اولین شبیخون عربستان به ایران در خلیج فارس / کویت آرش را هم خورد!

 میدان گازی آرش بار دیگر به محل مناقشه ایران با همسایگانش تبدیل شده است. سال گذشته که عربستان و کویت توافقنامه توسعه این میدان مشترک را امضا می‌کردند، ایران به صدور بیانیه و غیرقانونی خواندن آن بسنده کرد. حالا این دو کشور پای را فراتر گذاشته و با صرف نظر از اینکه 40 درصد این میدان در آب‌های ایران قرار دارد، سهم آن را صفر اعلام کرده‌اند.

سعید البراک، وزیر نفت کویت، در بیانیه‌ای که روز گذشته منتشر کرد، مدعی شد: « میدان گازی آرش/ الدوره ثروت طبیعی کویت و عربستان است و تا زمان ترسیم مرزهای دریایی، هیچ طرف ثالثی در آن حقی ندارد.».

روزنامه کویتی الجریده نیز روز دوشنبه گزارش داد: «پس از اینکه کویت و عربستان سعودی موضع خود را مبنی بر عدم ادعای ایران در زمینه میدانی در جریان مذاکرات درباره این موضوع اعلام کردند، ایران تصمیم به آغاز طرح‌های حفاری در دره گرفت؛ اما اخیرا مناقشه میان ایران و کویت، به دلیل انتقاد از ایران پیرامون طرح‌های حفاری در یکی از میادین گازی فراساحلی که عربستان سعودی نیز در آن سهیم است، تشدید شد.»

امروز نیز وزارت خارجه عربستان طی بیانیه‌ای که در «واس»، خبرگزاری رسمی سعودی، منتشر کرد، با تکرار ادعای کویت، نوشت: «مالکیت منابع طبیعی در منطقه دریایی تقسیم‌شده و از جمله آن میدان الدره به‌طور کامل، تنها در مالکیت مشترک پادشاهی عربی سعودی و کشور کویت است و تنها این دو کشور دارای حقوق حاکمیتی کامل برای بهره‌برداری از آن منطقه هستند».

البته سعودی‌ها برای کاهش مناقشات، راه مذاکره را باز گذاشته‌اند و در بیانیه خود تلویحاً از ایران برای گفتگو درباره این میدان مشترک دعوت به عمل آورده‌اند.

بی‌توجهی ایران به شبیخون عربستان و کویت

تا این لحظه مقامات و نهادهای رسمی ایران نسبت به ادعای طرف‌های عربی واکنشی نداشته‌اند و همان‌طور که از تخلیه گاز این میدان توسط همسایگان و پیش‌کش گاز خود به عربستان توسط کویت بی‌تفاوت عبور کردند، در واکنش نشان دادن نیز دچار وقت‌کشی شده‌اند.

البته شبیخون عربستان و کویت به منابع گاز ایران مربوط به امروز و دیروز نیست؛ آغاز حفاری‌های دو کشور عرب‌زبان به سال 2000 میلادی بازمی‌گردد؛ یعنی مقطعی که ایران فعالیت توسعه‌ای خود در میدان گازی آرش را متوقف کرد. این امر باعث شد تا دو کشور همسایه با تشکیل‌دادن شرکت KJO از سهمیه 70 درصدی ایران از میدان مورد بررسی چشم‌پوشی کنند و با حاتم‌بخشی آن، بر سر تقسیم مساوی آن هر کدام سهمی 50 درصدی از آن برای خود قائل باشند.

حال به نظر می‌رسد تحرکات اخیر ایران در این میدان باعث خشم طرف‌های عربی شود و آن‌ها را به واکنش‌های تند و عجیب وادارد.  فروردین ماه سال گذشته بود که جواد اوجی، وزیر نفت ایران، از آغاز نصب جکت (پایه) عملیات حفاری در این میدان و از تمایل ایران برای مذاکره و همکاری در این زمینه خبر داد.

با این حال طرف‌های مقابل بدون توجه به این درخواست سرعت برداشت خود را بالا بردند؛ تا جایی که اکنون برخی از فعالان صنعت گاز نسبت به احتمال تخلیه کامل گاز این منطقه هشدار داده‌اند و معتقدند حضور ایران در میدان گازی آرش دیگر صرفه اقتصادی ندارد.

