افزایش زیان ۳خودروساز بزرگ کشور/ دلیل این اتفاق چیست؟

طبق آخرین گزارشی که خودروسازان (شامل ایران‌خودرو ، سایپا و پارس‌خودرو) تحت عنوان صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به ۲۹اسفند ۱۴۰۲ به سایت کدال بورس ارائه داده‌اند، مجموع زیان انباشته آنها به بالای ۲۴۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان رسیده است. با توجه به اینکه خودروسازان در پایان سال ۱۴۰۱ به زیان انباشته ۱۸۳هزار میلیارد تومانی رسیده بودند، این زیان در انتهای سال گذشته حدود ۳۴درصد بالا رفته است.

اینکه چرا آهنگ رشد زیان خودروسازان تندتر شده، یک دلیل اصلی دارد، هرچند همه ماجرای زیان غول‌های جاده‌مخصوص به این یک دلیل محدود نمی‌شود. خودروسازان از ۱۴ ماه پیش تا به امروز اصلاح قیمت (طبق روال رسمی) نداشته‌اند، آن هم درحالی‌که تورم تولید بالا رفته است. در واقع فریز قیمت کارخانه‌ای خودروها در شرایطی که تورم تولید رشد کرده، سبب بیشتر شدن فاصله قیمت فروش با هزینه واقعی تولید شده و این موضوع رشد زیان‌دهی خودروسازان را به دنبال داشته است.

البته خودروسازان در مهرماه پارسال توانستند با استفاده از عنوان «محصولات جدید»، عملا قیمت برخی محصولات خود را افزایش دهند. اگر این افزایش قیمت نبود، حالا آنها زیان انباشته بیش از ۲۴۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان (در انتهای اسفند ۱۴۰۲) داشتند.

خودروسازان بزرگ در اواخر فروردین پارسال مجوز افزایش قیمت به طور متوسط ۴۹درصدی محصولات خود را دریافت کردند و قرار بود هر سه ماه یک بار، قیمت خودروهایشان اصلاح شود. بااین‌حال، سیاستگذار طی ۱۴ ماه گذشته مجوز جدیدی برای رشد دسته‌جمعی قیمت کارخانه‌ای خودروها صادر نکرده است.

تا دی‌ماه پارسال، شورای رقابت مسوول قیمت‌گذاری خودرو بود، اما این مسوولیت را به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار کرد. شورای رقابت بدش نمی‌آمد مدل قیمت‌گذاری فصلی را در سال گذشته اجرا کند، اما با توجه به شعار سال ۱۴۰۲ (مهار تورم) این اقدام را انجام نداد.

پس از برگزاری انتخابات، اصلاح قیمت حداقل تا زمان تشکیل دولت و البته تعیین وزیر صمت طول خواهد کشید. این امکان وجود دارد که وزیر صمت دولت چهاردهم حداقل در اوایل کار خود دست به قیمت کارخانه‌ای خودروها نزند و آن را به آینده موکول کند. بنابراین احتمال ادامه فریز قیمت تا اواسط یا اواخر تابستان و حتی مدت زمانی طولانی‌تر وجود دارد.

فرمول بایگانی‌شده

مقاومت سیاستگذار در برابر اصلاح قیمت خودرو در حالی است که مسوولان شورای رقابت پیش‌تر به «دنیای اقتصاد» گفتند این شورا موافق و حتی پیگیر اجرای دستورالعمل قیمت خودرو است. طبق این دستورالعمل، وزارت صمت می‌تواند نسبت به اصلاح قیمت خودروهای داخلی تحت فرمول «هزینه واقعی تولید به علاوه سود» اقدام کند.

خودروسازان می‌گویند با اجرای این فرمول، آنها نه‌تنها دیگر زیان نخواهند کرد، بلکه تا حدی در مسیر کاهش زیان انباشته نیز قرار می‌گیرند. البته به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو، جبران زیان انباشته هنگفت خودروسازان نیازمند آزادسازی قیمت است، فرمولی که به نظر نمی‌رسد دولت چهاردهم نیز آن را پیاده کند.

