ریسک انفجار سلولی در بدن با یک اشتباه ژنتیک

اخیراً پژوهشگران دریافته‌اند که یک اشتباه ژنتیکی می‌تواند باعث بروز حالت نکروپتوز سلولی شود. نکروپتوز یک مرگ برنامه‌ریزی‌شده انفجاری است که معمولاً سیستم ایمنی را از حضور مهاجمان آگاه می‌کند. اما اگر از کنترل خارج شود، می‌تواند یک واکنش التهابی شدید ایجاد کند.

حالا پژوهشگران در پژوهشی تازه‌تر و با بررسی یک پایگاه داده جهانی ژنوم دریافته‌اند که این گونه یا واریانت ژنتیکی در 3 درصد مردم دنیا وجود دارد. این واریانت عبارت است از تغییر یک پایه در ژن حاوی کد پروتئین MLKL.

پژوهشگران هنوز ارتباطی بین این واریانت ژن MLKL و بیماری‌های خاص پیدا نکرده‌اند. اما مطالعه این پروتئین نشان می‌دهد که تغییر ژن آن می‌تواند در ترکیب با دیگر عوامل ژنتیکی و محیطی، ریسک بیماری‌های التهابی مانند دیابت را افزایش دهد.

در 2 تا 3 درصد مردم دنیا این واریانت ژنتیکی باعث می‌شود تا پروتئین به سیگنال‌های ایست واکنش ندهد. 2 تا 3 درصد عدد کمی به‌نظر می‌رسد، اما در‌حقیقت میلیون‌ها نفر در دنیا این واریانت را در خود حمل می‌کنند.

مرگ انفجاری سلول‌ها در بدن چگونه رخ می‌دهد؟

دانشمندان این واریانت را S132P می‌نامند، زیرا در اسیدآمینه 132، پروتئین MLKL اسید‌آمینه سِرین با پرولین جایگزین می‌شود. این اتفاق توانایی پروتئین را برای کشتن سلول افزایش می‌دهد. MLKL درواقع با تجمع روی غشای سلول باعث می‌شود سلول با مولکول‌های التهابی سیتوکین منفجر شود. فرایند این مرگ انفجاری را می‌توانید در ویدیوی زیر ببینید.

پژوهشگران با بررسی پایگاه داده جهانی ژنوم دریافتند که واریانت S132P در افرادی که نیاکانی از شرق آسیا دارند، غایب، در جمعیت‌های آفریقایی و آمریکای لاتین، نادر و در افرادی که نیاکان یهودی دارند، از همه شایع‌تر است.

آزمایش پژوهشگران روی موش‌ها نشان می‌دهد که قدرت مخرب پروتئین MLKL می‌تواند در ترکیب با دیگر عوامل ژنتیکی افزایش یا کاهش یابد. این پدیده ریسک پلی‌ژنیک نام دارد که در آن ترکیب ژن‌ها با یکدیگر می‌تواند باعث ایجاد یک صفت یا شرایط خاص شود.

این یافته‌ها می‌تواند در توسعه داروهای شخصی‌سازی‌شده برای کنترل پروتئین MLKL مفید باشد. اما پیش از آن، پژوهشگران باید این احتمال را بررسی کنند که مرگ انفجاری و کنترل‌نشده سلول برای بدن چه فوایدی دارد. شایع‌بودن این واریانت در جمعیت انسان‌ها شاید دلایل جالبی داشته باشد که همچنان از آن بی‌خبریم.