خروج دلالان از لاتاری ایران خودرو

در جدیدترین طرح فروش ایران‌خودرو، تعداد ثبت‌نام‌کنندگان برای خرید خودرو به حدود 911 هزار نفر کاهش یافته است، که نسبت به دوره‌های قبلی کاهش قابل‌توجهی داشته است. این افت شدید تقاضا از دی‌ماه 1401 که 9 میلیون و 200 هزار نفر در ثبت‌نام‌ها شرکت کرده بودند، به وضوح نشان‌دهنده تغییرات عمده در بازار خودرو است. این کاهش تعداد متقاضیان به تدریج اتفاق افتاده و با مقایسه با شهریور 1401، شاهد کاهش 86 درصدی در تعداد ثبت‌نام‌کنندگان هستیم.

دو عامل اصلی در کاهش تقاضا برای خودرو در این دوره تأثیرگذار بوده‌اند: یکی الزام به بلوکه کردن مبلغ 300 میلیون تومان در حساب‌های وکالتی و دیگری افزایش 30 درصدی قیمت کارخانه‌ای خودروها. سیاست افتتاح حساب‌های وکالتی، که از اسفند 1401 اجرایی شد، هدف اصلی‌اش کاهش تقاضای کاذب بود و از آن زمان تدریجاً میزان مبلغ بلوکه شده افزایش یافت. این الزام باعث شد تا دلالان و افراد غیرمستقیم در بازار خودرو انگیزه کمتری برای ثبت‌نام داشته باشند. علاوه بر این، افزایش قیمت خودروهای کارخانه‌ای در آبان‌ماه 1402 باعث شد تا تفاوت قیمت بین کارخانه و بازار کاهش یابد و دیگر انگیزه‌ای برای دلالان در خرید و فروش خودرو از کارخانه و فروش آن در بازار آزاد وجود نداشت.

رکود در بازار حواله‌های خودرو و کاهش بازدهی این بازار برای واسطه‌ها نیز گواهی بر کاهش فعالیت دلالان است. از سوی دیگر، افزایش قیمت‌ها و کاهش تفاوت بین قیمت کارخانه و بازار، باعث شده تا خرید خودرو از کارخانه برای مصرف‌کنندگان واقعی راحت‌تر شود. این تغییرات، به ویژه پس از افزایش قیمت خودروها و سیاست‌های جدید، موجب کاهش تقاضای کاذب در بازار شده است.

با توجه به تجربه‌های چند ماه اخیر، ادامه سیاست‌های فعلی نظیر الزامی کردن حساب‌های وکالتی و واقعی‌سازی قیمت‌ها می‌تواند به تعادل بیشتر در بازار خودرو کمک کند. همچنین، بهبود فرآیند قیمت‌گذاری و افزایش توان تولید داخلی خودرو، می‌تواند موجب افزایش عرضه و تسهیل دسترسی مصرف‌کنندگان واقعی به خودرو شود. در کنار این، کاهش تدریجی دخالت دولت در بازار خودرو و برنامه‌ریزی برای تقویت تولید می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت بازار خودرو در بلندمدت ایفا کند.