واریزی جدید پزشکیان برای 3 دهک اول آغاز شد

در ماه دی، زمان‌بندی واریز یارانه‌ها با تغییراتی همراه شد. یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم در موعد مقرر واریز شد، اما یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم یارانه خود را یک روز زودتر، در تاریخ ۲۹ آذر دریافت کردند. در واقع، مرحله پایانی واریز یارانه در آذرماه یک روز قبل از شب یلدا انجام شد تا یارانه‌بگیران در صورت تمایل، بتوانند مبالغ واریزی را برای جشن شب یلدا هزینه کنند.

اما برای ماه دی، طبق جدول زمان‌بندی واریز یارانه ارائه‌شده از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها، یارانه‌ها طی سه مرحله از ۲۰ تا ۳۰ دی ماه به حساب یارانه‌بگیران واریز خواهد شد. در مرحله نخست، یارانه یا مستمری گروه‌های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی در روز پنجشنبه ۲۰ دی ماه واریز می‌شود. در مرحله دوم، یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان در روز ۲۵ دی واریز خواهد شد. در مرحله سوم نیز یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی خود را در تاریخ ۳۰ دی دریافت خواهند کرد.

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۴، دولت تصمیم دارد تا با حذف یارانه دهک‌های بالای درآمدی، منابع آزاد شده را برای تأمین کالاهای اساسی به دهک‌های پایین تخصیص دهد. با این حال، محاسبات اقتصادی نشان می‌دهند که حتی در صورت اجرای این طرح، مقدار یارانه تخصیص‌یافته به هر نفر به اندازه‌ای کم خواهد بود که نمی‌تواند نیازهای ابتدایی خانوارهای کم‌درآمد را تأمین کند. این موضوع نگرانی‌هایی را به‌ویژه در میان اقشار آسیب‌پذیر ایجاد کرده است.

سیاست کالابرگ الکترونیکی که از نیمه سال ۱۴۰۱ با هدف حمایت از خانوارهای کم‌درآمد آغاز شد، به رغم صرف منابع قابل توجه از بودجه دولت، نتوانسته به اهداف خود دست یابد. گزارش‌های میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهند که در بهترین حالت، استقبال مشمولین از این طرح به ۴۴ درصد رسیده است. برخی یارانه‌بگیران نیز با هماهنگی فروشگاه‌ها، مقدار نقدی یارانه خود را دریافت می‌کردند و فروشگاه‌ها کالاها را به قیمت بالاتر به دیگر مشتریان می‌فروختند، که این مسئله باعث می‌شد سود قابل توجهی برای فروشندگان ایجاد شود. به طور معمول، فروشگاه‌ها از خرید هر سهمیه کالابرگ و فروش کالاها حدود ۳۰۰ هزار تومان سود کسب می‌کردند. این روند در کنار کاهش قدرت خرید یارانه‌بگیران، باعث شد که سیاست کالابرگ نتواند به خوبی در عمل اجرا شود.

در نهایت، با توجه به مشکلات اجرایی این سیاست و نیاز دهک‌های کم‌درآمد به مبالغ نقدی، بسیاری از این خانوارها ترجیح می‌دهند که یارانه کالایی را به پول نقد تبدیل کنند. همچنین، بخشی از منابع طرح کالابرگ از حذف یارانه‌های دهک‌های پردرآمد تأمین می‌شود، اما مکانیزم شناسایی این افراد همچنان با مشکلاتی مواجه است که این موضوع کار را برای تأمین منابع مورد نیاز دشوار می‌کند.

مجلس اخیراً تصمیم گرفته است که مجدداً طرح کالابرگ را به‌عنوان ابزاری برای تأمین امنیت غذایی مردم اجرایی کند. این طرح که در دو یا سه سال اخیر با موافقان و مخالفان بسیاری مواجه بوده و مراحل مختلفی از آزمون و خطا را پشت‌سر گذاشته، اکنون دوباره در مسیر احیای مجدد قرار دارد. کالابرگ در ابتدا به‌عنوان یک راه‌حل برای تسهیل خرید کالاهای اساسی طراحی شد، اما در عمل با مشکلات زیادی از جمله زیرساخت‌های ضعیف، اطلاع‌رسانی ناکافی، تخلفات فروشگاهی و سوءاستفاده از اعتبارهای تخصیص یافته مواجه شد که موجب شد این طرح نتواند به هدف اصلی خود، یعنی حمایت از معیشت مردم، دست یابد. در بسیاری از موارد، بازار سیاه خرید و فروش کالابرگ شکل گرفت که به کاهش اثربخشی این سیاست کمک کرد.

اکنون و پس از تجربه شکست‌های متعدد، مجلس دوباره بر اجرای این طرح تأکید دارد. این‌بار هدف از اجرای کالابرگ تأمین امنیت غذایی و کاهش فقر است. با این حال، نگرانی‌هایی درباره موفقیت دوباره این طرح وجود دارد. آیا دولت می‌تواند زیرساخت‌های لازم را برای اجرای موفق این طرح فراهم کند؟ آیا این بار موفق به رفع مشکلات اجرایی و تخلفات فروشگاهی خواهد شد؟ و مهم‌تر از همه، آیا کالابرگ می‌تواند به‌طور واقعی به تأمین امنیت غذایی و معیشتی مردم کمک کند یا این طرح نیز همانند گذشته با شکست مواجه خواهد شد؟

با توجه به این مسائل، باید منتظر ماند و دید که آیا این بار دولت و مجلس قادر خواهند بود تا مشکلات طرح کالابرگ را حل کرده و به اهداف بلندمدت خود دست یابند یا خیر.