چرا قطر گران ترین جام جهانی را برگزار می کند/ از بادیه‌نشینی تا بالاترین درآمد سرانه

از بادیه‌نشینی تا بالاترین درآمد سرانه

رشد اقتصادی قطر در دهه‌های گذشته بسیار سریع و با شیبی تند رخ داده است. تا همین ۴۰ سال پیش در این کشور، اغلب بادیه‌نشین‌ها و صیادان مروارید زندگی می‌کردند. اما حالا قطربا جمعیتی کمتر از سه میلیون نفر و تولید ناخالص داخلی ۱۶۰ میلیارد دلار، درآمد سرانه‌ای بالغ بر ۶۰ هزار دلار دارد که یکی از بالاترین درآمدهای سرانه جهان به شمار می‌رود. در واقع قطر نه تنها ثروتمندترین کشور عرب بلکه جزو چهار کشور اول ثروتمند جهان است.

دلیل اصلی این رشد، کشف ذخایر گازی و نفتی در قطر بوده است. قطر با تولید روزانه ۱/۳ میلیون بشکه نفت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است. اما در بازار جهانی گاز نقش قطر از نفت هم مهم‌تر است.

قطر بعد از روسیه و ایران سومین ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد. بزرگ‌ترین میدان گازی جهان در خلیج فارس بین ایران و قطر مشترک است: پارس جنوبی در ایران و گنبد شمالی در قطر. اهمیت استراتژیک قطر در بازار گاز با توجه به تحریم روسیه از سوی کشورهای غربی بیشتر هم شده است.

به ویژه سرمایه‌گذاری قطر در زیرساخت‌های تولید و توزیع گاز مایع طبیعی (ال‌ان‌جی) در سال‌های گذشته حالا این کشور را برای کشورهای اروپایی به یک صادرکننده مهم تبدیل کرده است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی قطر در حاشیه جنوبی خلیج فارسی صادرات گاز از طریق خط لوله دشوار است. به همین دلیل قطری‌ها زیرساخت‌های ال‌ان‌جی خود را توسعه داده‌اند. در سال ۲۰۱۹ این امیرنشین حدود ۱۰۷ میلیارد متر مکعب گاز مایع صادر کرد.

جدیدترین مشتری گاز مایع طبیعی قطر، بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، آلمان است که تا پیش از حمله نظامی روسیه به اوکراین در مجموع بیش از ۵۵ درصد گاز مورد نیاز خود را از روسیه وارد می‌کرد و حالا دربه‌در دنبال منابع جدید است. در کنار آمریکا و استرالیا، قطر مهم‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی مایع در جهان است.

رشد بخش غیرنفتی اقتصاد

با این که منابع انرژی فسیلی موتور اصلی رشد اقتصادی قطر بوده‌ است، اما ثبات نداشتن این بازارها به دلیل نوسان قیمت‌ها و همین طور الزام کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و روند کربن‌خنثی شدن کشورهای صنعتی، قطری‌ها را برآن داشته تا همانند سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قدم‌های مهمی در مسیر متنوع‌سازی اقتصاد و کاهش وابستگی به انرژی‌های فسیلی بردارند.

بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ سهم نفت و گاز در تولید ناخالص داخلی قطر از ۵۵ درصد به تنها ۳۹ درصد کاهش پیدا کرده است که برای کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نسبت پایینی به شمار می‌رود و یک موفقیت قابل توجه است.

تولید ناخالص داخلی قطردر سال ۲۰۲۱ حدود ۱/۷ درصد رشد کرد. بنا بر برآوردهای صندوق بین‌اللملی پول این رشد به لطف اثر جام جهانی در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به ۳/۴ درصد می‌رسد و در سال ۲۰۲۴ دوباره کمی کند می‌شود و مجدداً به ۱/۷ درصد کاهش می‌یابد.

رشد اقتصادی در حوزه‌های غیرگازی و غیرنفتی قطر از این هم پویاتر بوده است. تولید ناخالص داخلی قطردر این بخش‌ها در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۲/۷ درصد بوده است. در سال ۲۰۲۲ برآورد می‌شود که این بخش‌ها ۴/۱ درصد رشد کنند.

صنایع غذایی قطر یکی از بخش‌هایی بوده که در چند سال گذشته رشد چشم‌گیری داشته است. بعد از تحریم قطر در سال ۲۰۱۷ توسط عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین که تا آن موقع بزرگ‌ترین صادرکنندگان مواد غذایی به قطر بودند و همین طور پیامدهای همه‌گیری کرونا و اختلالات جدی در زنجیره‌های تامین، این کشور یک استراتژی ملی برای امنیت غذایی خود و خودکفایی در تولید مواد غذایی دنبال کرد.

در عرض این پنج سال تولید محصولات کشاورزی در قطر تقریباً دو برابر شده است. حالا قطر در میان تمامی کشورهای خاور میانه و شمال آفریقا بالاترین درجه خودکفایی را در مواد غذایی دارد. در شاخص امنیت غذایی جهان (GFSI) که هر سال توسط واحد اطلاعات اکونومیست منتشر می‌شود، قطر در میان ۱۱۳ کشور در رده ۲۴ قرار گرفته است.

تلاش برای بدل شدن به مرکز تجارت و گردشگری منطقه

اما برنامه‌‌های قطر برای توسعه بخش‌های غیرنفتی و غیرگازی بسیار فراتر صنایع غذایی است. هدف قطر این است که مانند امارات متحده عربی به مرکز گردشگری و تجارت بین‌المللی در منطقه تبدیل شود. این جاست که نقش برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در این برنامه و سرمایه‌گذاری هنگفت برای برگزاری آن مشخص می‌شود.

اثر اقتصادی و درآمدزایی مستقیم قطر از برگزاری جام جهانی ۱۷ میلیارد برآورد شده است. اما هدف قطر از میزبانی جام جهانی و این سرمایه‌گذاری عظیم، بلندمدت بوده است و نه کسب سود اقتصادی در کوتاه‌مدت.

بی دلیل نبود که شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر وقت کشور قطر در سال ۲۰۱۱، شش ماه بعدِ اعطای میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ به این کشور، در یک مراسم پرزرق‌وبرق از برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی کشورش رونمایی کرد.

جام جهانی در این مسیر توسعه پرشتاب اقتصادی قطر در بخش‌های غیرنفتی و غیرگازی نقش یک کاتالیزور را بازی می‌کند.

انتهای پیام/