آیا بیش‌ازحد معمول آب می‌نوشید؟ نکاتی را باید در آبرسانی به بدن بدانید

«اشلی وارد»، مدیر مرکز نوآوری سیاست‌های گرمایش زمین می‌گوید: «گرمای بیش‌ازحد امسال فقط یک گرمایش معمولی که ما از تغییرات آب‌وهوایی انتظار داریم، نیست. این گرمایش اثراتی بر سلامتی انسان دارد که قابل بررسی است.» مؤسسه مذکور به‌تازگی در مؤسسه انرژی و محیط‌زیست دانشگاه « دوک » تأسیس شده است.

امسال بسیاری از افراد برای غلبه بر این گرما همواره بطری‌های آب به‌همراه داشتند تا به‌صورت مرتب از آن بنوشند. در رسانه‌ها نیز ویدئوهای متعددی دراین‌باره پخش شده است که بهترین روش برای حفظ آب بدن چیست؟

اما آیا واقعاً برای سالم ماندن نیاز به نوشیدن حجم زیادی آب است؟

نقش نمک در آبرسانی بدن

بیش از سه‌چهارم بدن انسان را آب تشکیل داده است. این مقدار آب بیشتر توسط سلول‌های بدن جذب می‌شود. میزان باقی‌مانده آن را ماهیچه‌ها، بافت‌ها و بزاق دهان جذب می‌کنند. هرگونه کاهش آب و رطوبت بدن سبب برهم‌خوردن تعادل سلامتی می‌شود.

طبق تحقیقات انجام‌شده، روزانه مصرف ۸ تا ۱۲ لیوان آب برای افراد بالغ ضروری است، اما حالا می‌خواهیم به میزان آب دریافتی بدن طی خوردن مواد غذایی مختلف توجه کنیم. میوه‌ها و سبزیجات مصرفی ما در طول روز نیز دارای مقادیری آب هستند.

از سوی دیگر، فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی و ورزش‌کردن سبب تعریق می‌شود که روش غیرمستقیمی برای ازدست‌دادن آب بدن است. پس باید تعادلی میان آب دریافتی و آنچه از دست می‌رود، وجود داشته باشد.

هرچه بیشتر عرق کنیم، نمک بیشتری را از دست می‌دهیم. نمک به حفظ تعادل مایعات در بدن کمک می‌کند. به عبارت دیگر، نمک قادر است میزان آب موجود در سلول‌ها را تنظیم کند. بدون نمک، سلول‌ها می‌توانند از کم‌آبی منقبض و یا به‌اصطلاح چروک شوند.

نمک موجود در بدن حاوی الکترولیت است – مواد معدنی مانند سدیم، پتاسیم و کلرید – که بار الکتریکی را از طریق خون و مایعات بدن حمل می‌کنند تا درنهایت بدن در وضعیت سلامت قرار داشته باشد.

اکثر متخصصان دراین‌باره اتفاق نظر دارند که نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت ارزشمند هستند، زیرا پتاسیم و نمک ازدست‌رفته بدن از طریق تعرق را جبران می‌کنند. اما پیش از آنکه مقداری نمک به آب نوشیدنی خود اضافه کنید، این نکته را درنظر داشته باشید که ما معمولاً میزان نمک مصرفی بدن را در مواد غذایی روزانه دریافت می‌کنیم.

بااین‌حال، اگر در سلامت کامل هستند و از بیماری قلبی رنج نمی‌برید، افزودن مقداری نمک به آب آشامیدنی برای شما ضرری نخواهد داشت و احتمالاً می‌تواند به رفع کم‌آبی بدن شما کمک کند. درنظر داشته باشید که برای رفع نمک ازدست‌رفته، نیازی به مقدار زیادی نمک نیست. تنها یک‌چهارم قاشق چای‌خوری نمک در طول روز برای بدن کافی است و می‌تواند الکترولیت‌های ازدست‌رفته بدن را جبران کند.

جالب است بدانید آب تنها نوشیدنی نیست که می‌تواند به رفع کم‌آبی بدن کمک کند. مطالعات نشان داده که شیر گاو آبرسان‌تر از آب است! شیر می‌تواند میزان ازدست‌رفتن مایعات در بدن را کاهش دهد و به حفظ آب بدن برای مدت زمان طولانی‌تری کمک کند. شیر گاو همچنین حاوی الکترولیت‌های موردنیاز بدن است.

سایر افزودنی‌های مجاز آب معمولی نیز با اینکه از نظر سلامت تأیید شده‌اند، اما هنوز با آبرسان قدرتمندی مانند شیر گاو مقایسه نشده‌اند.

