چند نکته درباره تامین کسری بودجه بدون چاپ پول!/ دولتمردان از گفتن حقیقت سر باز می‌زنند

ابراهیم رئیسی، در سفری که اخیرا به خراسان داشته، در نطقی صریح گفته که دولتش کسری بودجه 480 هزار میلیاردی را بدون چاپ پول یا استقراض برطرف کرده است. ظاهرا حساسیت دولت سیزدهم به واژه «استقراض» بالاست، چراکه این اولین بار نیست که دولتمردان این امر را رد می‌کنند. پیشتر هم احسان خاندوزی- وزیر اقتصاد- تاکید کرده بود که حتی یک ریال از بانک مرکزی استقراض نکرده‌اند.

اما آمارهایی که از بانک مرکزی –نهادی که استقلال آن توسط همین دولت به زیر سوال رفته و مدام نقض می‌شود- برخلاف ادعای رئیس دولت است. تنها یک روز پس از ادعای رئیسی، بانک مرکزی به ریاست فرزین، آماری را منتشر کرده که نشان از جهش 45 درصدی پایه پولی در نخستین ماه سال دارد؛ ثبت یک رکورد دیگر در دولت سیزدهم.

برای بررسی بهتر این موضوع، نظر محمدتقی فیاضی، کارشناس مسائل اقتصادی را جویا شده‌ایم. فیاضی در ارزیابی ادعای رئیسی، به پنج نکته مهم اشاره می‌کند و دست آخر به این نتیجه می‌رسد که دولت چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم به منابع بانک مرکزی متوسل می‌شود، این یعنی چاپ پول ، رشد نقدینگی و افزایش تورم؛ نمایی واقعی از اقتصاد ایران.

ادعای تامین کسری بودجه قبل از پایان سال مالی

فیاضی با بیان اینکه درباره صحبت‌های رئیس جمهوری چند نکته وجود دارد،  گفت: نکته اول این است که اگر منظور رئیس دولت سیزدهم بودجه 1402 است که هنوز حدود شش ماه به پایان سال مالی باقی مانده. بنابراین، دولت در ابتدای سال نمی‌تواند مدعی شود که کسری بودجه را بدون چاپ پول برطرف کرده است. به هر حال یک جریان منابع و مصارف وجود دارد که متناسب با وصول منابع، دولت در واقع خرج می‌کند و به ردیف‌های بودجه‌ای اختصاص می‌دهد.

دولتمردان از گفتن حقیقت سر باز می‌زنند

وی درباره نکته دوم اظهار کرد: دولتمردان در سال‌های متمادی از گفتن حقیقت خودداری کرده‌اند. با توجه به شواهد موجود از جمله نرخ تورم، اظهار نظر رئیس جمهوری هم می‌تواند در زمره موضع قبلی دولتمردان باشد.

گزارش‌های مالی به صورت منظم منتشر شوند

این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: نکته سوم هم این است که به هر حال رئیس دولت یک ادعایی را مطرح کرده و برای رفع ابهامات و راستی‌آزمایی بهتر است که گزارش‌های مالی دولت به صورت هفتگی، ماهانه، فصلی و سالانه منتشر شوند تا امکان بررسی ادعاها وجود داشته باشد.

تکلیف تبصره‌های بودجه‌ای چه می‌شود؟

فیاضی با اشاره به جدوال منابع، مصارف و تبصره‌های بودجه، درباره نکته چهارم، اظهار کرد: حتی اگر دولت بتواند در بخش منابع و مصارف بدون چاپ پول و صرفا از طریق ابزار تخصیص، موازنه برقرار کند و به منابع بانک مرکزی متوسل نشود، سوال اینجاست که تکلیف تبصره‌ها از جمله تبصره‌های 14، 16 و 18 چه می‌شود؟

وی در این باره افزود: از آنجایی که بخش زیادی از منابع این احکام تسهیلات بانکی است، با توجه به مضیقه مالی بانک‌ها، باز هم به سراغ منابع بانک مرکزی می‌روند. ضمن اینکه، فشار نمایندگان مجلس، دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی (بخش خصوصی نه به معنای واقعی، بلکه آنهایی که در این اعتبارات ذی‌نفع هستند.) وجود دارد و در مقابل دولت و بانک مرکزی مجبور می‌شوند خط اعتباری در اختیار این گروه‌ها قرار دهند که به معنای چاپ پول است.

بررسی تامین کسری بودجه از منظری دیگر

فیاضی با بیان اینکه ممکن است حرف دولت از این بابت که نفت به اندازه کافی فروخته شده اما ارز حاصل از صادرات آن به کشور وارد نشده است، درست باشد، درباره نکته آخر اظهار کرد: ممکن است به دلیل تحریم دلاری یا تحریم بانکی این اتفاق بیفتد اما دولت به روال سال‌های قبل، به بانک مرکزی می‌‌‌گوید که منابع خارج از کشور به لحاظ حسابداری در اختیارش قرار می‌گیرد و معادل آن ریال تحویل گرفته می‌شود. شاید ادعای دولت مبنی بر تامین کسری بودجه بدون چاپ پول، از این منظر درست باشد.

شواهد نشان از استقراض دارد

این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه تمام شواهد امر حکایت از این دارد که دولت چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم به منابع بانک مرکزی متوسل می‌شود، تصریح کرد: همین امر موجب چاپ پول و افزایش نقدینگی می‌شود. نرخ تورم هم که بالای 50 درصد است. اگر سرکوب قیمتی وجود نداشت، نرخ تورم باید 100 درصد می‌شد، یعنی دولت سعی می‌کند نرخ بعضی از کالاها و خدمات را یا خودش یا از طریق فشار بر شرکت‌های بزرگ بالا نبرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ناکارآمدی و سوء‌مدیریت دولت در بودجه به بخش واقعی اقتصاد از طریق نرخ تورم و سرکوب قیمت‌ها تسری پیدا می‌کند و آثار آن را شاهد هستیم. بنابراین، طرح چنین ادعاهایی چندان تاثیری بر واقعیات اقتصاد ایران ندارد.

منبع؛ تجارت نیوز