و «نقض آشکار حاکمیت ایالات متحده و قوانین بین‌المللی» خواند. وی در یک کنفرانس مطبوعاتی بعدازظهر جمعه گفت: «تصمیم چین برای انجام این اقدام در آستانه سفر برنامه‌ریزی شده من، برای گفت‌وگوهای اساسی که ما آماده انجام آن بودیم، مضر است.»

بلینکن پس از اینکه شهروندان عادی در مونتانا این بالون را مشاهده کردند، این سفر را لغو کرد. مقامات نظامی روزها بالون را زیر نظر داشتند و بلینکن و یکی از معاونانش روز چهارشنبه به‌طور مخفیانه با دیپلمات های چینی در واشنگتن گفت‌وگو داشتند. اما تنها زمانی که توجه رسانه‌ها در پنج‌شنبه شب افزایش یافت و سیاستمداران جمهوری‌خواه خواستار اقدام رئیس‌جمهور و بلینکن شدند، به یک بحران دیپلماتیک تبدیل شد. حضور بالون و سخنان بلینکن به افزایش تنش بین دو ابرقدرت افزود. این وضعیت همچنین بر سیاست «حساس بودن در قبال چین» در ایالات متحده تاکید می‌کند؛ زیرا رهبران دموکرات و جمهوری‌خواه هر دو تلاش می‌کنند تا به اندازه کافی جنگ‌طلب در برابر چین دیده شوند.

بلینکن قصد داشت جمعه شب به چین سفر کند. قرار بود این اولین سفر وزیر خارجه ایالات متحده به چین از سال۲۰۱۸ باشد. در این سفر انتظار می‌رفت وی با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین دیدار و درباره طیف گسترده‌ای از مسائل گفت‌وگو کند. اما بلینکن گفت که روز جمعه با وانگ‌یی، مقام ارشد سیاست خارجی چین تماس گرفت و گفت که سفر خود را به‌دلیل حضور بالون به تعویق می‌اندازد. بلینکن گفت که به وانگ گفته است که «درصورت فراهم شدن شرایط از چین بازدید خواهد کرد.» وزارت خارجه چین در وب‌سایت خود اعلام کرد که وانگ اواخر روز جمعه در یک تماس تلفنی به بلینکن گفت: «چین کشوری مسوول است و همیشه قوانین بین المللی را به‌شدت رعایت کرده است.» در خبرنامه وزارت خارجه چین، اشاره‌ای به بالون یا لغو سفر بلینکن نشده؛ اما مقامات وزارت خارجه به رهبران چین هشدار داده‌اند که دولت بایدن این حادثه را نامتناسب توصیف کرده است.

البته در خبرنامه آمده که وانگ تاکید کرده است که هر دو طرف باید «از قضاوت های نادرست اجتناب و اختلافات خود را مدیریت و کنترل کنند.» برخی از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه روز پنج‌شنبه از بایدن به‌خاطر اینکه اجازه داده است بالون برای روزها بر فراز ایالات متحده حرکت کند و اقدامات سختگیرانه‌تری علیه چین انجام نداده است، انتقاد کردند. مقامات کاخ سفید گفتند که چنین بالن‌هایی پیش‌تر، از جمله در دوران دولت ترامپ در قلمرو ایالات متحده ظاهر شده بودند. مقامات پنتاگون گفتند که در ظهر روز جمعه، بالون به کانزاس رسیده بود؛ جایی که گاهی آهسته و گاهی با سرعت ۷۰مایل در ساعت حرکت می‌کرد. ایالات متحده از روش‌های نظارتی خود برای نظارت و مطالعه دستگاه، از جمله استقرار هواپیما استفاده می‌کرد. یکی از مقامات پنتاگون گفت که ممکن است بایدن تصمیم به ساقط کردن آن بگیرد، اما با توجه به‌دلیل آنکه به جنوب شرقی در حرکت است، احتمالا تا زمانی که بالون بالای آب قرار نگیرد- بالای اقیانوس اطلس- این کار را انجام نخواهد داد.

ژنرال پت رایدر، سخنگوی پنتاگون روز جمعه گفت: «در حال حاضر، ما ارزیابی می‌کنیم که هیچ تهدید فیزیکی یا تهدید نظامی برای مردم وجود ندارد.» اواخر روز جمعه، ژنرال رایدر تصریح کرد که ارتش همچنین بالون دیگری را که گزارش شده از آمریکای لاتین عبور کرده بود، به‌عنوان یک دستگاه نظارتی چینی دیگر شناسایی کرده است. مقامات وزارت امور خارجه و مقامات پنتاگون به‌دلیل حساسیت‌هایی که روی بالون وجود دارد، به‌شرط ناشناس ماندن صحبت کردند و گفتند که بلینکن و وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه، چهارشنبه‌شب با سفارت چین درباره بالون بر فراز ایالات متحده صحبت کردند و دیپلمات‌های آمریکایی در پکن با مقامات چینی گفت‌وگوی حضوری داشتند. مقامات پنتاگون گفتند درحالی‌که سایر بالون‌های نظارتی در سال‌های اخیر بر فراز ایالات متحده پرواز کرده‌اند، این بالن بیش از هر یک از بالون‌های قبلی در آسمان آمریکا باقی مانده است.

