"نانو سریا"، ابزاری جدید برای درمان انواع سرطان

به گزارش گروه دانش و فناوری اقتصاد ۱۰۰ و به نقل ازایسنا، سرطان یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر در انسان‌ها است که شیوع و میزان مرگ‌ومیر ناشـی از آن بـر طبـق برآوردهای بین المللی به‌سرعت در حال افزایش است. امروزه تعیین استراتژی صـحیح و دقیـق درمـان سرطان یکی از چالش‌های مهم پیش رو برای آنکولوژیسـت هـا یا متخصصان سرطان شناس است. زیرا هر یک از روش‌های درمانی موجود بـرای درمان این بدخیمی‌ها با عوارض جـانبی متعـددی همـراه است. اگرچه شیمی‌درمانی و پرتودرمانی روش‌های اصـلی درمان سرطان هستند، اما کارایی و کـاربرد آن‌ها در اغلـب موارد به دلیل عوارض جانبی شدید از قبیل سمیت قلبی، سمیت کلیوی، سرکوب سلولی، سمیت عصبی، سـمیت کبدی، مسمومیت گوارشی، موکوزیت و آلوپسـی محـدود می‌شود.

بنا بر گفته متخصصان، دو چالش اصلی که در حـین درمـان سـرطان ایجاد می‌شود، شامل آسیب سلول‌های طبیعـی و مقاومـت سلول‌های سـرطانی نسـبت بـه اثـرات کشـندگی عوامل شیمی‌درمانی و پرتودرمانی اند. لذا چنـدین سـال اسـت کـه محققـان بـه دنبـال طراحـی استراتژی‌ها و راهبردهایی در زمینه تعدیل و رفع این مشکلات هستند. بهبود استراتژی‌های شیمی‌درمانی و تکنیک‌های پرتودهی جهت افزایش کارایی درمان در بیماران مبتلابه سرطان ازجمله این استراتژی‌هاست.

اما اگرچه تکنیک‌های جدید نسبت به تکنیک‌های اولیـه بـه نتـایج عملکـردی بهتری منجر شده‌اند، هنوز هم بسیاری از بیماران، پـس از درمان، سمیت هـای حـاد و دیـررس قابـل تـوجهی را متحمل می‌شوند که بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد. ازاین‌رو، استفاده از ترکیبات ضد سـرطان دارای اثرات محافظت‌کنندگی شیمیایی و محافظت‌کنندگی پرتویی در دستور کار محققان قرار دارد.

در این رابطه، پژوهشگران کشورمان از دانشگاه‌های علوم پزشکی مازندران، همدان و گیلان در یک تحقیق مروری، کاربردهای موادی موسوم به «نانو سریا» را برای درمان سرطان مورد بررسی قرار داده‌اند.

به گفته فرشته طالب پور امیری، دانشیار و پژوهشگر گروه علوم تشریح مرکز تحقیقات بیولوژی سلولی و مولکولی دانشگاه علوم پزشکی مازندران و همکارانش، «یک ترکیب ضد سرطان مناسب، باید به‌طور انتخابی از بافت‌های طبیعی محافظـت کنـد، بـدون آن‌که اثـرات نـامطلوب بـر پاسـخ تومـور داشـته باشـد. به عبارت دیگر، چنین ترکیبی باید سمیت بالایی بر روی سلول‌های سرطانی داشـته باشد، بدون آن‌که سمیت روی بافت‌های طبیعـی را افـزایش دهد».

آن‌ها می‌افزایند: «نانو تکنولـوژی، حوزه‌ای از علـم اسـت کـه شـامل طراحی و مهندسی اجسام کمتر از 100 نانومتر است. امروزه این تکنولـوژی در طراحـی ترکیبـات نـانویی بـا کاربردهای پزشکی دارای جایگاه ویژه‌ای است. فعالیت زیستی نانو ذرات منجر به کاربرد این ترکیبات به‌عنوان عوامل فارماکولوژیـک، دارو رسـان و داربست‌های زیسـتی شده است».

بر اساس اطلاعات ارائه شده در این تحقیق، یکی از ایـن ترکیبـات نـانوی مهم، ذرات سـریم اکسید یا نانو سـریا هستند که به CNP معروف هستند. سـریم یـک فلـز کمیــاب زمینــی و اولــین عنصــر از ســری لانتانیــدها در جدول تنـاوبی اسـت.

طالب پور امیری و همکارانش که نتایج مطالعه خود را در «مجلـه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران» منتشر کرده‌اند، می گویند: «میکــرو کپسول‌های حاوی نانو سریا پس از ورود بـه داخـل سـلول، توسط آنزیم‌های داخل سلولی تجزیه‌شده و در داخـل سیتوپلاسم سلول پخش می‌شوند. جـذب سـلولی مؤثر این میکروکپسول‌ها و توزیع یکنواخت نانو سـریا در داخـل سلول رخ می‌دهد و از طریق کاهش عوامل اکسیدکننده یا ROS های داخـل سـلولی و همچنین تعدیل بیـان ژن‌های دخیـل در ایجـاد اسـترس اکســیداتیو، متابولیســم میتوکنــدری، آپوپتــوز، نکــروز، اتوفاژی، التهاب و غیـره منجـر بـه افـزایش میـزان زنـده ماندن سلول می‌گردند».

هـمچنـین ایـن مـواد قادرنـد به‌عنوان محافظ پرتویی، یک اثـر محافظـت ژنتیکـی غیـر مستقیم همراه با کاهش تعداد آسیب‌های سـیتوژنتیک در سلول‌های اشـعه دیـده را فـراهم نماینـد و منجـر بـه افزایش اثربخشی درمان و اثرات افزایشی بـا سـایر داروها گردند.

طبق یافته‌های این تحقیق، نانوذرات سریم اکسید اگرچه هنوز بنا به دلایلی بـرای اسـتفاده بالینی با مشکلاتی مواجه هستند، ولی انجام کارهای مطالعاتی بیشتر بر روی آن‌ها می‌تواند منجر به افزایش کارایی روش‌های فعلی درمان سرطان گردیده و دورنمای مطلوب تری را برای درمان انواع سرطان فراهم نمایند.