ذائقه‌سنجی سینماروها

سمفا (سامانه مدیریت فروش و اکران) به نشانی samfaa.ir که از سال 1398 راه‌اندازی شده، علاوه بر مزایای متعدد در چرخه سینما و مدیریت آن، تنها سامانه‌ای است که مصرف فرهنگی را به‌صورت برخط نشان می‌دهد و کاش برای سایر حوزه‌های فرهنگی از جمله کتاب، موسیقی، تئاتر و مطبوعات هم چنین سامانه‌ای داشته باشیم تا همه ذینفعان (سیاستگذاران، فعالان، سرمایه‌گذاران، پژوهشگران، روزنامه‌نگاران، منتقدان و مخاطبان) بتوانند بر اساس اطلاعات دقیق، تحلیل کنند. این سامانه گزارش‌های تقاطعی به تفکیک نام فیلم، میزان فروش، تعداد بلیت، تعداد سالن، تعداد سأنس، طول اکران و استان می‌دهد.

جدول زیر خلاصه فروش سینمای ایران در سال جاری است:

1.  84 درصد فروش به کمدی تعلق دارد  که 72 درصد فروش متعلق به دو فیلم صدر جدول است، در حالی که کمتر از ۵۰ درصد سأنس‌ها متعلق به این دو فیلم است. یعنی فرکانس اِشغال این دو فیلم، خیلی بالاتر از متوسط است (54 نفر در هر سأنس، در حالی که متوسط 19 فیلم دیگر 21 نفر در هر سأنس است)

2.   فیلم‌های به سفارش ساخته شده که معمولاً هزینه تمام شده آنها به مراتب بیش از بخش خصوصی است، با وجود امکان بالای تبلیغات و بلیت‌های اهدایی یا تخفیفی، با شکست در اکران مواجه بوده‌اند.

3.   در حال حاضر، هزینه تمام‌شده یک فیلم سینمایی کمتر از ۲۰ -10میلیارد تومان نیست. اهل فن می‌دانند برای فیلم‌های پروداکشن، تاریخی، پُر مکان، بهره‌مند از ستاره‌ها و یا بی‌بهره از تهیه‌کنندگانِ چابک‌دست، این رقم افزایش جدی می‌یابد.

4. فقط حدود ۳۵ درصد از فروش فیلم به سرمایه‌گذار/مالک فیلم بر می‌گردد یعنی همان کسی که تمامی هزینه‌ها (تهیه‌کننده، کارگردان، عوامل، لجستیک، خواب سرمایه و...) را پرداخته است.

5.  سه‌شنبه‌ها همچنان پرمخاطب‌ترین روز سینما است، چرا که به دلیل نیم‌بها بودن بلیت معمولاً خانواده‌ها ترجیح می‌دهند از این روز استفاده کنند. جالب اینجاست با وجود نیم‌بها بودن، اما سه‌شنبه پرفروش‌ترین روز هم است! یعنی بالاترین ضریب اشغال صندلی‌ها -که نماگرِ پُر ‌بودن سالن‌های سینماست- به این روز تعلق دارد. 

6.  بعضی فیلم‌ها در سینماهای اصطلاحاً درجه ۲ که بلیت ارزان‌تری دارند با استقبال بیشتری مواجه شده‌اند. این گزاره، دارای سویه‌های اجتماعی و اقتصادی است.

7.  منحنی فروش بعضی فیلم‌ها از مدل استاندارد، تبعیت نمی‌کند که در جای خود قابل تحلیل است.

8.   بعضی فیلم‌ها در بعضی استان‌ها با استقبال بیشتری مواجه شده‌اند (قابل توجه پژوهشگران اجتماعی) به عبارت بهتر چنانچه فیلترهای استانی در سامانه سمفا فعال شود، خروجی آن با ترتیب جدول فوق، متفاوت است.

9.  مرور این آمار نشان می‌دهد جامعه ایرانی در دوره مورد بررسی، به هر دلیلی فیلم‌های جدی یا تفکر برانگیز را برنتافته است. به عبارت بهتر، وجه سرگرمیِ این صنعت در ایران، برجستگی کاملا آشکار دارد.

10.  رفتار برخی که از فروش سینما مشعوف شده‌اند -که واقعاً جای شعف هم دارد- شگفت‌آور و مصداق استاندارد دوگانه است. چرا که بار اصلی فروش را فیلم‌هایی به عهده گرفته‌اند که حاوی مضمون یا موضوعاتی‌اند که این گروه را قاعدتا خوش نمی‌آید و از دید آنان، نقد حاکمیت، تابوشکنی، حجاب نامناسب، لودگی و بزن‌ و برقص! است.

11.  سینمارَوی، یک آیین است و با فیلم دیدن، تفاوت دارد و تاثیری ارزشمند در شاخص‌های اجتماعی و تقویت خانواده به جا می‌گذارد. وظیفه دولت آن است که به هر طریقی به این آیین، دامن بزند و با تخصیص یارانه (جبران بهای بلیت) کمک کند که این ارزان‌ترین تفریح، همچنان ارزان بماند.

12.  آیین سینما‌رَوی ضمنا با ایجاد چرخه اقتصادی در مشاغل مرتبط (خوراک، حمل‌ونقل و...) به سهم خود در شاخص‌های اقتصادی کلان موثر است.

از سمفا همچنان می‌توان اطلاعات ناب‌تری استخراج کرد که کار پژوهشگران سینمایی و اجتماعی و روزنامه‌نگاران باهوش است.