آماده‌باش دانشمندان برای جهش‌های خطرناک آنفلوآنزای پرندگان

صدها شیر دریایی وحشی در آمریکای جنوبی، سمورهای یک مزرعه در اروپا و بیش از ۵۸ میلیون پرنده طیور (مرغ و خروس) جان خود را از دست داده اند. همه این حیوانات قربانی آنفلوآنزای پرندگان شده اند. ویروسی که به سرعت در جهان در حال گسترش است و حیوانات وحشی و اهلی را به کام مرگ می کشد و به این ترتیب اکولوژی را دچار اختلال کرده و به عرضه غذا ضربه می زند.

سلامت انسان ارتباط تنگانگی با سلامت حیوانات دارد و این رویدادهای اخیر یادآوری این مساله است که شیوع گسترده بیماری در میان حیوانات پیامدهای بالقوه ای برای انسان ها خواهد داشت.

در ایالات متحده آمریکا، موج اخیر آنفلوآنزای پرندگان در ۱۷ پستاندار و بیش از ۱۶۰ پرنده مشاهده شده است. این گسترده ترین شیوع ویروس H۵N۱ از زمان ظهور آن در کشور چین در سال ۱۹۹۶ تاکنون به شمار می رود.

این در حالی است که دانشمندان به دقت این ویروس را زیر نظر داشته اند و این توجه اکنون با گسترش بیشتر ویروس بیشتر هم شده است.

«ریچاد وبی» محقق بیماری های عفونی در بیمارستان تحقیقاتی کودکان «سنت جود» در ممفیس ایالت تنسی و مدیر مرکز همکاری مطالعات اکولوژی و آنفلوآنزا در حیوانات و پرندگان در سازمان جهانی بهداشت می گوید: این ویروس پاندمی شماره یک است و همه از مدت ها پیش متوجه آن بوده اند.

«تدروس آدانوم گبریسوس» مدیرکل سازمان جهانی بهداشت نیز چهارشنبه گذشته گفت که گسترش ویروس آنفلوآنزای پرندگان به گونه هایی از پستانداران باید با دقت رصد شود. هر چند که خطر این ویروس برای انسان ها در حال حاضر پایین است اما نمی توانیم فرض کنیم که اوضاع به همین شکل باقی خواهد ماند و باید برای هرگونه تغییری در وضعیت فعلی آماده شویم.

بر اساس این گزارش، صرف مقیاس گسترش و شیوع ویروس H۵N۱ این خطر را افزایش داده که این ویروس ممکن است به سایر گونه ها نیز سرایت یابد و توانایی لازم برای شیوع در میان انسان ها و تبدیل به یک پاندمی را پیدا کند اما این ویروس تاکنون وارد یک رشته از جهش های پیچیده یا تغییرات ژنتیکی برای گسترش در میان انسان ها نشده است.

«آنیس لووِن» ویروس شناس و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه «اِموری» (Emory) گفت: این امر مستلزم یک رشته از رویدادها است که احتمال آنها پایین است و به همین علت می گویم خطر آن برای انسان ها در حال حاضر کم است. اما مساله مربوط به اعداد و تعداد است و این یکی از علت هایی است که موجب شده مقیاس شیوع کنونی آنفلوآنزای پرندگان نگران کننده باشد.

محققان به طور خاص نگران این نسخه یا گونه ای از آنفلوآنزای پرندگان (H۵N۱) هستند زیرا بسیاری از انسان ها در گذشته با آن برخورد نکرده اند. لووِن خاطرنشان کرد: ما یک پاسخ ایمنی در برابر H۵ نداریم و به همین علت است که این ویروس توان بالقوه ای برای ایجاد یک پاندمی دارد.

دانشمندان همچنین با مشاهده بیماری شدید و نرخ بالای تلفات در میان طیور و برخی پستانداران مبتلا به ویروس H۵N۱ در مورد احتمال بیماری شدید ناشی از این ویروس در انسان ها نگران شده اند.

ویروس اچ۵اِن۱ از مدت ها پیش یکی از نگرانی های مهم ایجاد پاندمی بوده است. نوعی از این ویروس که در میان اردک ها و سایر پرندگان وحشی در حال چرخش بوده تحول پیدا کرده و برای گسترش بهینه سازگای یافته است. همانطور که این پرندگان مسافرت می کنند و جابجا می شوند ویروس نیز از طریق فضولات و ترشحات پرندگان گسترش می یابد. بیش از ۶ هزار و ۱۰۰ پرنده در آمریکا آزمایش مثبت این ویروس را داشته اند. حیواناتی مانند خرس ها، راکن ها و روباه ها نیز با خوردن لاشه پرندگان بیمار به این ویروس آلوده شده اند. برخی پستانداران دریایی مانند دلفین ها نیز تست مثبت داشته اند. به تازگی لاشه ۵۰۰ شیر دریایی در کشور پرو با این ویروس یافت شد. معلوم نیست که آیا ویروس در بین این حیوانات شیوع پیدا کرده یا از طریق غذای آلوده مبتلا شده اند.

کارشناسانی از جمله لووِن تاکید می کنند که دولت ها باید سرمایه گذاری بیشتری در زمینه نظارت و مراقبت در خصوص گونه های میزبان احتمالی ویروس داشته باشند که ممکن است به جهش ویروس به سمت انسان کمک کنند. همچنین باید تدابیری مانند واکسیناسیون برای محدود کردن گسترش ویروس در میان طیور را در نظر بگیرند.