دردسر تازه افغانستان برای ایران / افغان ها دست بردار نیستند !
اقتصاد 100- اختلافات آبی بین ایران و افغانستان به ویژه بر سر حق‌آبه هیرمند و آب هامون‌ها، به یکی از چالش‌های اصلی روابط دو کشور تبدیل شده است. موضوعی که تأثیر مستقیم بر حیات و معیشت مردم سیستان دارد و مقامات ایران در سفر اخیر به کابل بر حل آن تأکید کردند.
«محمد جوانبخت» معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا که به همراه «سید عباس عراقچی» وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به کابل سفر کرده بود، در خصوص مذاکرات انجام‌شده درباره موضوع آب و حق‌آبه ایران از رودخانه هیرمند، اظهار داشت: در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مسائل میان ایران و افغانستان، موضوع آب است.
معاهده هیرمند و تعهدات افغانستان
وی با اشاره به معاهده هیرمند که در سال ۱۳۵۱ میان دو کشور به امضا رسیده است، گفت: طبق این معاهده، افغانستان متعهد شده سالانه ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب از طریق رودخانه هیرمند به ایران انتقال دهد. اما این تعهد در سال‌های اخیر به‌طور کامل محقق نشده است.
چالش‌های زیست‌محیطی و حق‌آبه هامون
جوانبخت با اشاره به دیگر چالش‌های مرتبط با آب، گفت: یکی از موضوعات مهم دیگر، تامین آب برای هامون‌ها است. این دریاچه‌ها نقش حیاتی در حفظ اقلیم و شرایط زیستی منطقه سیستان دارند. خشکی هامون‌ها باعث افزایش گرد و غبار و کاهش کیفیت زندگی در این منطقه شده است.
حق‌آبه تاریخی ایران از هریرود
وی به موضوع حق‌آبه تاریخی ایران از رودخانه هریرود در خراسان رضوی نیز اشاره کرد و افزود: هریرود یکی از منابع تاریخی و شناخته‌شده ایران است که در مجامع بین‌المللی محیط زیست دارای اهمیت زیادی است.
موضوع جزئیات| معاهده هیرمند | ۸۲۰ میلیون مترمکعب آب سالانه باید به ایران منتقل شود، اما این تعهد اجرا نشده است. |
| هامون‌ها | تامین آب موردنیاز برای حفظ اقلیم و شرایط زیستی منطقه سیستان ضروری است. |
| هریرود | حق‌آبه تاریخی ایران است که باید در مجامع بین‌المللی بررسی شود. |
موانع سد کمال‌خان بر سر جریان آب
معاون وزیر نیرو توضیح داد: در سال ۱۴۰۰، سد کمال‌خان در فاصله ۶۰ تا ۷۰ کیلومتری مرز ایران احداث شد. سازه‌های این سد به صورتی طراحی شده که مانع ورود آب به ایران می‌شود و جریان آب به سمت گودزره منحرف شده است. البته، با پیگیری‌های انجام‌شده، در اسفند ۱۴۰۲ دریچه‌های این سد باز و مقداری آب به ایران وارد شد.
ورود آب در سال گذشته
جوانبخت افزود: در سال گذشته، حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد ایران شد که عمدتاً برای تامین آب شرب مردم منطقه استفاده شد. همچنین، در جریان سفر آقای عراقچی به افغانستان، اهمیت آزادسازی جریان آب از سد کمال‌خان مورد تاکید قرار گرفت.
مسائل مرتبط با تامین آب خراسان رضوی
وی درباره احداث سد پاشدان بر روی هریرود و مسائل زیست‌محیطی آن تصریح کرد: این مشکلات باعث کاهش ورودی آب به سد دوستی شده و تامین آب شرب در مشهد را با چالش مواجه کرده است.
گفت‌وگوهای آبی با کشورهای منطقه
معاون وزیر نیرو درباره رایزنی‌ها با ترکیه، تاجیکستان و ترکمنستان اظهار داشت: مذاکرات با ترکیه برای رود ارس ادامه دارد. همچنین، با توجه به ظرفیت بیش از ۱۰ میلیارد مترمکعبی تاجیکستان از آمودریا، همکاری با این کشور مورد توجه قرار دارد. در ارتباط با ترکمنستان نیز همکاری‌های آبی در برداشت از سد دوستی در دو سال گذشته به خوبی پیش رفته است.