البته اوجی در این زمینه هم اعلام کرده بود که «اقدامات یک‌جانبه، مانع طرح مذکور نخواهد شد.». اما به نظر می‌رسد وقت‌کشی ایران باعث شده تا زیاده‌خواهی‌های کویت و عربستان نتیجه‌بخش باشد و احتمالاً در نهایت طرح توسعه ایران را متوقف کند.

بهره‌برداری از میدان آرش حق ایران است

به‌رغم خط و نشان کشیدن وزیر نفت دولت سیزدهم برای طرف‌های عربی، اکنون پس از گذشت بیش از 15 ماه ایران هنوز نتوانسته سهم خود را از این میدان برداشت کند.

نکته دیگر این است که روزنامه کویتی الجریده در گزارش خود به «عدم ادعای ایران در زمینه میدانی در جریان مذاکرات» اشاره داشته و وزیر نفت این کشور هم به موضوع « منافات ادعاهای ایران پیرامون میدان الدره با قواعد روابط بین‌الملل» تأکید کرده است.

آیا این بدان معناست که ایران در مذاکرات خود رسماٌ از بهره‌برداری در میدان گازی آرش دست کشیده است یا این ادعاهای طرف‌های عربی را صرفاٌ باید یک بلوف برای تضییع حق ملت ایران دانست؟

میدان گازی آرش سرمایه جهان اسلام است

فریدون عباسی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، در رابطه با ادعاهای مطرح‌شده طرف‌های عربی به تجارت‌نیوز گفت: شاید برای عربستان و کویت شبهه‌ای پیش آمده باشد. پیشنهاد ما این است که آن‌ها پای میز مذاکره با ایران بنشینند و با ارائه سند درباره ادعاها و اظهارات خود گفتگو کنند. به هر حال در حرف و سخن هر کسی می‌تواند برای خود حد و مرز تعیین کند و سهم دیگران را متعلق به خود بداند.

وی افزود: میدان گازی آرش نه‌تنها متعلق به این سه سرزمین، بلکه متعلق به تمام ملت‌های منطقه و جهان اسلام است. همه ما مسلمان هستیم؛ طبیعتاً آن‌ها  به اندازه سهم خود از این میدان برداشت خواهند کرد. اما سهم ایران هم محفوظ است.

او تاکید کرد: ایران نباید به ادعاهای دیگران توجه کند. چراکه مجامع قانونی وجود دارد و آن‌ها می‌توانند در مجامع قانونی و در سازمان ملل شکایت کنند. اگر ثابت شود حق با آن‌هاست می‌توانند نتیجه را در دادگاه بین‌المللی بگیرند. چنین مواردی نیاز به ارائه سند و حضور در محکمه دارد، با بوق و کرنا کردم آن کار پیش نمی‌رود.

عباسی درباره علت غفلت ایران از میدان گازی آرش توضیح داد: اگر ایران در آن منطقه فعالیتی انجام نمی‌دهد، به این دلیل است که به سرمایه‌گذاری نیاز دارد و باید مطابق با سرمایه و نیازی که دارد کار پیش رود. سایر میادین برای ایران اهمیت بیشتری داشت و ما سرمایه خود را به آنجا بردیم.

ادعای کویت و عربستان مستند نیست

سلام امینی، نماینده ادوار مجلس نیز، به تجارت‌نیوز گفت: در رابطه با مسائل مرزی چه آبی و چه خاکی از بدو شروع انقلاب و حتی از قبل هم ادعاهایی از سوی همسایگان ما مطرح شده است. با پیروزی انقلاب اسلامی حتی ادعاهایی که بر سر جزایر بود به بهانه‌ای برای شروع جنگ مبدل شد و هشت سال تمام خسارت بر مردم منطقه و کشور ما و عراق وارد شد.

وی افزود: در رابطه با عدم صحت ادعای وزرای کویت و عربستان مستنداتی تاریخی وجود دارد و نوع خاک و آب جزایر بیشتر به منطقه ما شباهت دارد. ایران در طول تاریخ مالکیت و حاکمیت این مناطق و حتی مناطقی بیش از آن‌ها را در دست داشت.

امینی خاطرنشان کرد: باید در نظر داشته باشیم که انفعال ایران هم در توهمات آنها موثر است و در منطقه‌ای که دیگران روی آن کار می‌کنند و ما هم در آن منطقه سهم و مالکیت داریم ولی فعال نیستیم؛  طرف مقابل را تشویق می‌کند. اما راهکار نهایی این است که مذاکره باید برقرار شود چون ما یقینا مستنداتی داریم.