با تاریخچه زیورآلات گوش و بینی بیشتر آشنا شوید

 سوراخ کردن بدن و آویختن زیورآلات در آن, از شکلهای متعارف آن همچون گوشواره گرفته تا به شکلهایی نامتعارف, وارد فرهنگهای مختلف گشته است. تا انجا که حلقه های زینتی فقط محدود به گوش و گوشواره نشده, و سوراخ کردن بدن و اعضای صورت, و آویختن یک یا چندین زیور از آن, جزیی از پوشش و آرایش امروزی گشته است.

پیرسینگ

متعارف‌ترین نوع سوراخکاری بدن، سوراخ کردن گوش و آویز کردن گوشواره است. بر خلاف فرهنگ امروزی ما ایرانی‌ها, آویختن گوشواره در گذشته چه در ایران و چه در کشورهای دیگر, صرفا مختص زنان نبوده است و مردان هم از ان استفاده می‌کردند.

استفاده و یا عدم استفاده از سوراخکاری گوش و بینی دلایل متفاوتی دارد. این حرکت بیشتر به اعتقادات مذهبی و مسایل روحانی مردم باز میگردد, هرچند در دوران معاصر, برخی برای مسایل زیبایی شناختی و جلب توجه فردی در اذعان عمومی استفاده میکنند. گاه استفاده از این زیورها, به عنوان نمادی از جنیست استفاده میشده و یا حتی حرکتی نمادین و شورشی در پذیرش از فرهنگ جامعه و یا عدم پذیرش آن تلقی میشده است!

سوراخ کردن بدن و آویختن پیرسینگ طلا و تزیین بدن, از زمانهای بسیار دور توسط اقوام مختلف انجام میگرفته است. درباره پیشینه این سنت و معانی آن, منبع جامع و علمی معتبری وجود ندارد و تنها اطلاعات دهان به دهان و عامیانه, دیده ها و شنیده های راویان, وجود این گفته را تایید میکند.

گوشواره

از قدیمی ترین اسناد موجود در استفاده از گوشواره, سابقه ای 5 هزارساله دارد و در گوش مومیاییهای کشف شده در ایتالیا دیده شده است. استفاده از این زیورها را میتوان تا قبرهای باستانی بر جای مانده, ردیابی کرد, که گاه این اشیاء آویخته بر اجساد و یا همراه مردگان دفن شده بودند. از دیگر نمونه های به جای مانده استفاده گوشواره در دوره های باستانی, به 2500 سال قبل از میلاد مسیح در سومر میتوان اشاره کرد. در یونان باستان نیز سوابقی منوط بر استفاده از گوشواره های آویز, به شکل پرندگان مقدس یافت شده است, و در روم باستان استفاده از سنگهای جواهر در گوش متعارف بوده است.

در ایران نیز استفاده از گوشواره به دوران باستان باز میگردد, و نقش برجسته های باستانی تاییدی بر این مدعاست. جالب آنکه در این تصاویر, استفاده از گوشواره توسط آقایان نقش بسته است. اصطلاح غلام حلقه به گوش که امروز جز اصطلاحات پرکاربرد زبان عامیانه و محاوره ای در ایران است و با معنای مطیع و فرمانبردار از آن استفاده میکنیم, میتواند گویای کاربرد و ریشه استفاده از حلقه برای غلامان باشد.

اما آیا این شواهد و اسناد بر جای مانده از گذشته حتی دوران باستان, که حاکی از سوراخ کردن بدن از جمله گوش و بینی و آویختن زیورآلات هستند, جنبه تزیینی و زیبایی شناسانه داشته است؟! احتمال غریب به یقین چنین نبوده است.

پیرسینگ فقط در ایران محبوبیت دارد؟

در منابع مختلف از این باور یاد کرده اند که, در گذشته این عمل جزیی از آداب و سنن اقوام و مذاهب مختلف بوده است, تا انجا که هنوز آثاری از این آداب و مفاهیم, در بین انسانهای بدوی و قبایل و مناطق دور افتاده, زنده مانده است. جالب است بدانید که سوراخ کردن گوش و بینی و تزیین کردن آن، دامنه وسیع جغرافیایی را در بر میگیرد. از حلقه های طلایی و جایگاه آن در مصر گرفته تا قبایل آلاسکایی و بومیان آمریکا! همچنین استفاده از آویز حلقه در قبایل افریقایی و خاورمیانه وجود داشته و حتی در چین, بنگلادش, پاکستان, روسیه و کشورهای عربی هم دیده شده است.

استفاده از این زیورها در فرهنگهای مختلف معانی و تعابیر متفاوتی داشته است, حتی گاه در فرهنگهای مختلف از مناطق متفاوت, معانی کاملا متضادی داشته است. به عنوان مثال مدارک مستندی حاکی از آن است که, گوشواره در قدیم برای برده ها استفاده میشده, که نمادی از اسارت و بردگی آنان دارد. حال آنکه آویختن گوشواره در منطقه ای در شمال غربی امریکا, نمادی از اشرافیت و ثروت است. همچنین در قبایلی در گینه نو, بینی خود را با استخوان یا پر سوراخ کرده, و آن را نمادی از تمول و ثروت میدانستند.

استفاده از گوشواره و آویز بینی از زمانهای بسیار دور در هند وجود داشته است. این فرهنگ را الگو گرفته از عشایر خاورمیانه ای و قبایل مغول دانسته و آن را ریشه در آیین هندو میدانند. بنا بر کتاب وداها, پیشینه این رفتار به لاکشمی, الهه هندویی, در 1500 سال قبل از میلاد باز میگردد و بر این عقیده بودند که, الهه لاکشمی هم بینی اش سوراخ بوده و جواهر و گوهری در آن قرار داده بوده است. امروز همچنان این آیین و آثار آن پابرجاست. زنان هندو از زمانیکه به سن باروری میرسند, حلقه ای در بینی خود (اغلب در سوراخ چپ بینی) می آویزند, که گهگاه این مراسم را در شب قبل عروسی اجرا میکنند. هندی ها  اعتقاد داشتند این کار باعث افزایش قدرت باروری آنان خواهد شد.

و اما استفاده از گوشواره در اروپا برای بانوان از قرن 4 تا 16 آغاز شد  و در ایتالیا, اسپانیا, انگلیس و فرانسه جا باز کرد تا آنجا که بعد از جنگ جهانی اول به عنوان عنصری زینتی جزوی از صنعت مد شد و فراگیر گردید.

به نظر میرسد امروزه این آیینهای باستانی و قبیله ای, توسط طراحان مد و سوپراستارها, جدای از معانی و مفاهیم پیشین خود, جزوی از زیورآلات و صنعت مد گشته است. ابعاد این زیورآلات متفاوت از گذشته و گاه بسیار بزرگتر از قدیم با طرحهایی عجیب و غریب, و تنوع در استفاده از مواد از جمله طلا و جواهر و پلاستیک و چوپ و …,مورد استفاده قرار گرفته و میگیرد. تا آنجا که تبدیل به تجارت و تخصص شده, و مبلغین این صنعت سعی بر آن دارند که با ایده های نو و جذاب و طرحهایی متنوع و خلاقه, زیورآلات خلاقانه و حتی گاه خلاف عرف جامعه را با سرعتی زیاد در بین عموم مردم و سلبریتی ها متعارف و پراستفاده تر از گذشته نمایند.