خنک‌کننده آبی چیست و چگونه پردازنده‌ی کامپیوتر را خنک می‌کند

به گزارش گروه دانش و فناوری اقتصاد ۱۰۰ و به نقل از دیجی کالامگ،سیستم‌های خنک‌کننده آبی به طور گسترده برای خنک کردن پردازنده‌ی کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. به زبان ساده یک محلول مایع بین رادیاتور فلزی که توسط فن‌ها خنک می‌شود و یک بلوک خنک‌کننده که در بالای پردازنده قرار می‌گیرد، به گردش درمی‌آید. این روش کارآمدتر از سیستم‌های خنک‌کننده‌ی بادی است زیرا گرما به طور موثر‌تری دفع می‌شود.

این نوع سیستم‌ها به دلیل عملکرد خیلی خوبی که دارند، در چند سال اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند و از بهترین راهکارها برای خنک کردن پردازنده محسوب می‌شوند. برخلاف خنک‌کننده بادی که از هوا برای خروج گرما از پردازنده استفاده می‌کند، خنک‌کننده مایع با گردش مداوم مایع خنک از طریق بلوک خنک‌کننده که روی پردازنده قرار دارد، گرما را از پردازنده خارج می‌کند. سپس از بلوک خنک‌کننده، مایع موردنظر به رادیاتور راه پیدا می‌کند که این رادیاتور در بخش فوقانی، پشتی یا پایینی کیس قرار دارد و در نهایت گرمای موردنظر با کمک فن‌ها دفع می‌شود. بعد از این کار، مایع بار دیگر به بلوک خنک‌کننده برمی‌گردد و همین فرایند به دفعات تکرار می‌شود.

به لطف استفاده از رادیاتور که معمولا اندازه‌ی نسبتا بزرگی دارند، گرما راحت‌تر می‌تواند از کیس خارج شود و در نتیجه فن‌ها هم برای این کار متحمل فشار کمتری می‌شوند. معمولا رادیاتورها دارای ۱ تا ۳ فن هستند که می‌توانند هوای گرم را از کیس خارج کنند و به لطف همین فن‌ها، مایع موردنظر خنک باقی می‌ماند تا بتواند به بهترین شکل پردازنده را خنک نگه دارد.

یکی از مهم‌ترین مزیت‌های سیستم‌های خنک‌کننده آبی این است که در کل صدای بسیار کمی تولید می‌کنند و حتی فن‌های استفاده شده هم اصلا پرسروصدا نیستند. بنابراین برای کاربرانی که علاقه‌ی زیادی به سروصدای سیستم‌های خنک‌کننده ندارند، گزینه‌ی ایده‌الی محسوب می‌شوند.

اگرچه در این مطلب به طور مشخص به سیستم‌های خنک‌کننده‌ی آبی مختص پردازنده‌ها می‌پردازیم، اما در این میان باید به سیستم‌های خنک‌کننده‌ای اشاره کنیم که برای کاهش دمای کارت گرافیک و دیگر قطعات موجود در کیس کامپیوتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با وجود اینکه این نوع سیستم‌های خنک‌کننده مزایای زیادی برای کامپیوتر ارائه می‌کنند، اما واقعیت این است که برای بیشتر کاربران ضروری نیستند. به طور مشخص اگر اهل اورکلاک کردن پردازنده هستید یا اینکه از پردازنده‌ی بسیار قدرتمندی استفاده می‌کنید، بهتر است از خنک‌کننده‌های آبی بهره ببرید. بنابراین اگر کاربر معمولی هستید و فشار زیادی به سیستم وارد نمی‌کنید، می‌توانید از خنک‌کننده‌های بادی معمولی استفاده کنید.

خنک‌کننده‌های بادی معمولا به شکل یک فن بزرگ هستند که به طور مستقیم روی پردازنده قرار می‌گیرند و با به جریان انداختن هوا، گرما را از پردازنده دور می‌کنند. از سوی دیگر خنک‌کننده‌های آبی علاوه بر اینکه صدای کمتری دارند، از نظر ظاهری هم بسیار جذاب‌تر هستند. بنابراین بسیاری از کاربران با وجود اینکه نیاز چندانی به این نوع سیستم‌های خنک‌کننده ندارند، برای جذاب‌تر کردن کیس خود از آن‌ها بهره می‌برند.

همچنین اگر به دنبال اورکلاک کردن پردازنده در آینده هستید، بهتر است از همان ابتدا یک سیستم خنک‌کننده آبی خریداری کنید که در آینده نیازی به کنار گذاشتن خنک‌کنند بادی و خرید یک خنک‌کننده‌ آبی جدید نداشته باشید.

اگرچه کیس گیمینگ لزوما نیازی به این نوع خنک‌کننده ندارد، ولی در نهایت این موضوع به نحوه‌ی استفاده‌ی شما از کامپیوتر بستگی دارد. اگرچه خنک‌کننده‌های آبی برای کیس‌های گیمینگ جذابیت ظاهری زیادی به ارمغان می‌آورند، ولی بیشتر گیمرها نیازی به استفاده از چنین خنک‌کننده‌هایی ندارند.

همانطور که کمی بالاتر گفتیم، در صورتی که به دنبال اورکلاک کردن پردازنده هستید، در این صورت حجم گرمای تولیدی بسیار بیشتر می‌شود و در نتیجه برای بهره‌گیری از عملکرد بهتر، باید از سیستم خنک‌کننده آبی استفاده کنید. از سوی دیگر حین اجرای بازی، پردازنده متحمل فشار زیادی می‌شود و در نتیجه سروصدای فن مربوط به خنک‌کننده معمولی افزایش پیدا می‌کند. بنابراین اگر حین اجرای بازی‌های مختلف دوست ندارید با سروصدای زیادی از طرف کیس روبرو شوید، بهتر از خنک‌کننده آبی بهره ببرید.