بااین‌حال، قیمت‌گذاری خودرو بر اساس فرمول موجود و استمرار آن، می‌تواند خودروسازان را از زیان تولید رها کند، هرچند البته نمی‌توان تمام دلایل زیان‌دهی غول‌های جاده‌مخصوص را در قیمت‌گذاری دستوری خلاصه کرد. برخی کارشناسان ناکارآمدی سیستم مالی، ریخت‌وپاش‌های مدیریتی و البته برخی سرمایه‌گذاری‌های دستوری (به‌خصوص در گذشته مانند احداث سایت‌های تولیدی در شهرستان‌ها و خارج از کشور) و همچنین ضعف بهره‌وری را به عنوان دیگر فاکتورهای اثرگذار بر زیان‌دهی خودروسازان نام می‌برند. در واقع این موارد سبب رشد هزینه‌های خودروسازان می‌شود و فاصله قیمت دستوری با قیمت تمام‌شده را بیشتر می‌کند.

خودروسازان غرق در زیان

بنابر آنچه در صورت‌های مالی خودروسازان (منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۲) آمده، آنها در مجموع بالغ بر ۲۴۵هزار و ۵۰۰میلیارد تومان زیان انباشته را به ثبت رسانده‌اند.

درواقع زیان انباشته ایران‌خودرو ظرف یک سال بالغ بر ۳۵درصد بالا رفته است. سرمایه ثبت‌شده ایران‌خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از ۳۰هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از دو برابر این سرمایه هم عبور کرده و بزرگ‌ترین خودروساز ایران کماکان مشمول ماده قانون تجارت است.

بزرگ‌ترین خودروساز ایران در سال ۱۴۰۲ و نسبت به ۱۴۰۱ با رشد زیان تولید مواجه شده است. طبق گزارش منتشره در بورس، زیان تولید ایران‌خودرو در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۹هزار و ۹۰۰میلیارد تومان بوده است. در مقایسه با ۱۴۰۱ با زیان ۲۲هزار و ۶۰۰میلیارد تومانی، این شرکت رشد بیش از ۳۲درصدی را در زیان ثبت کرده است.

پس از ایران‌خودرو، سایپا دارای بیشترین زیان انباشته با رقمی بالغ بر ۱۰۰هزار میلیارد تومان است. در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۱، زیان انباشته سایپا حدود ۲۲هزار و ۲۰۰میلیارد تومان رشد را نشان می‌دهد. بنابراین دومین خودروساز بزرگ ایران در عرض یک سال حدود ۲۹درصد به زیان انباشته خود افزوده است.

سایپایی‌ها در سال ۱۴۰۲ بیش از ۲۳هزار و ۴۰۰میلیارد تومان زیان کرده‌اند. در مقایسه با زیان سال ۱۴۰۱ با رقم بیش از ۲۰هزار و ۳۰۰میلیارد تومان، این شرکت بیش از ۱۵درصد رشد زیان تولید داشته است.

در نهایت پارس‌خودرو دارای کمترین زیان انباشته در بین سه خودروساز بزرگ کشور است که این موضوع با تیراژ پایین‌تر آن نسبت به ایران‌خودرو و سایپا ارتباط دارد. طبق آمار ارائه‌شده به بورس، پارس‌خودرو کمی بیش از ۲۴هزار و ۷۰۰میلیارد تومان زیان انباشته را در پایان اسفند پارسال به ثبت رسانده است. در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۱، پارس‌خودرویی‌ها با رشد حدودا هشت‌هزار و ۶۰۰میلیارد تومانی زیان انباشته مواجه شده‌اند.به عبارت بهتر، در مقایسه با انتهای سال ۱۴۰۱، زیان انباشته پارس‌خودرو حدودا ۵۳درصد رشد را نشان می‌دهد. سرمایه ثبت‌شده پارس‌خودرویی‌ها در بورس، کمی بیش از ۱۱هزار و ۳۰۰میلیارد تومان است؛ بنابراین زیان انباشته آنها از نصف سرمایه بالاتر است. از همین رو پارس‌خودرو هم مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است.

پارس‌خودرویی‌ها در سال ۱۴۰۲ بالغ بر هشت‌هزار و ۶۰۰میلیارد تومان زیان را به ثبت رسانده‌اند. با توجه به زیان هفت‌هزار و ۷۰۰میلیارد تومانی پارس‌خودرو در سال ۱۴۰۱، این شرکت با رشد حدودا ۱۲درصدی زیان تولید مواجه شده است.