شرایط و مشمولان دریافت بیمه بیکاری: حمایت از کارگران بیکار و آماده به کار

بیمه بیکاری به بیمه‌شدگانی تعلق می‌گیرد که بدون میل و اراده خود بیکار شده‌اند و آمادگی خود را برای بازگشت به کار اعلام کرده‌اند. این حمایت به افرادی ارائه می‌شود که شرایط قانونی بیمه بیکاری را دارند و از طریق ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی به تأمین اجتماعی معرفی می‌شوند.

کارگران فصلی و قراردادهای موقت

• کارگران فصلی: این گروه از کارگران در صورتی که در اثنای فصل کاری خود اخراج شوند و بیکاری آن‌ها بدون میل و اراده تشخیص داده شود، مشمول بیمه بیکاری می‌شوند. این به معنای آن است که تنها اگر در طول زمان کاری بیکار شوند، می‌توانند از این حمایت برخوردار باشند.
• کارگران با قرارداد معین: کارگرانی که قرارداد آن‌ها به صورت موقت بوده و بر اساس رأی مراجع حل اختلاف در طول مدت قرارداد اخراج شده‌اند، مشمول دریافت بیمه بیکاری خواهند بود. همچنین، در مورد مشاغلی که ماهیت دائمی دارند اما فرد با قرارداد معین در آن مشغول به کار بوده است، اگر در پایان مدت قرارداد بیکار شود و حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشد، تحت حمایت بیمه بیکاری قرار می‌گیرد.

شرایط عمومی برای دریافت بیمه بیکاری افرادی که می‌خواهند از مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند شوند، باید شرایط زیر را داشته باشند:

1. تبعیت از قانون کار و تأمین اجتماعی: بیمه‌شده باید مشمول قوانین کار و تأمین اجتماعی باشد.
2. عدم تبعیت از بیمه‌های اختیاری و مشاغل آزاد: بیمه‌شدگان اختیاری و صاحبان حرف و مشاغل آزاد مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند، زیرا رابطه کاری و مزدی برای این گروه وجود ندارد.
3. عدم بازنشستگی یا ازکارافتادگی کلی: مستمری‌بگیران بازنشسته یا ازکارافتاده کلی حق دریافت بیمه بیکاری را ندارند.
4. حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه: بیمه‌شده باید قبل از بیکاری حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، مگر در موارد خاص.
5. اتباع خارجی مشمول نیستند: بیمه بیکاری به اتباع خارجی تعلق نمی‌گیرد.

شرایط ویژه برای حوادث غیرمترقبه بیمه‌شدگانی که به دلیل وقوع حوادث قهریه و غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی بیکار می‌شوند، نیازی به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه ندارند. حتی اگر فرد در روز اول کار دچار چنین حادثه‌ای شود، با رعایت شرایط دیگر، می‌تواند مقرری بیمه بیکاری دریافت کند.

تعهدات بیمه‌شده برای استفاده از بیمه بیکاری بیمه‌شدگان بیکار موظفند:

• اعلام بیکاری ظرف ۳۰ روز: بیمه‌شده باید ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکاری، مراتب را به واحد کار و امور اجتماعی اعلام کرده و آمادگی خود را برای کار جدید اطلاع دهد. تأخیر در اعلام بیکاری ممکن است منجر به عدم دریافت مقرری شود، مگر اینکه به تشخیص هیئت حل اختلاف عذر موجهی داشته باشد (تا سه ماه امکان‌پذیر است).
• شرکت در دوره‌های کارآموزی: بیمه‌شدگان باید در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی که توسط ادارات کار و امور اجتماعی برگزار می‌شود، شرکت کرده و هر دو ماه یک بار گواهی مربوطه را به تأمین اجتماعی ارائه دهند.

بیکار از نظر قانون بیمه بیکاری کیست؟

مطابق ماده ۲ قانون بیمه بیکاری، بیکار به کسی گفته می‌شود که بدون میل و اراده خود شغل خود را از دست داده و آماده به کار باشد. تشخیص اینکه بیکاری فرد بدون اراده او بوده است و تاریخ وقوع بیکاری، بر عهده واحد کار و امور اجتماعی است.

حمایت از کارگران در شرایط قهریه و تعطیلی کارگاه بر اساس ماده ۳۰ قانون کار، اگر کارگاهی به دلیل بروز حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله یا جنگ تعطیل شود و کارگران بیکار شوند، کارفرما پس از بازسازی کارگاه باید کارگران بیکار شده را دوباره به کار گیرد. در این مدت، کارگران بیکار مشمول مقرری بیمه بیکاری می‌شوند.

مدت زمان دریافت بیمه بیکاری و تأثیر آن در سوابق بیمه‌ای

• سابقه بازنشستگی و بیمه تأمین اجتماعی: مدت زمانی که فرد مقرری بیمه بیکاری دریافت می‌کند، جزو سوابق پرداخت حق بیمه برای بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت محسوب می‌شود. به عبارت دیگر، این دوره به عنوان سابقه بیمه‌ای فرد برای دریافت حقوق بازنشستگی محاسبه می‌شود.
• سابقه کارگاهی: با این حال، این مدت زمان به عنوان سابقه کار در کارگاه محسوب نمی‌شود و در سوابق کارگاهی فرد در همان کارگاه قبلی محاسبه نمی‌گردد.

معافیت‌های بیمه بیکاری بر اساس قانون بیمه بیکاری، برخی افراد از این حمایت مستثنی شده‌اند:

• صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری: این افراد که تابع قوانین تأمین اجتماعی هستند، به دلیل فقدان رابطه کار و مزد، مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند.
• اتباع خارجی: این قانون شامل اتباع بیگانه نمی‌شود.
• بازنشستگان و از کارافتادگان کلی: افرادی که به دلیل بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی مستمری دریافت می‌کنند، نمی‌توانند مجدداً از بیمه بیکاری استفاده کنند، حتی اگر پس از بازنشستگی دوباره مشغول به کار شوند و بیکار شوند.

این قوانین به‌صورت کلی حمایت جامعی را برای کارگران در صورت بیکاری فراهم می‌کند، اما شرایط و ضوابط مشخصی وجود دارد که باید رعایت شود تا فرد از این حمایت‌ها برخوردار گردد.