تعرفه گاز پلکانی می‌شود

یارانه‌های پنهان در ایران شامل بخش‌های متعددی از جمله انرژی، کالاهای اساسی و خدمات می‌شود. بر اساس گزارش‌های صندوق بین‌المللی پول، میزان یارانه‌های انرژی در ایران حدود ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. البته، تفاوت در روش‌های محاسبه و معیارها، موجب ارائه ارقام مختلف توسط منابع گوناگون شده است.

چالش‌های مدیریت یارانه‌های انرژی

این یارانه‌ها که هدف اصلی آن‌ها کاهش محرومیت و توزیع عادلانه منابع بوده است، به دلیل مدیریت ناکارآمد و مصرف بی‌رویه، منجر به هدررفت منابع و افزایش فشار اقتصادی بر کشور شده‌اند. بخش عمده‌ای از این یارانه‌ها نصیب پرمصرف‌ها می‌شود، در حالی که اقشار کم‌درآمد و متوسط بهره کمتری از آن دارند.

ضرورت اصلاح ساختار یارانه‌ها

برای رفع این چالش‌ها، تعرفه‌گذاری پلکانی و هدفمندسازی یارانه‌ها از مهم‌ترین راهکارها محسوب می‌شوند. این سیاست‌ها ضمن کاهش مصرف بی‌رویه انرژی، با ارائه سیگنال‌های قیمتی مناسب، پرمصرف‌ها را به کاهش مصرف تشویق کرده و به عدالت اجتماعی کمک می‌کنند. همچنین، اقدامات جانبی مانند توسعه تجهیزات کم‌مصرف و بهبود زیرساخت‌های توزیع انرژی، بهره‌وری را افزایش می‌دهند.

مصاحبه با عضو کمیسیون انرژی مجلس

برای بررسی ابعاد این مسئله، با اسماعیل حسینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس و نماینده ناظر در شورای عالی انرژی، گفت‌وگویی انجام دادیم. او بر اهمیت مدیریت مصرف برای کاهش ناترازی انرژی تأکید کرد.

تعرفه‌گذاری پلکانی؛ ابزاری برای عدالت اجتماعی

حسینی اظهار کرد که تعرفه‌گذاری پلکانی گاز یکی از ابزارهای مناسب برای مدیریت مصرف انرژی است. مصرف بی‌رویه گاز در ایران، به‌ویژه در فصل‌های سرد، علاوه بر فشار بر شبکه‌های تأمین و توزیع، هزینه‌های سنگینی را به دولت و جامعه تحمیل می‌کند. این روش می‌تواند با ایجاد انگیزه برای صرفه‌جویی و اصلاح الگوی مصرف، عدالت اجتماعی را تقویت کند.

او توضیح داد که در این مدل، مصرف‌کنندگان بر اساس میزان مصرف خود دسته‌بندی می‌شوند. کسانی که در محدوده معقول مصرف دارند، تعرفه کمتری پرداخت می‌کنند، اما پرمصرف‌ها ملزم به پرداخت هزینه‌های بیشتری هستند. این ساختار به نفع اقشار کم‌درآمد و متوسط خواهد بود.

تمرکز بر پرمصرف‌ها

حسینی تأکید کرد که در طرح تعرفه‌گذاری پلکانی، هزینه‌های مازاد پرمصرف‌ها بر دوش کم‌مصرف‌ها تحمیل نمی‌شود. این رویکرد کمک می‌کند تا مصرف در چارچوب الگو با قیمت یارانه‌ای بماند و تنها مصرف خارج از الگو با افزایش تعرفه مواجه شود. او همچنین افزود که قانون هدفمند کردن یارانه‌ها اختیار اصلاح قیمت‌ها را به دولت داده است، هرچند که اجرای آن با کندی پیش رفته است.

مسئله یارانه‌های پنهان

به گفته حسینی، یارانه‌های پنهان در ایران که سالانه بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، اغلب به صورت نادرست تخصیص داده می‌شوند. این وضعیت با فلسفه اولیه یارانه‌دهی که هدف آن کاهش محرومیت و تأمین عدالت اجتماعی است، مغایرت دارد. اصلاح این روند از طریق تعرفه‌گذاری پلکانی می‌تواند اثربخش‌تر باشد.

راهکارهای کاهش مصرف انرژی

تعرفه‌گذاری پلکانی می‌تواند به عنوان یک راهکار موقت، پرمصرف‌ها را به کاهش مصرف سوق دهد. با این حال، برای بلندمدت، سیاست‌های جامع‌تر و اصلاحات اساسی مورد نیاز است. حسینی تأکید کرد که کشور ما جزو مصرف‌کنندگان بالای انرژی در جهان است و تنها از طریق پیشبرد سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی می‌توان به کاهش مصرف دست یافت.

نقش تجهیزات کم‌مصرف

حسینی گفت که اصلاح قیمتی زمانی مؤثر است که تجهیزات صرفه‌جویی، مانند بخاری‌های کم‌مصرف، به راحتی در دسترس مردم قرار گیرند. او همچنین بر ضرورت بهینه‌سازی شبکه‌های انتقال انرژی و کاهش تلفات تأکید کرد.

گام‌های اولیه برای بهبود مصرف

برای حل مشکل ناترازی انرژی، باید اقدامات جامعی اجرا شوند. حسینی اظهار داشت که تعرفه‌گذاری پلکانی گاز به عنوان گامی اولیه در مسیر بهینه‌سازی مصرف انرژی به تصویب رسیده است. بخشی از یارانه‌های پنهان انرژی باید به توسعه تجهیزات کم‌مصرف و زیرساخت‌های بهینه انرژی اختصاص یابد. این اقدامات می‌توانند در بلندمدت موجب پایداری و کاهش مصرف انرژی شوند.