صندوق تثبیت دلار را ارزان می کند؟/ ارز، تحت‌الشعاع سیاست‌ خارجی

رئیس کل بانک مرکزی در این باره گفت: در مرکز مبادله ارز و طلا چند ابزار را در سال جاری راه‌اندازی می‌کنیم و در اولین اقدام صندوق تثبیت ارز را تاسیس خواهیم کرد و از منابع صندوق تثبیت ارز در مواردی که لازم است در بازار دخالت می‌کنیم تا بتوانیم ثبات نرخ ارز را فراهم کنیم.

تجارت‌نیوز برای بررسی ماهیت صندوق تثبیت ارز و همچنین ارزیابی عملکرد این سیاست در راستای کنترل نرخ ارز با حمید تهرانفر، کارشناس بانکی و معاون اسبق بانک مرکزی، به گفتگو پرداخت.

صندوق تثبیت ارز چگونه کار می‌کند؟

تهرانفر در ابتدا با تاکید بر این نکته که صندوق تثبیت ارز که مورد نظر بانک مرکزی است، کارکردی شبیه به بازارگردان شرکت‌های بورسی دارد، درباره ماهیت این صندوق توضیح داد: همانطور که این بازارگردان‌ها با خرید و فورش سهام از قیمت سهم شرکت‌های بورسی حمایت می‌کنند، صندوق تثبیت ارز نیز با عرضه ارز در زمانی که قیمت دلار از حدی بالاتر برود، این قیمت را کنترل می‌کند و باعث ثبات بازار ارز می‌شود.

مردم متوجه اقدامات صندوق نخواهند شد

وی افزود: پیش از این نیز بانک مرکزی این کار را انجام می‌داده و اداره‌ای به‌طور ویژه به این منظور در بانک مرکزی وجود دارد. چند دهه است که بانک مرکزی در زمان افزایش قیمت ارز، عرضه را در این بازار افزایش می‌دهد و با ثبات قیمت، این عرضه را کاهش می‌دهد.

این کارشناس بانکی ادامه داد: حالا قرار است که این عملکرد به صندوق تثبیت ارز سپرده شود و نمی‌توان گفت که این اقدام تا چه حد موثر خواهد بود. شاید این اقدام در اصل موضوع تفاوتی نداشته باشد و مردم اصلا متوجه اقدامات این صندوق نشوند.

وی تصریح کرد: بانک مرکزی نمی‌تواند بسیاری از فشارهایی که به اقتصاد کشور وارد می‌شوند را کنترل کند. اگر این فشارها ادامه داشته باشد، تنها اسمی از صندوق تثبیت ارز باقی می‌ماند و این صندوق نمی‌تواند عملکرد موثری داشته باشد.

ریشه مشکلات ارزی ایران چیست؟

تهرانفر در ادامه این گفتگو با تاکید بر اینکه همه مسائل ارزی کشور، تحت‌الشعاع سیاست‌ خارجی است، گفت: اینکه ارتباط ما با جهان مسالمت‌آمیز و در راستای همکاری و همراهی باشد یا در پی درگیری و مذاکره نکردن باشد، تعیین می‌کند که مسائل ارزی کشور چه مسیری را طی کند. هر سیاست دیگری که در ذیل این مسائل انجام شود، اثر کوتاه‌مدت دارد. به عبارت دیگر، سیاست کلان خارجی ایران بر تصمیمات بانک مرکزی یا وزارت اقتصاد غالب است.

وی در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر، تصمیماتی بر مبنای عقلانیت گرفته شده که تا حدودی باعث تلطیف ارتباط جهانی شده است. مثل بهبود ارتباط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، برقراری رابطه با عربستان سعودی در نتیجه میانجی‌گری چین و صحبت‌هایی که درباره ارتباط با تروئیکای اروپایی وجود دارد، باعث شده است که بازار ارز تا حدودی از هیجان خارج شود. البته اقدامات بانک مرکزی نیز تاثیرگذار بوده اما در ذیل این موارد قرار داشته‌اند.

تردید در مورد اثرگذاری صندوق تثبیت ارز

معاون اسبق بانک مرکزی در ادامه به تجارت‌نیوز گفت: به نظر می‌رسد که سیاست‌هایی مثل سپرده‌گذاری ارزی و اقدامات بانک مرکزی در قبال صرافی‌ها، دوام چندانی نخواهد داشت. شاید این سیاست‌ها در کوتاه‌مدت اثرگذار باشند اما در بلندمدت تغییر خواهند کرد.

وی ادامه داد: صندوق تثبیت ارز هم همین شرایط را دارد. در گذشته نیز صحبت‌هایی درباره چنین صندوقی مطرح می‌شد اما اینکه آیا منبع ارزی به اندازه‌ای هست که اقدامات این صندوق بتواند در بازار خودنمایی کند و اثرگذار باشد، جای تردید دارد.

لزوم بهبود سیاست خارجی برای کنترل بازار ارز

تهرانفر در ادامه به ریسک‌ها و ابهامات صندوق تثبیت ارز اشاره کرد و گفت: تصمیمات ارزی صرفا در بانک مرکزی اتخاذ نمی‌شود. مواردی مثل میزان ارزی که بانک مرکزی می‌تواند در صندوق تثبیت ارز نگهداری کند و ریسک‌های آینده نرخ ارز، مواردی هستند که ایجاد صندوق تثبیت ارزی و ادامه فعالیت آن با ابهاماتی مواجه باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر سیاست‌ خارجی و روابط بین‌المللی کشور بهبود یابد، نیازی به چنین اقداماتی وجود ندارد و بازار به خودی خود بهبود پیدا می‌کند. اما اگر چنین فرآیندی طی نشود، سیاست‌های بانک مرکزی نتبجه مطلوبی نخواهند داشت.