برخلاف باور عمومی، نصب خنک‌کننده‌های آبی چندان پیچیده و دشوار نیست. البته این موضوع عمدتا برای کاربرانی صدق می‌کند که حداقل یک کیس را اسمبل کرده‌اند. بیشتر خنک‌کننده‌های آبی موجود در بازار به صورت یک پکیج به هم پیوسته ارائه می‌شوند و لازم نیست قطعات آ‌ن‌ها را به طور جداگانه به یکدیگر وصل کنید.

قبل از خرید خنک‌کننده آبی، از سازگاری براکت آن با سوکت پردازنده مطمئن شوید. البته بیشتر خنک‌کننده‌های آبی همراه با چندین براکت مختلف راهی بازار می‌شوند و بنابراین عمدتا برای قرار دادن روی پردازنده‌های مختلف اینتل یا AMD با مشکل خاصی روبرو نمی‌شوید.

بعد از نصب خنک‌کننده مایع، راهی BIOS سیستم شوید و از این بخش می‌توانید دمای بلوک خنک‌کننده و سرعت حرکت فن‌ها را مشاهده کنید. اگر بعد از نصب خنک‌کننده سیستم روشن نمی‌شود، پس احتمالا رادیاتور و فن‌ها را به درستی وصل نکرده‌اید. بسیاری از مادربردها در صورتی که خنک‌کننده‌ی پردازنده را شناسایی نکنند، روشن نمی‌شوند. بنابراین در چنین شرایطی باید به مادربرد خود نگاهی بیندازید تا مطمئن شوید که خنک‌کننده به هدر درستی وصل شده است.

اما به طور کلی نصب خنک‌کننده آبی اصلا کار سختی نیست و در عرض ۱۵ تا ۲۰ دقیقه می‌توانید به راحتی چنین کاری را انجام دهید. باید خاطرنشان کنیم بیشتر این خنک‌کننده‌ها برای بخشی که روی پردازنده قرار می‌گیرد، خمیر حرارتی را از قلم قرار داده‌اند و لازم نیست پول جداگانه‌ای برای خرید خمیر حرارتی بپردازید.

در بازار ایران با توجه به تلاطم‌های بازار ارز قیمت‌ها روز‌به‌روز با تغییر روبرو می‌شود. اما در هر صورت در حال حاضر ارزان‌ترین مدل‌های خنک‌کننده آبی با قیمت حدود ۱ میلیون تومان به فروش می‌رسند که این مدل‌ها از یک رادیاتور کوچک و فقط یک فن بهره می‌برند. برای خرید مدل‌های دارای رادیاتور بزرگ‌تر و سه فن، می‌توانید بین ۳ تا ۵ میلیون تومان و حتی بیشتر بپردازید.

اگرچه قیمت خنک‌کننده‌های باکیفیت و قدرتمند بالا است، اما در هر صورت عمر بسیار بالایی دارند و تا سال‌ها می‌توانند انجام وظیفه کنند. به طور کلی بهتر است برای خرید این خنک‌کننده‌ها عجله نکنید و با توجه به بودجه‌ای که در اختیار دارید، مدل‌های مختلف را با هم مقایسه کنید.

اگرچه نشتی مایع درون لوله‌های این نوع خنک‌کننده غیرممکن نیست، اما احتمال وقوع چنین چیزی بسیار پایین است. اما در این میان عدم نصب مناسب خنک‌کننده مایع، مهم‌ترین دلیل نشت مایع درون آن محسوب می‌شود. بنابراین اگر خنک‌کننده را به درستی و اصولی نصب کرده باشید، در این زمینه با مشکل خاصی روبرو نمی‌شوید و لازم نیست نگران این موضوع باشید.

اما اگر به هر دلیلی با نشانه‌های مربوط به نشت مایع روبرو شدید، بهتر است خیلی سریع سیستم را خاموش کنید و کیس را به یک متخصص نشان دهید تا مشکل را برطرف کند.

آب رایج‌ترین ماده‌ای است که در خنک‌کننده مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما در این میان می‌توانیم به مایع‌هایی مانند گلیکول و آب دیونیزه هم اشاره کنیم. در نهایت آب یک رسانای عالی برای حرارت محسوب می‌شود و به همین خاطر برای کاربردهای این‌چنینی یک انتخاب عالی به حساب می‌آید.

از سوی دیگر آب در دمای نسبتا پایین یخ می‌زند و همچنین می‌تواند باعث خوردگی شود. بنابراین همواره انتخاب ایده‌الی به حساب نمی‌آید. هرکدام از این مایعات مزایا و معایبی دارند که با توجه به نیازهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال گلیکول رسانایی حرارتی کمتری نسبت به آب دارد ولی در عوض در دمای بالاتری به نقطه جوش می‌رسد.

در این مطلب تلاش کردیم به مهم‌ترین سوالات مربوط به سیستم‌های خنک‌کننده پاسخ دهیم. به طور کلی با وجود اینکه بسیاری از کاربران به این نوع خنک‌کننده‌ها نیاز ندارند، اما در هر صورت نمی‌توانیم مزایای آن‌ها را کتمان کنیم. بنابراین اگر از جمله افرادی هستید که فشار زیادی به پردازنده‌ی سیستم وارد می‌کنید، توصیه می‌کنیم خرید چنین خنک‌کننده‌ای را در نظر بگیرید.