برای مثال، آب قلیایی دارای مقدار pH بالاتر از حد متوسط است. اما متخصصان باور دارند آنچه به آبرسانی بدن کمک می‌کند، میزان آبی است که در طول روز می‌نوشیم، نه pH آب.

مطالعات برای درک اثرات آب قلیایی بر عملکرد ورزشی ادامه دارد. تحقیقات نشان داده است که این نوع آب مزایای بالقوه‌ای نیز دارد. یک مطالعه اخیراً نشان داده است که آب قلیایی با  pH ۸.۸  می‌تواند اسید معده را خنثی کند و برای تراکم استخوان نیز مفید است.

دانشمندان می‌گویند هنگامی که تشنه هستید مراقب باشید که بدنتان چه چیزی از شما طلب می‌کند. درنظر داشته باشید که نوشیدنی‌های الکلی و انرژی‌زاها گزینه مناسبی برای رفع تشنگی و آبرسانی به بدن در این زمان نیستند.

از سوی دیگر، داروها نیز می‌توانند در فرایند آبرسانی به بدن نقش مثبت یا منفی داشته باشند. برای مثال، داروهای ضدافسردگی و داروهای فشار خون می‌توانند سطح الکترولیت‌های کلیه را کاهش داده و در عملکرد برخی ارگان‌های بدن اختلال ایجاد کنند. افراد مبتلا به دیابت که میزان ادرار آن‌ها افزایش می‌یابد، باید بیشتر از سایرین مراقب میزان مایعات مصرفی خود باشند.

در موارد حاد، نوشیدن بیش‌ازحد آب می‌تواند شرایطی را ایجاد کند که « هیپوناترمی » نام دارد و این درحقیقت تلاش بدن برای رفع کمبود نمک است. هیپوناترمی اغلب در افراد مسن و در افرادی دیده می‌شود که مشکلات کلیوی دارند، اما افراد با سنین کمتر نیز در اثر مصرف بیش‌ازحد آب ممکن است به این بیماری دچار شوند.

اخیراً خانمی ۳۵ ساله پس از یک روز قایق سواری، درحالی‌که به‌شدت تشنه بود، با نوشیدن مقدار بیش‌ازحد آب – که بیشتر از نیاز بدنش بود – دچار مسمومیت آب شد و درگذشت. درحقیقت میزان آب اضافی بدن سبب تورم مغز و قطع جریان خون شده بود.

نوشیدن آب و کاهش دمای بدن

در یک روز گرم تابستان ممکن است متوجه شوید که رگ‌های خونی‌تان به سطح پوست نزدیک‌تر به‌نظر می‌رسند یا حتی این رگ‌ها روی بازوهایتان متورم شده‌اند. چنین مسئله‌ای به این دلیل است که هیپوتالاموس (بخشی از مغز که مسئول حفظ دمای بدن است) در تلاش است تا رطوبت بیشتری را به جریان خون هدایت کند تا به خنک‌شدن سطح بدن در هنگام تعرق کمک نماید.

به بدن خود دقت کنید و مراقب علائمی که به شما می‌دهد، باشید. به عنوان مثال، اگر تعریق متوقف شود، این نشانه بدی است، زیرا بدن در تلاش است تا مقدار ناچیز مایع باقی مانده در بدن را تنها برای پمپاژ خون به عضلات شما مورد استفاده قرار دهد.

در سطح سلولی، هرگونه کاهش قابل‌توجهی در میزان آب بدن، غده هیپوتالاموس را در مغز تحریک می‌کند تا زنگ خطر گرما را ارسال کند. هشدار در ابتدا به کلیه‌ها می‌رسد تا دستور خروج آب از بدن را صادر کنند.

افت سطح آب بدن در خون باعث کاهش فشار خون و افزایش ضربان قلب می‌شود. پس بدن هرکاری می‌تواند انجام دهد تا مانع ازدست‌دادن این مایع گرانبها شود.

درنهایت، دمای داخلی بدن شروع به افزایش می‌کند، زیرا بدن قادر به خنک‌کردن خود نیست. دانشمندان عقیده دارند نوشیدن آب در این مرحله کمکی به بدن نمی‌کند و لازم است بدن از بیرون خنک شود؛ به عنوان مثال، استفاده از کمپرس سرد و پارچه‌های مرطوب.

اگر گاهی دچار کم‌آبی خفیف شدید و فاقد علائم فوق هستید، اندکی در محیط خنک استراحت کنید. دوش‌گرفتن با آب خنک نیز در چنین وضعیتی به شما کمک خواهد کرد. در این مقاله مرور کردیم که برخی افراد نیاز به نوشیدن روزی ۸ لیوان آب ندارند.