چرا چین با کمک آمریکا به ایران خیانت کرد؟
اقتصاد 100- خیانت چین به ایران: پروژه کریدور اقتصادی شرق-غرب با همکاری آمریکا و مخالفت غرب، تهدیدی برای نقش کلیدی ایران به‌عنوان هاب انرژی و ترانزیت در جنوب آسیا شده است.
این کریدور نه‌تنها ظرفیت‌های اقتصادی منطقه را افزایش می‌دهد، بلکه به دلیل نقش کلیدی ایران و افغانستان در مسیر آن، ابعاد ژئوپلیتیکی مهمی نیز دارد. از یک سو، کشورهای منطقه در تلاش‌اند از این مسیر برای توسعه همکاری‌های اقتصادی بهره ببرند اما از سوی دیگر، ایالات متحده و اروپا به شدت با هر پروژه‌ای که از خاک افغانستان عبور کند یا ایران را از طریق خط لوله گاز به بازارهای انرژی جنوب آسیا متصل نماید، مخالفت خواهند کرد.
مخالفت غرب با این کریدور عمدتاً ناشی از ملاحظات ژئوپلیتیکی و اقتصادی است. این مسیر می‌تواند به کاهش وابستگی کشورهای منطقه به غرب منتهی شود و ایران را به یک هاب انرژی و ترانزیتی کلیدی در جنوب آسیا تبدیل کند. از همین رو، تحریم‌ها و فشارهای دیپلماتیک برای محدودسازی چنین پروژه‌هایی از سوی واشنگتن و بروکسل به کار گرفته شده است.
اهداف کریدور اقتصادی شرق-غرب
اندیشکده رند در گزارشی ویژه به بررسی امکان‌سنجی کریدور اقتصادی شرق-غرب پرداخته که در بخش خلاصه این گزارش آمده است: کریدور اقتصادی شرق-غرب (EWEC) به‌عنوان طرحی معرفی شده که کشورهای جنوب غرب و آسیای مرکزی، شامل افغانستان، جمهوری‌های آسیای مرکزی، هند، ایران و پاکستان را از طریق زیرساخت‌های حمل‌ونقل فرامرزی برای جابه‌جایی افراد، کالاها، خدمات و انرژی به یکدیگر متصل می‌کند.
مزایای کریدور اقتصادی شرق-غرب چالش‌ها| ادغام اقتصادی منطقه‌ای | فشارهای دیپلماتیک غرب |
| کاهش وابستگی به غرب | کمبود منابع مالی |
| تقویت جایگاه ایران به‌عنوان هاب انرژی | موانع ژئوپلیتیکی |
این طرح از لحاظ مقیاس و جاه‌طلبی بسیار گسترده است و باید به نفع تمامی کشورهای منطقه باشد. با این حال، تجربه گذشته نشان از سابقه‌ای تاریک از پروژه‌های ناتمام و زیرساخت‌های هدررفته دارد که هزینه‌ای معادل میلیاردها دلار را به این منطقه تحمیل کرده است.
عوامل موفقیت کریدور اقتصادی شرق-غرب
توسعه موفق یک کریدور اقتصادی معمولاً با اقدامات موفق پیشین در راستای ادغام منطقه‌ای همراه بوده که صرفاً بر زیرساخت‌ها متمرکز نبوده‌اند، مانند ایجاد مناطق آزاد تجاری. موفقیت زمانی ممکن می‌شود که تمامی عوامل به نفع یکپارچگی منطقه‌ای باشند.
از جمله عواملی که برای موفقیت کریدور اقتصادی شرق-غرب مهم است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ظهور هند به‌عنوان یک بازیگر جهانی با ظرفیت‌های اقتصادی و جاه‌طلبی بالا.
ادغام اقتصادی جمهوری‌های آسیای مرکزی و گسترش روابط تجاری آنها.
پیشرفت‌های قابل‌توجه افغانستان در امنیت داخلی و توسعه اقتصادی پس از خروج آمریکا.
سیاست‌های اقتصادی جدید پاکستان مبتنی بر جذب سرمایه مستقیم خارجی.
رقابت چین و آمریکا در منطقهمهمترین تغییر در محیط خارجی، ظهور چین و واکنش رقابتی آمریکا است که پیامدهای منطقه‌ای آن چشمگیر خواهند بود. از سال ۲۰۱۷، چین و آمریکا برای نفوذ در کشورهای مختلف رقابت می‌کنند. این قدرت‌ها از ظرفیت‌هایی استفاده می‌کنند که قدرت‌های کوچک‌تر قادر به برابری با آن نیستند.
به‌طور خاص، چین نگرانی‌هایی درباره منفعت هند از این کریدور دارد، چرا که روابط چین و هند با تنش‌هایی همراه بوده است. از سوی دیگر اما چین نیز از این کریدور بهره خواهد برد زیرا مسیرهای آن با پروژه ابتکار کمربند و جاده چین همسو است.
فشار اقتصادی و سیاسی به ایراندر این میان، ایران به دلیل نقش کلیدی‌اش در کریدور اقتصادی شرق-غرب با فشارهای اقتصادی و سیاسی از سوی دو قدرت اصلی یعنی آمریکا و چین مواجه است. این فشارها عبارت‌اند از:
آمریکا: با اعمال تحریم‌های گسترده، تلاش می‌کند مشارکت ایران را در پروژه‌های مهم منطقه‌ای کاهش دهد و نفوذ اقتصادی ایران را تضعیف کند.
چین: هرچند در تعاملات اقتصادی با ایران فعال است، اما ممکن است با پذیرش برخی رویکردهای غرب، منافع ایران را نیز قربانی کند.
این شرایط نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی دقیق و تعاملات دوجانبه کشورهای منطقه ضروری است تا از این پروژه به‌عنوان فرصتی برای توسعه پایدار بهره‌برداری شود.
