پشت‌پرده خاموشی‌های عجیب پاییز اعلام شد

ناترازی گاز و چالش‌های تولید برق در ایران:

گاز طبیعی سوخت اصلی نیروگاه‌های حرارتی ایران است و بیش از ۹۰ درصد از برق کشور از این نوع نیروگاه‌ها تأمین می‌شود. نیروگاه‌های حرارتی به دلایل مختلف، از جمله طراحی تخصصی تجهیزات برای استفاده از گاز طبیعی، ترجیح می‌دهند این سوخت را به عنوان منبع اصلی خود مصرف کنند. گاز طبیعی علاوه بر داشتن بالاترین بهره‌وری، کمترین آلایندگی و خورندگی را در تأسیسات نیروگاهی ایجاد می‌کند، که این امر باعث شده تا این سوخت در مقایسه با سوخت‌های مایع همچون مازوت و گازوئیل از اولویت بیشتری برخوردار باشد.

با این حال، در فصول سرد سال و به ویژه در زمستان، به دلیل "ناترازی گاز" ، یعنی کمبود گاز در دسترس، نیروگاه‌ها مجبور به استفاده از سوخت‌های مایع به‌عنوان جایگزین می‌شوند. این وضعیت، به دلیل افزایش تقاضا برای گاز در بخش خانگی و نیاز به تخصیص بیشتر گاز برای گرم کردن منازل، پدید می‌آید. در این شرایط، استفاده از گازوئیل و مازوت برای تولید برق ضروری می‌شود.

تخصیص گاز محدود به نیروگاه‌ها و مشکلات موجود

از ۱۴۶ نیروگاه حرارتی در ایران، ۱۴ نیروگاه بخاری در شرایط کمبود گاز به مازوت به عنوان سوخت جایگزین وابسته هستند و مابقی نیروگاه‌ها که بیش از ۱۳۰ مورد هستند، به گازوئیل برای تأمین برق زمستانه متکی هستند. این وابستگی به سوخت مایع در شرایط کسری گاز، نه تنها باعث کاهش بهره‌وری نیروگاه‌ها می‌شود بلکه مشکلات زیست‌محیطی نیز به دنبال دارد. سوخت‌های مایع به مراتب آلاینده‌تر از گاز طبیعی هستند و می‌توانند باعث آلودگی بیشتر هوا و ایجاد مشکلات زیست‌محیطی شوند.

یکی از دلایل اصلی خاموشی‌های پاییزه امسال کسری گازوئیل در نیروگاه‌ها است. این کسری به دلایل مختلفی همچون تخصیص کمتر گاز طبیعی به نیروگاه‌ها و همچنین تأخیر در تأمین سوخت مایع به وجود آمده است. در نیمه اول سال جاری، تخصیص گاز به نیروگاه‌ها حدود ۸۶ درصد بوده است که این رقم نسبت به سال گذشته که ۹۴ درصد بود، کاهش یافته است. به عبارتی دیگر، ۱۴ درصد از سوخت نیروگاه‌ها در این مدت از سوخت مایع تأمین شده است که نشان‌دهنده شدت کسری گاز است.

علل کاهش تخصیص گاز طبیعی به نیروگاه‌ها

یکی از دلایل کاهش تخصیص گاز به نیروگاه‌ها، طولانی شدن دوره تعمیرات پالایشگاه‌های گازی است که تأثیرات زیادی بر تأمین سوخت گاز برای نیروگاه‌ها گذاشته است. در نیمه اول سال جاری، حدود ۳.۳ میلیارد مترمکعب گاز کمتری به نیروگاه‌ها تخصیص داده شده است و این روند در ماه‌های مهر و آبان نیز ادامه داشته است. به طور مشخص، در مهرماه، نیروگاه‌ها حدود ۱.۹ میلیارد مترمکعب گاز کمتری دریافت کرده‌اند و در آبان‌ماه این رقم به حدود ۱ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

پایان تعمیرات پالایشگاه‌ها و بهبود وضعیت تأمین گاز

خوشبختانه با اتمام تعمیرات پالایشگاه‌های گازی پارس جنوبی در آبان‌ماه، وضعیت تخصیص گاز به نیروگاه‌ها بهبود یافته است. طبق اعلام غلامعباس حسینی، سرپرست مجتمع گاز پارس جنوبی، تعمیرات اساسی تمام پالایشگاه‌های مجتمع با موفقیت به پایان رسیده و به این ترتیب، انتظار می‌رود تخصیص گاز به نیروگاه‌ها در ماه‌های آینده به وضعیت مطلوبی برسد.

نتیجه‌گیری

بحران ناترازی گاز در ایران، که به دلیل کاهش تخصیص گاز طبیعی به نیروگاه‌ها و تأخیر در تأمین سوخت مایع به وجود آمده است، چالش‌های زیادی را برای تولید برق در کشور به همراه داشته است. این مشکل، که به ویژه در فصل‌های سرد سال شدت می‌گیرد، نیازمند توجه بیشتر به بهینه‌سازی مصرف سوخت، توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و اصلاح زیرساخت‌های پالایشگاهی است. با این حال، خوشبختانه با پایان تعمیرات پالایشگاه‌ها و بازگشت به روال معمول تخصیص گاز، امیدواری‌هایی برای کاهش مشکلات تولید برق در آینده وجود دارد.