تکلیف کارگر بعد از اتمام قرارداد چیست؟

یکی از مشکلات اساسی کارگران در روابط کاری، نداشتن قرارداد کتبی است. در بسیاری از موارد، کارگران بدون داشتن قرارداد رسمی وارد محیط‌های کاری می‌شوند و این مسئله به مشکلاتی همچون عدم دریافت حقوق و دستمزد، اخراج بدون دلیل قانونی، و همچنین عدم امنیت شغلی منجر می‌شود.

ماده 10 قانون کار به صراحت بر لزوم انعقاد قرارداد کار تأکید دارد و این قرارداد باید در 4 نسخه تهیه و به امضای طرفین برسد. با این حال، آمارها نشان می‌دهند که 96 درصد کارگران قرارداد موقت دارند و در بسیاری از موارد شاهد رواج قراردادهای شفاهی و موقت در بازار کار هستیم. همچنین بسیاری از کارفرمایان از دادن نسخه دوم قرارداد به کارگران خود امتناع می‌کنند، به ویژه در کارگاه‌هایی که کمتر از 5 نفر کارگر دارند. این امر به نفع کارفرما بوده چرا که به راحتی می‌تواند کارگر را اخراج کرده و از پرداخت حقوق او خودداری کند.

طبق گزارش‌های میدانی، بیش از 30 درصد از کارگران از نسخه دوم قرارداد خود بی‌بهره هستند و این امر موجب ایجاد نگرانی‌های جدی برای آنان در رابطه با حقوق و امنیت شغلی‌شان می‌شود. اگرچه قرارداد کتبی الزامی برای اعتبار قرارداد کار نیست، اما این امر نمی‌تواند آسیب‌پذیری حقوق کارگر را در شرایط کنونی نادیده بگیرد.

نیما پرتوی، کارشناس روابط کار، در توضیح قوانین موجود بیان می‌کند که مطابق بند دال ماده 21 قانون کار، اگر کارگری پس از اتمام مدت قرارداد، حتی یک روز دیگر به کار خود ادامه دهد، قرارداد کار وی به طور ضمنی تمدید می‌شود و در این شرایط، کارفرما حق اخراج وی را تا اتمام مدت جدید قرارداد نخواهد داشت. این بدان معناست که اگر کارگر یک روز بیشتر از مدت قرارداد به فعالیت خود ادامه دهد، قرارداد وی به صورت دائمی تلقی می‌شود.

در این راستا، کارشناسان بازار کار توصیه می‌کنند که برای حفظ امنیت شغلی، قراردادهای کاری باید به صورت کتبی و رسمی منعقد شوند. اگر چه قراردادهای شفاهی نیز از نظر قانونی معتبر هستند، اما از آنجایی که ممکن است در صورت بروز مشکلات اثبات حقوق کارگر دشوار باشد، قرارداد کتبی می‌تواند امنیت بیشتری برای طرفین به همراه داشته باشد.

در صورتی که کارگر بدون داشتن قرارداد، مشغول به کار باشد، می‌تواند با استناد به قوانین عام کار و تأمین اجتماعی، حقوق خود را از کارفرما مطالبه کند و در صورت لزوم از او شکایت کند.