۱۰ سوال اقتصادی از مسعود پزشکیان و سعید جلیلی

امروز و فردا قرار است که مناظره‌های تلویزیونی از سر گرفته شود و رای‌دهندگان در انتظار هستند که از نامزد‌ها در دور جدید مناظرات حرف‌های جدیدی بشنوند. نکته‌ای که در مناظره‌های قبلی بیشتر به چشم می‌خورد، این بود که نامزد‌ها بیش از آنکه برنامه‌های خود را تشریح کنند، به نقد وضعیت موجود یا رویکرد یکدیگر پرداختند و مخاطبان نمی‌توانستند به یک ارزیابی مشخص از مواجهه نامزد‌ها با چالش‌های اقتصادی دست پیدا کنند. حال با کاهش تعداد نامزدها، ارائه برنامه‌ها برای حل موضوعات اقتصادی می‌تواند عیار هر نامزد را برای سکانداری دولت آینده مشخص کند.

در روز‌های اخیر با یارکشی نامزد‌ها به‌ویژه در تیم‌های اقتصادی، رای‌دهندگان گمانه‌زنی‌هایی درباره آینده اقتصاد با هر یک از نامزد‌ها به صورت می‌دهند. به بیان دیگر، با توجه به سوابق قبلی افراد نزدیک به هر یک از نامزدها، رویکرد آن‌ها را در مواجهه با وضعیت اقتصادی مورد بررسی قرار می‌دهند. این در حالی است که هر یک از این نامزد‌ها می‌توانند با صحبت کردن شفاف از برنامه‌های خود، به ابهامات و گمانه‌های مطرح‌شده پاسخ دهند.

 در یک بررسی ۱۰پرسش اصلی اقتصاد را برای میز مناظره امروز دو نامزد، تهیه کرده است. پاسخ به این سوالات می‌تواند تا حدودی مواضع و برنامه دولت آینده را برای رای‌دهندگان مشخص کند.

دور اول انتخابات در تاریخ ۸ تیرماه برگزار شد. اما هیچ نامزدی در دور اول موفق به کسب اکثریت مطلق آرا نشد و انتخابات به دور دوم کشیده شد. پس از اعلام نتایج انتخابات، مهلت تبلیغات برای دو نامزد حائز رتبه‌های اول و دوم آغاز شد. مناظره‌های انتخاباتی نیز در روز‌های دوشنبه یازدهم تیرماه و سه‌شنبه دوازدهم تیرماه برگزار خواهد شد. نامزد‌های انتخابات در دور اول انتخابات، در بخش عمده صحبت‌های خود، به طرح دیدگاه‌های سلبی درباره دیگران پرداختند، با‌این‌حال، مردم برای ارزیابی دقیق دیدگاه‌های نامزد‌های انتخاباتی به طرح برنامه‌های ایجابی نامزد‌ها نیاز دارند. با توجه به در پیش بودن دور دوم انتخابات، در ۱۰ سوال مهم‌ترین مسائل اقتصادی که باید مورد توجه نامزد‌ها قرار گیرد مطرح می‌کند. نکته مورد تاکید این است که نامزد‌ها باید به این ۱۰ پرسش پاسخ شفاف و قابل فهم ارائه کنند.

۱ – تحریم‌های اقتصادی، در یک و نیم دهه اخیر باعث شده است میزان مراودات اقتصادی کشور ما به‌شدت کاهش یابد و حضور اقتصادی ایران در سطح جهانی به صادرات نفت و مواد خام و واردات کالا‌های مصرفی محدود شود. با توجه به این وضعیت، چه برنامه‌ای برای رفع دائمی تحریم‌ها و بهبود حضور اقتصادی کشور در سطح جهانی دارید؟

۲ – وضعیت کشور در حوزه انرژی و محیط‌زیست به سوی عمیق‌تر شدن بحران‌ها پیش می‌رود. در سال‌های آینده و افت فشار میدان گازی پارس جنوبی، گمان این می‌رود که کشور برای تامین گاز خانگی در روز‌های سرد سال با مشکل روبه‌رو شود. همچنین کم‌آبی و خشکسالی‌های پیاپی، مشکلات متعددی همچون نشست زمین در مناطق شهری و آسیب به بخش کشاورزی را ایجاد کرده است. مساله میزان واردات بنزین و قیمت آن نیز مدت‌هاست که در دولت‌های مختلف مورد کش‌و‌قوس قرار گرفته است. با توجه به این وضعیت چه راهکار‌هایی برای کنترل ناترازی انرژی و آبی در کشور دارید؟

