ترفند دولت برای گران نشدن قیمت بنزین

به گزارش اقتصاد100، بررسی روند مصرف سوخت در دنیا نشان می‌دهد که سبد سوخت حمل و نقل کشورها از سوخت‌های مایع مثل بنزین و گازوئیل به سمت استفاده از سوخت‌های گازی مثل CNG و LNG و انرژی‌های تجدیدپذیر در حال حرکت است.

اما در حال حاضر در ایران، بنزین و گازوئیل سهم بالایی در سبد سوخت داشته و سهم مابقی سوخت‌های پاک اندک یا تقریبا صفر است. با تداوم روند مصرف سوخت مایع در کشور، تهدید واردات بنزین و گازوئیل و ارزبری در شرایطی تحریمی افزایش می‌یابد و بحران ناترازی سوخت می‌تواند به بحران‌های اجتماعی و امنیتی تبدیل شود.

*عقب‌ماندگی توسعه سی‌ان‌جی از برنامه مصوب شورای عالی انرژی

سی‌ان‌جی (CNG) یک سوخت پاک از گاز طبیعی است که می‌تواند جایگزین بنزین و گازوئیل در سبد سوخت کشور شده و مشکل ناترازی و مصرف بالای روزانه 200 میلیون لیتر سوخت مایع را حل کند. شورای عالی انرژی نیز در سند «تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور تا افق 1420» به تمرکز سیاست‌های دولت بر توسعه CNG تاکید کرده است. 

بر این اساس پیش‌بینی شده است که در صورت اعمال حمایت‌های ویژه از صنعت CNG میزان مصرف این سوخت پاک در خودروها از 27 میلیون متر مکعب در روز در سال 98، 53.2 میلیون متر مکعب در روز در افق 1420 برسد. اما نکته اینجاست که هم‌اکنون مصرف سی‌ان‌جی حدود 23 میلیون متر مکعب بوده و حتی از هدف سال 98 نیز فاصله چشم‌گیری دارد.

جدول 1- سبد بهینه سوخت بخش حمل و نقل زمینی تا افق 1420 (واحد: میلیارد لیتر بنزین)

طبق آمار شرکت پخش فرآورده‌های نفتی (تصویر 1)، در دولت نهم و دهم توسعه سی‌ان‌جی در سبد سوخت سرعت گرفت و میزان مصرف از عدد کمتر از یک به حدود 20 میلیون متر مکعب در روز رسید. ولی با شروع دولت یازدهم تاکنون این صنعت به صورت نیمه‌ورشکسته رها شده است.

تصویر 1

*شکست برنامه دوگانه‌سوز کردن یک میلیون و 464 هزار خودروی عمومی

البته در سال 98 و بعد از اشتباه دولت وقت در افزایش ناگهانی قیمت بنزین، شورای اقتصاد مصوبه‌ای برای احیای صنعت سی‌ان‌جی روی میز گذاشت اما به دلیل عدم وجود برنامه مشخص و دقیق، این مصوبه نیز در اجرا به شکست خورد.

طبق مصوبه شورای اقتصاد، درخواست وزارت نفت دولت دوازدهم درباره حمایت از تولید و تبدیل کارخانه‌ای و کارگاهی یک میلیون و 464 هزار خودروی تاکسی، ون(تاکسی)، وانت (سبک و سنگین) و مسافربر شخصی بنزینی به CNGسوز در سقف 563 میلیون و 780 هزار دلار مورد تایید قرار گرفت و قرار شد 1464 هزار خودرو از تک‌سوز به CNGسوز تبدیل شوند. طبق مصوبه این تبدیل به صورت «رایگان» انجام می‌شود.

جدول 2- جزئیات مصوبه مصوبه شورای اقتصاد در دی 98

البته این مصوبه بعدها دستخوش تغییراتی شد ولی در نهایت طبق  آخرین اعلام شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، تاکنون فقط حدود 200 هزار تبدیل کارخانه‌ای خودروی بنزین‌سوز به دوگانه‌سوز انجام شده است، درحالی‌که تبدیل دوگانه‌سوزی رقم 1464 هزار دستگاه باید تا پایان 1401 تکمیل می‌شد.

علی محمودیان مدیر اجرایی اتحادیه سوخت‌های جایگزین در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به بی‌برنامگی دولت در توسعه سی‌ان‌جی گفت: سال 98 دولت وقت به اجبار ناچار شد که برای توسعه سی‌ان‌جی اقدام کند ولی موفقیت‌آمیز نبود و الان هم برنامه‌ای برای توسعه سی‌ان‌جی وجود ندارد مگر اینکه ناترازی بنزین دولت را به اجبار به سمت توسعه سی‌ان‌جی هدایت کند.

*فرصت 4 میلیارد دلاری توسعه سی‌ان‌جی

محمودیان در ادامه با اشاره به ناترازی بنزین در کشور عنوان می‌کند: هم‌اکنون کمتر از 50 درصد ظرفیت صنعت سی‌ان‌جی کشور بلااستفاده باقی مانده و امکان افزایش سهم سی‌ان‌جی از 23 به حداقل 45 میلیون متر مکعب در روز وجود دارد. اما با وجود ظرفیت توسعه سی‌ان‌جی حدود 10 میلیون لیتر بنزین در روز معادل 150 میلیون دلار در ماه (در قالب‌های سوآپ و تهاتر) وارد کشور می‌شود درحالیکه می‌توان با مبالغ کمتر، سوخت جایگزین سی‌ان‌جی را توسعه داد.

اردشیر دادرس رئیس انجمن صنفی سی‌ان‌جی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: بیش از 6 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دلاری در صنعت سی‌ان‌جی ایران از ابتدا تا انتهای زنجیره صورت گرفته است. ایران جزو سه کشور بزرگ دنیاست که در صنعت سی‌ان‌جی حرف برای گفتن دارد و می‌توانیم خدمات فنی و مهندسی این صنعت را صادر کنیم.

اما اکنون صنعت سی‌ان‌جی در آستانه ورشکستگی است و اگر دولت حمایت نکند نه تنها این سوخت پاک توسعه نمی‌یابد و جایگزین بنزین در سبد سوخت نمی‌شود بلکه همین ظرفیت مصرف روزانه 23 میلیون متر مکعب سی‌ان‌جی را از دست می‌دهیم. یعنی افزایش 23 میلیون لیتر مصرف بنزین، آن هم در شرایطی هم همین الان ناترازی بنزین داریم. طبق برآوردها مصرف بنزین در سال جاری مجددا به 140 میلیون لیتر خواهد رسید درحالیکه تولید 110 میلیون لیتر است.

طبق آمار اتحادیه سراسری سوخت‌های جایگزین (تصویر 1)، هم‌اکنون ظرفیت مصرف سی‌ان‌جی در کشور روزانه 45 میلیون متر مکعب بوده که حداقل 21.5 میلیون متر مکعب آن بلااستفاده رها شده است و در خلا سیاست حمایتی فقط 23.5 میلیون متر مکعب آن مصرف می‌شود. با احیای این ظرفیت می‌توان معادل روزانه 21.5 میلیون لیتر از مصرف بنزین و گازوئیل کشور کاهش داد که به معنای صرفه‌جویی سالانه حدود 4 میلیارد دلار است.

همچنین حمایت از توسعه سی‌ان‌جی و افزایش سهم این سوخت پاک در سبد سوخت کشور به میزان قابل قبولی بحران ناترازی بنزین را در سال‌های آینده برطرف می‌کند و مانع از ارزبری برای واردات بنزین و حتی گازوئیل خواهد شد.