چرا بازنشستگی پیش از موعد رکورد زد؟/ نگاهی به پشت پرده‌!

چالش‌های ساختاری در قوانین بازنشستگی

منیرالسادات میرنصیری، یکی از مدیران تأمین اجتماعی، اظهار داشت: «برای رفع بحران در صندوق‌های بازنشستگی، تغییرات و اصلاحات ضروری است. این اصلاحات شامل تغییر سن بازنشستگی، افزایش نرخ بیمه‌های بازنشستگی، بازنگری نرخ جایگزینی و اصلاحات ساختاری دیگر است که در سایر کشورها اجرا شده‌اند.»

مطابق قوانین موجود، بازنشستگی پیش از موعد در شرایطی مانند داشتن سابقه کار کمتر از ۱۰ سال، اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور یا زنان کارگر با ۲۰ سال سابقه و حداقل ۴۲ سال سن امکان‌پذیر است. با این حال، میرنصیری تأکید می‌کند که برخی از این قوانین به دلیل تغییرات فناوری، افزایش امید به زندگی و دیگر تحولات، نیاز به بازنگری دارند.

سالم‌سازی محیط‌های کاری؛ حلقه گمشده

یکی از چالش‌های اصلی افزایش بازنشستگی‌های زودهنگام، گسترش مشاغل سخت و زیان‌آور به دلیل نبود محیط‌های کار سالم است. به گفته میرنصیری، تاکنون تنها ۳ درصد از کارگاه‌های کشور اقدامات مناسبی برای سالم‌سازی محیط کار انجام داده‌اند. این کوتاهی باعث افزایش فشار بر صندوق‌های بیمه‌ای شده است؛ به طوری که آمار مشاغل سخت و زیان‌آور در ایران حدود پنج برابر میانگین جهانی است.

آمار شوکه‌کننده بازنشستگی پیش از موعد

روند بازنشستگی‌های پیش از موعد در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. طبق آمار سازمان تأمین اجتماعی، درصد بازنشستگان پیش از موعد از ۱۴ درصد در سال ۱۳۹۱ به ۵۱.۸ درصد در سال ۱۴۰۱ افزایش داشته است. این آمار توضیح می‌دهد که بیش از نیمی از بازنشستگان این سازمان، بازنشستگی پیش از موعد را انتخاب کرده‌اند.

رشد تعداد مستمری‌بگیران

بر اساس آمار، تا مهرماه ۱۴۰۳ تعداد بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی به بیش از ۲ میلیون و ۹۷۲ هزار نفر رسیده است. در همین حال، تعداد مستمری‌بگیران نیز با افزایش ۴.۶ درصدی نسبت به سال گذشته به بیش از ۴ میلیون و ۳۳۴ هزار نفر افزایش یافته است.

انحراف در اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور

یکی از عوامل مهم در افزایش بازنشستگی‌های پیش از موعد، انحراف در اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور است. محمدرضا اسدی، عضو کمیته بیمه و درمان کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران کشور، درباره این موضوع گفت: «این قانون با رویکرد حفظ سلامت کارگران تدوین شده بود، اما در عمل اجرایی نشده است. بسیاری از کارگاه‌ها به دلیل نبود ضمانت اجرایی، اقدامات لازم برای سالم‌سازی محیط کاری را انجام نداده‌اند.»

وی افزود: «اجرای سخت‌گیرانه این قانون و اعمال محدودیت برای کارفرمایان غیرمتعهد می‌تواند از سوءاستفاده‌های موجود جلوگیری کند و مانع از افزایش بازنشستگی‌های زودهنگام شود.»

نتیجه‌گیری

افزایش بازنشستگی‌های پیش از موعد از چالش‌های بحرانی پیش روی صندوق‌های بازنشستگی کشور است که به اصلاحات ساختاری، بازنگری قوانین و توجه به سلامت محیط‌های کاری نیاز دارد. عدم اقدام سریع در این زمینه می‌تواند تبعات سنگینی برای نظام بیمه و تأمین اجتماعی کشور به همراه داشته باشد.