۳ – کشور ما چند دهه است که با معضل تورم دورقمی دست‌به‌گریبان است. نرخ تورم سالانه طبق اعلام مرکز آمار ایران، در خردادماه سال ۱۴۰۳، برابر با ۳۶.۱درصد بوده است. به گفته کارشناسان، ریشه تورم، رشد نقدینگی در طول دوره‌های مختلف و کسری بودجه دولت بودجه است. برنامه شما برای کنترل مخارج دولت و رشد نقدینگی به منظور مهار تورم چه خواهد بود؟

۴ – ارز دلار که به عنوان یکی از نقدشونده‌ترین کالا‌ها در اقتصاد کشور، نقشی کلیدی دارد، مدت‌هاست هدف قیمت‌گذاری دستوری قرار گرفته است. طبق گفته رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، ما درحال حاضر ۷نوع نرخ ارز داریم. تعدد نرخ ارز در کشور منجر به ایجاد زمینه‌ای برای فساد‌هایی همچون فساد مشهور چای شده است. طبق آمار‌های اعلامی، بیشترین تخصیص ارز برای تامین کالا‌های اساسی و دارو در سال گذشته انجام گرفته است که برابر با ۲۰میلیارد دلار بوده است. برای تک‌نرخی کردن نرخ ارز و رفع قیمت‌گذاری دستوری چه دستورکاری خواهید داشت؟

۵ – طبق اعلام آمارها، در یک دهه اخیر، حدود ۱۵۰میلیارد دلار خروج سرمایه در کشور اتفاق افتاده است. خروج سرمایه منجر به تضعیف ظرفیت تولید کشور شده است. در چنین شرایطی، دولت شما چه برنامه‌ای برای قانع کردن سرمایه‌های خارج‌شده از کشور به بازگشت به ایران، و جذب سرمایه‌های خارجی به کشور دارد؟

۶ – ایران به عنوان کشور چهارفصل شناخته می‌شود. کشوری که از مناظر طبیعی بسیاری برخوردار است و پتانسیل زیادی برای جذب گردشگر در سطح جهانی دارد. همچنین افزایش گردشگران می‌تواند منجر به افزایش درآمد‌های ارزی کشور شود. با وجود جذب گردشگران به دبی و استانبول، میزان گردشگران واردشده به کشور رقم قابل‌توجهی نیست. چه برنامه‌ای برای درآمدزایی از گردشگری دارید؟

۷ – در سال‌های اخیر رشد هزینه مسکن هم به لحاظ جهش اجاره‌بها و هم به لحاظ جهش قیمت مسکن، فشار اقتصادی زیادی را به سبد مصرف خانوار‌ها وارد کرده است. به نظر می‌رسد اگر به این بحران رسیدگی نشود، بسیاری از خانوار‌ها مجبور به حذف برخی هزینه‌های ضروری زندگی‌شان خواهند شد تا هزینه مسکن خود را تامین کنند. برنامه مشخص شما در حوزه مسکن چیست؟

۸ – رویکرد شما در مواجهه با بورس چیست؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته، روند بازار سهام بسیار پرتلاطم بوده است. درحالی‌که برخی سیاستگذاران به مردم اعلام می‌کردند که سرمایه‌های خود را وارد بورس کنند، اما ریزش شدید بورس در سال ۱۳۹۹ و ادامه روند ناامید‌کننده بازار در سه سال اخیر بسیاری را در رابطه با سرمایه‌گذاری در این بازار ناامید کرده است. به گفته کارشناسان بورس کالا نیز بستر خوبی برای عرضه کالا‌های مختلف مورد استفاده صنایع بوده است؛ بااین‌حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، استفاده مناسبی از آن نشده است. حال سوال این است که شما برای استفاده مناسب از بورس و بورس کالا در اقتصاد کشور، چه برنامه‌ای دارید؟

۹ – بسیاری از فعالان اقتصادی نسبت به پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد مخصوصا با توجه به اثر انتخابات آمریکا و همچنین تحولات منطقه‌ای نگران هستند. وابستگی متغیر‌های کلان ما به رویکرد رئیس‌جمهور آینده آمریکا زیاد شده و باید این ارتباط را به نحوی تغییر داد. در این شرایط با چه ابزاری می‌خواهید اقتصاد را برای فعالان اقتصادی پیش‌بینی‌پذیر کنید؟

۱۰ – دهه ۹۰ به عنوان دهه سوخته اقتصادی ایران شناخته می‌شود. در این دهه، متوسط نرخ رشد اقتصادی برابر ۰.۶درصد بوده است. همچنین طبق آخرین آمار‌های اعلامی، حدود یک‌سوم از جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند و با توجه به این شرایط و ریسک‌های سیاسی و غیرسیاسی تهدیدکننده رشد اقتصادی در ۴ سال آینده چه راهکاری برای رشد و کاهش فقر دارید؟ روش مطلوب شما برای فقرزدایی افزایش یارانه‌های نقدی و قیمت‌گذاری دستوری است یا مهار تورم و رشد اقتصادی؟