اقتصاد ایران کدام سمت می رود؟

رشد اقتصادی، تورم و مالیات

هر دو کاندیدای راه‌یافته به دور دوم انتخابات ریاست‌‌جمهوری اعلام کرده‌اند اهداف اقتصادی برنامه هفتم توسعه یعنی تورم تک‌رقمی و متوسط نرخ رشد اقتصادی سالانه هشت درصدی را دنبال می‌کنند. با این حال، رویکرد این دو کاندیدا برای رسیدن به این اهداف کمی متفاوت است. سعید جلیلی به دنبال افزایش نرخ رشد اقتصادی با بهبود بهره‌وری است، اما به نظر می‌رسد مسعود پزشکیان برای رسیدن به این هدف، علاوه بر بهره‌وری، بر جذب سرمایه و ثبات در قانون‌گذاری نیز تاکید دارد.
در بحث مالیات‌ها نیز پزشکیان بر اخذ مالیات پلکانی از مردم تاکید دارد و معتقد است باید با ایجاد سازوکار‌های مناسب و اتصال کد ملی و کد پستی افراد به شبکه بانکی، از فرارهای مالیاتی جلوگیری کرد. جلیلی نیز اعتقاد دارد دولت باید از افراد با درآمد نجومی مالیات بگیرد و برای شرکت‌های تولیدی کوچک و متوسط، معافیت و تخفیف مالیاتی وضع کند.
یکی از موضوعات مورد تاکید هر دو کاندیدا در مناظره‌های انتخاباتی، لزوم تغییر در نظام پرداخت یارانه‌ها بود. مسعود پزشکیان با اشاره به اینکه در حال حاضر دهک‌های بالاتر از یارانه بیشتری نسبت به دهک‌های پایین برخوردار می‌شوند، تاکید کرد علاوه بر تغییر این شرایط، رشد اقتصادی نیز باید برای کاهش فقر محقق شود. سعید جلیلی نیز باور دارد باید یارانه‌های سوخت و انرژی حذف و به طور نقدی به مردم پرداخت شود.

حوزه سیاست خارجی و FATF
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که پزشکیان و جلیلی در آن اختلاف نظر مشهودی دارند حوزه سیاست خارجی و حضور ایران در کنوانسیون‌های بین‌المللی است. در حالی که جلیلی بر اقتصاد مقاومتی و غیرفعال‌سازی اهرم فشار اقتصادی کشور‌های دیگر با استفاده از آن تاکید دارد، پزشکیان بهبود وضعیت اقتصادی کشور بدون ارتباط با دنیا را غیرممکن می‌داند. جلیلی بار‌ها بر ناکارآمدی توافق برجام در دهه ۹۰ تاکید کرده و معتقد است این توافق هیچ دستاورد اقتصادی‌ای برای ایران به همراه نداشته است. از سوی دیگر، اما پزشکیان از حامیان امضای برجام در آن زمان بود. اختلاف نظر مهم دیگر بین این دو کاندیدا، مربوط به پیوستن ایران به گروه ویژه اقدام مالی یا همان FATF است. پزشکیان اعتقاد دارد نپیوستن ایران به FATF باعث افزایش هزینه‌ها در واردات کالا‌ها و ارزان شدن صادرات شده و برای عده‌ای محدود رانت‌های بسیار ایجاد کرده است.
از سوی دیگر، اما دیدگاه جلیلی در مورد FATF با حواشی بسیاری همراه است. اگرچه از اظهارات جلیلی به نظر می‌رسد او مخالف پیوستن ایران به این کنوانسیون است، مصطفی پورمحمدی در یک مناظره انتخاباتی مدعی شد جلیلی در سال ۱۳۹۵ به او گفته با اصل موضوع FATF مشکلی ندارد و موضوع اصلی، مخالفت جلیلی با پیوستن ایران به FATF در زمان دولت وقت بوده است.

اولویت سعید جلیلی

سعید جلیلی در تشریح رویکردهای دولت آینده خود، نخست به سوابق خود اشاره کرد و با بیان اینکه در ۱۱ سال گذشته عمده وقت من و صدها نفر از همراهانم در گفتمان دولت سایه، بر شناخت مسائل کشور و راه‌حل آنها متمرکز بود، اظهارکرد: کمتر وقت داشتم تا در جلسات محفلی و گعده‌های سیاسی شرکت کنم. تلاش کردم ذهنم را به روی حاشیه‌ها و لابی‌ها و جلسات کم مایه سیاسی ببندم و در کنار فعالسازی این ستاد چابک و کم هزینه ولی پرکار، بیش از ۱۴۰ بار به نقاط مختلف کشور سفر کردم و از نزدیک و در دل میدان با مشکلات اقشار و اصناف مختلف آشنا شدم. وی با اشاره به اینکه معتقدم بیشتر از اینکه نگران «تهدید»های داخلی و خارجی باشیم، باید نگران استفاده نکردن و هدر دادن فرصت‌ها و ظرفیت‌های کشور باشیم، اضافه کرد: قبل از شهید رئیسی ادعا می‌شد نمی‌توانیم نفت را بفروشیم، ما در دولت سایه راهکارهای فروش نفت در همان شرایط را تهیه کردیم، به دولت وقت دادیم و در همان دولت، فروش نفت شروع شد.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری همچنین اولویت‌های دولت خود را در قالب چهار اولویت اصلی، اینطور تشریح کرد: انضباط مالی به عنوان اصلی‌ترین اولویت‌های رئیس‌جمهور آینده، مشارکت مردم در پیشرفت کشور، نقش دادن به مردم و دانشگاه‌ها در اداره کشور و در نهایت تصمیم‌های نقطه‌زن. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سعید جلیلی، بسترسازی برای جهش کشور از طریق ظرفیت‌های روستاهاست.

اولویت پزشکیان

پزشکیان در حوزه اقتصادی، بیش از هر چیز بر اجرای برنامه هفتم توسعه و حرکت در مسیر سیاست‌های کلی نظام تأکید کرد. با وجود این، در جزئیات، وی اشاره کرد که امکان ندارد بدون ارتباط یا باز کردن مرزهای‌ کشور با دولت‌های منطقه و دنیا به رشد اقتصادی هشت درصدی مورد اشاره در برنامه هفتم توسعه، دست یابیم. وی اضافه کرد: برای رشد هشت درصدی سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار پول و سرمایه نیاز است که تهیه آن در حالت عادی غیرممکن است. وی راهکار دستیابی به رشد را در عمل، سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری دانست و گفت: برای این منظور باید دو کار صورت بگیرد؛ گام اول مشارکت مردم و به صحنه کشیدن آنها در اقتصاد و سپس شکستن یخ اختلاف میان دولت و مردم است؛ الان بین مردم و دولت شکاف ایجاد شده است و باید مردم را در صحنه نگه داریم؛ باید مغزها، استعدادها و نیروهای نخبه‌ای را که به دلیل رفتارهای ما در حال خروج از کشور هستند در کشور نگه داریم. این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری اضافه کرد: باید به تولید‌کنندکان، اتاق بازرگانی و مشارکت‌کنندگان در تولید میدان دهیم و دست‌شان باز باشد تا کار کنند؛ نباید بدن تولید‌کننده بلرزد که فردا قرار است چه بلایی بر سر او بیاید. پزشکیان معتقد است که رئیس‌جمهور قرار نیست برنامه جدیدی بنویسد و سیاست جدیدی در کشور اجرا کند، بلکه سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری روشن و مشخص است و برنامه‌های توسعه نیز وجود دارد، بنابراین هر دولتی که سر کار آمد باید برنامه‌های موجود را عملی و اجرایی کند.