حصر خانگی زنان به سبک چینی !
ترجمۀ مسعود یوسف‌حصیرچین
در چین هر پنج سال یک بار، کنگرۀ ملی زنان برگزار می‌شود. مانند جلسۀ سالانۀ پارلمان یا خود جلسات پنج سال یک بار حزب کمونیست، گردهم‌آیی زنان هم برنامۀ پرزرق و برقی است که روی فرش‌های قرمز و زیر لوسترهای شیک تالار بزرگ خلق در پکن برگزار می‌شود. اندک افرادی توجهی به آن می‌کنند. اما در رویداد امسال که در اواخر اکتبر برگزار شد، تغییرات ظریفِ ادبیات مسئولان ارشد برخی نظرات را به خود جلب کرد. ظاهراً این تفاوت‌ها، تأیید کنندۀ تغییر نظر دولت دربارۀ نقش زنان در جامعه بودند.
دهه‌ها بود که در تمام جلسات این کنگره، مسئولان تعهد دولت به برابری جنسی را تکرار می‌کردند، معمولاً هم با همان صراحتی که جیانگ زمین، رهبرِ وقت چین، برای اولین بار در سال 1995 استفاده کرد. اما در سخنرانی افتتاحیۀ امسال، دینگ شویی‌شیانگ این عبارت‌های همیشگی را حذف کرد - آنها را حتی به شکل دیگری هم نگفت. آقای دینگ، از اعضای کمیتۀ پولیتبورو، گروه ارشد تصمیم‌گیری حزب، توصیه‌هایی خطاب به زنان داشت. آنان باید فلسفۀ شی جین‌پینگ، رهبر چین، را بخوانند و «درک درستی از ازدواج، عشق، زایمان و خانواده به دست بیاورند.»
چین می‌خواهد زنان خانه بمانند و فرزند به دنیا بیاورند
آقای شی البته در رویداد دیگری در 30 اکتبر در سخنرانی‌اش خطاب به رهبران «فدراسیون زنان تمام چین»، ارگانی تحت رهبری حزب، از «سیاست بنیادین برابری جنسیتی ملی» یاد کرد. اما از حضور زنان در محل کار یا دولت چیزی نگفت، شاید به این دلیل که در میان 24 عضو پولیتبورو هیچ زنی وجود ندارد. اکثر سخنرانی آقای شی دربارۀ باروری و خانواده بود. او گفت «باید فرهنگ ازدواج و فرزندآوری جدیدی را رواج دهیم» و افراد را تشویق کرد تا «داستان‌های خوبی دربارۀ سنت‌های خانوادگی بگویند.» صحبت‌هایی که با دید محافظه‌کارانه‌اش نسبت به جامعه جور درمی‌آید. در گذشته، آقای شی دربارۀ اهمیت «همسران و مادران خوب» گفته است و هنجارهای اجتماعی پدرسالارانه را ترویج کرده است.
اخیراً اما آقای شی و اطرافیان تماماً مذکرش کمی مستأصل به نظر می‌آیند. چین دچار افول جمعیتی شده و همین مسئله رشد اقتصادی این کشور را کند می‌کند و برای برعکس کردن این روند، زنان این کشور باید نوزادان بیشتری به دنیا بیاورند. سال پیش، برای نخستین بار از دهۀ 1960 به این سو، جمعیت این کشور کاهش یافت. (افول جمعیت حاضر در بازۀ سن کار این کشور در سال 2012 آغاز شد.) دولت سخت در تلاش است تا این روند را برگرداند. در سال 2016، سیاست تک فرزندی را که در چند دهۀ گذشته بر این کشور حکمفرما بود حذف کرد و در سال 2021، سیاست هر زوج سه فرزند را اتخاذ کرد.
اما جوانان هنوز تمایلی به ازدواج و فرزندآوری ندارند. روز به روز زنان بیشتری هنجارهای جنسیتی را انکار و سبک‌های زندگی مستقل را انتخاب می‌کنند. بسیاری از جوانان، هم مرد و هم زن، به سختی می‌توانند شغل پیدا کنند چه برسد به اینکه خانه‌ای بخرند و تشکیل خانواده بدهند. مشوق فرزندآوری، مانند یارانۀ نقدی و بخشودگی مالیاتی، زوج‌ها را قانع به فرزندآوری و پذیرفتن هزینه‌هایش نکرده است. میانگین تعداد زایمان‌ها به ازای هر زن، بسیار پایین‌تر از مقدار لازم برای حفظ جمعیت است. همین حالا، چین به‌سرعت پیر می‌شود و بار خدمات سنگین و سنگین‌تر می‌شود.
سیاست تک فرزندی را که در چند دهۀ گذشته بر این کشور حکمفرما بود حذف کرد و در سال 2021، سیاست هر زوج سه فرزند را اتخاذ کرد
زنان چینی برای فهمیدن اینکه برابری جنسیتی دیگر در میان اولویت‌های حزب نیست، نیازی به تجزیه و تحلیل ادبیات مسئولان ندارند. از سال 2012 که آقای شی قدرت را به دست گرفت، وضعیت روز به روز بدتر شده است. تازه‌ترین شاخص شکاف جنسیتی جهانیِ مجمع اقتصاد جهانی که پیشرفت به سوی برابری میان زنان و مردان را می‌سنجد، چین را در جایگاه صدوهفتم در میان 146 کشور قرار می‌دهد. امتیاز چین در چندین حوزه افت کرده است، از جمله دستاوردهای آموزشی، توانمندسازی سیاسی و سلامت.
وضع دیگر کشورهای بزرگ بدتر است اما سقوط چین در رتبه‌بندی ظاهراً عمدی و نتیجۀ تلاش برای عقب راندن زنان به نقش‌های سنتی است. الیویا چئونگ از مدرسۀ مطالعات شرق و آفریقا در دانشگاه لندن می‌گوید چشم‌انداز آقای شی بسیار منفی‌بافانه است. به گفتۀ او «از نظر شی جین‌پینگ، اساساً زنان مانند باقی چینی‌ها هستند: ریسک‌هایی که باید کنترل شوند و منابعی که باید آنها را برای رسیدن به رویای چینی مهار کرد.»