ناظران می‌گویند که حادثه بالون وضعیت شکننده روابط ایالات متحده و چین را برجسته و بیشتر می‌کند. پس از سال‌ها تشدید بی‌اعتمادی و تشدید تنش‌ها، پس از دیدار رهبران دو کشور در نوامبر گذشته و تلاش‌های اخیر پکن برای تثبیت روابط خود با جهان، به نظر می‌رسید که روابط بین ایالات متحده و چین تا حدی برای بهبود یافتن آماده شده است. انتظار می‌رفت که سفر آنتونی جی.بلینکن، وزیر امور خارجه از پکن در آخر هفته‌ای که گذشت، شاهدی بر این پیشرفت باشد. اما بالون جاسوسی چینی آمد و همان یک مقدار پیشرفت را هم با خاک یکسان کرد. کشف چیزی که مقامات نظامی آمریکا آن را «بالون نظارتی در ارتفاع بالا»بر فراز مونتانا نامیدند و تصمیم روز جمعه بلینکن برای لغو سفر خود، بار دیگر شکنندگی رابطه بین دو قدرت را آشکار کرد که در یک رقابت پرتنش برای تسلط نظامی، ژئوپلیتیک و تکنولوژیک گرفتار شده است.

افشای محل بالون خشم دو حزبی را در ایالات متحده برانگیخته است، از جمله درخواست برای سرنگونی آن و به دولت بایدن فضای کمی برای مانور داده شده است؛ حتی در شرایطی که چین به‌طور غیرمعمول از حضور آن بالون ابراز تاسف کرده است. دو کشور ادعاهای رقابتی درباره بالون صادر کرده‌اند. پنتاگون گفت که از آن برای «جمع‌آوری اطلاعات» استفاده می‌شود؛ درحالی‌که چین گفت این بالون غیرنظامی است که برای تحقیقات علمی استفاده می‌شود و از مسیر منحرف شده است. درحالی‌که هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که بالون یک تهدید جدی نظامی یا اطلاعاتی برای ایالات متحده باشد، حرکت بالون تبدیل به نماد نوسانات تنش بین چین و آمریکا شده است و وضعیت مهم‌ترین چالش‌ها که نیازمند همکاری بین چین و آمریکا است از جمله حفظ صلح در تنگه تایوان، بازسازی اقتصادهای پس از همه‌گیری و مبارزه با تغییرات آب و هوایی بلاتکلیف‌تر باقی خواهد ماند.

روری دانیلز، مدیر عامل موسسه «سیاست جامعه آسیایی» در نیویورک، درباره این بالون گفت: «این یک اقدام کوچک با پیامدهای بزرگ است. زمانی که به تاریخ روابط ایالات متحده و چین و تمام مراحل مختلفی که این روابط طی کرده تا به اینجا ختم شده، نگاه می‌کنید به نوعی گیج‌کننده است.» او افزود که کاهش سطح تماس بین دو دولت در سال‌های اخیر، ارتباط بین دو کشور را برای حل بحران‌های دیپلماتیک سخت‌تر کرده است.

درباره بالون بیشتر بدانیم

مقامات چینی روز جمعه اعلام کردند که جسم شناور در آسمان، یک بالونِ «عمدتا هواشناسی» است که وارد حریم هوایی آمریکا شده و از عبارت «فورس ماژور» به معنای «حادثه غیرمترقبه» برای توجیه ورود آن استفاده کرده است. این اصطلاح به آن اشاره دارد که بالون توسط نیروهای خارج از کنترل آنها وارد حریم هوایی آمریکا شده است. ان‌بی‌سی‌نیوز بعدازظهر پنج‌شنبه گزارش داد که مقامات نظامی چند روزی بود که روی بالون جاسوسی ساخت چین که بر فراز مونتانا شناور بود، نظارت داشتند. پنتاگون ساعاتی بعد یک نشست خبری برگزار کرد. درحالی‌که برخی از جمهوری‌خواهان به بایدن انتقاد وارد کرده‌اند، اما ژنرال‌های ارشد رئیس‌جمهوری آمریکا توصیه کرده‌اند که او از نیروی نظامی برای شلیک به بالون استفاده نکند؛ زیرا معلوم نیست محتوای آن چیست و ممکن است به مردم روی زمین آسیب وارد کند. کوین مک‌کارتی، رئیس مجلس نمایندگان و سایر جمهوری‌خواهان از بایدن خواسته‌اند تا پاسخ تهاجمی دهد.

مقامات نمی‌گویند اندازه این بالون چقدر است، اما ارتش چندین جت جنگنده F-۲۲ را به آسمان مونتانا فرستاد تا تخمین بزند: «به گفته این مقام دفاعی، اندازه آن قابل توجه است.» روز پنج‌شنبه، ای‌بی‌سی نیوز گزارش داد که یکی از مقامات این بالون را به اندازه سه اتوبوس توصیف کرده است. ژنرال رایدر گفته است که این بالون را تا خروج از آمریکا نظارت خواهند کرد؛ اما مسیر حرکت آن را برای مردم به‌روزرسانی نخواهند کرد.

انتهای پیام