درهای نیمه‌باز گمرکات کرمان روی بازرگانان این استان

این مشکل چندی پیش در جلسه شورای برنامه ریزی استان کرمان نیز مطرح و انتقاد شد؛ مسئولان متولی نیز تاکید داشتند که این مشکل با توسعه زیرساخت ها و تلاش برای تسهیل فرآیندهای صادرات و واردات در گمرکات این استان حل شود.

صادرات محصولات هر استان از مبدا همان استان می‌تواند به جذب سرمایه‌گذار، ارزآوری و افزایش ارزش افزوده بیشتر در آن استان کمک کند اما با وجود اینکه کرمان پهناور با داشتن بخش های معدنی و کشاورزی سالانه بیش از ۲ میلیارد دلار صادرات دارد، صادرات آن طی سال‌های گذشته تغییرات چندانی نداشته و در منگنه مشکلاتی از جمله نبود زیرساخت‌های مناسب در گمرکات استان کرمان یا برخی سخت گیری ها، سیاست‌های ارزی و کوچ کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای به استان‌های دیگر قرار گرفته است.

خبرنگار ایرنا در خلال بررسی موانع پیش روی صادرکنندگان در استان کرمان به موضوع کوچ کارت های بازرگانی اجاره ای نیز مواجه شد که در این گزارش بیشتر به آن پرداخته می شود.

اما نداشتن فعالیت شبانه روزی در گمرکات استان کرمان و معطلی صادرکنندگان از جمله مهمترین مسائل و مشکلات اصلی صادرات عنوان می شود که صادرکننده را مجبور می کند تا صادرات خود را از استان دیگری انجام دهد.

از سوی دیگر براساس گفته فعالان اقتصادی کارت بازرگانی اجاره‌ای معضل دیگری برای کاهش آمار صادرات کرمان است که  صاحبنظران عرصه تجارت و بازرگانی بر این باورند که کارت بازرگانی اجاره‌ای یکی از معلول‌های تفاوت قیمت ارز است اما پیدا کردن کارت بازرگانی اجاره‌ای آسان نیست و به صورت آگهی گذاشته نمی‌شود که مسیرهایی برای پیدا کردن این کارت وجود داشته باشد و در مجموع به نظر می آید استان کرمان روی این مسیرها سخت‌گیری و برخورد بیشتر کرده و در نتیجه صادرکننده کارت خود را در استان‌های دیگر اجاره می‌دهد.

درهای بسته گمرک کرمان به روی صادرکنندگان  

گلایه ها از وضع موجود به حدی بالا گرفته بود که طی چند هفته اخیر در نشستی در استانداری کرمان، برخی مسئولان از جمله نماینده مردم سیرجان و بردسیر در مجلس از این وضعیت گلایه کرد و خواهان ورود جدی مدیران متولی به موضوع شد.

شهباز حسن پور نماینده مردم سیرجان و بردسیر در نشست شورای برنامه ریزی و توسعه استان در تاریخ ۲۷ شهریورماه جاری گفت: صادرات و واردات برخی شرکت هایی که از امکانات استان کرمان استفاده می کنند، از گمرکات دیگر استان ها انجام می شود لذا ضرورت دارد تمامی دستگاه ها و صادرکنندگان، این موضوع را در دستور کار قرار دهند.

جعفر رودری رییس سازمان مدیریت استان کرمان نیز در این زمینه ابراز داشت: کمیته توسعه صادرات راهکارهای افزایش سهم صادرات از مبادی کمرگی استان کرمان را بررسی و راهکار ارائه دهد.

حسن پور نماینده مردم سیرجان و بردسیر و نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در تکمیل سخنان قبلی خود و در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه متاسفانه بخشی از کار ارزشمند صادرات و واردات در استان کرمان انجام نمی شود و در سایر استان‌ها انجام می گیرد افزود: با گمرک استان کرمان نیز در این زمینه صحبت هایی شده است.

وی نبود زیر ساخت مناسب در استان کرمان را مهمترین علت صادرات و واردات کرمانی ها از استان‌های دیگر عنوان کرد و گفت:  سیستم اداری منطقه اقتصادی سیرجان که اولین و فعال ترین منطقه اقتصادی کشور است با داشتن بیش از سه هزار نفر نیروی انسانی بعد از ساعت اداری هیچ گونه خدماتی ارائه نمی دهد، در حالی که گمرکات بندرعباس، چابهار و بوشهر به صورت شبانه‌روزی با معطلی کمتری خدمات به واردکنندگان و صادرکنندگان ارائه می‌دهند و بسته بودن گمرک بعد از ساعت اداری هزینه زیادی را بر تولیدکننده تحمیل می‌کند.

نبود زیر ساخت مناسب در استان کرمان مهم ترین علت کوچ صادرکنندگان و واردکنندگان کرمانی به استان‌های دیگر است.

وی در ادامه کمبود شدید نیروی انسانی و ضعف امکانات از جمله صادرنکردن استاندارد را از دیگر مشکلات در گمرکات استان کرمان عنوان و تصریح کرد:  این مشکلات سبب می‌شود تا استان کرمان در زمینه صادرات و واردات متضرر شود در حالی که ۲ شاخصه مهم برای ارزیابی  استان در کشور است و می‌تواند در زمینه جذب سرمایه‌گذار، ارزآوری و ارزش افزوده استان نیز بسیار موثر باشد.

نماینده مردم سیرجان و بردسیر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه وقتی خدمات بموقع و بدون معطلی برای صادرکننده و واردکننده انجام نشود قطعا صادرکنندگان به سمت گمرکات دیگر در کشور می روند ادامه داد: بعضی از واردکنندگان ترجیح می دهند واردات خود را از گمرکات تهران و کرج انجام دهند تا خدمات را به صورت ۲۴ ساعته دریافت کنند و در بحث کارشناسی کارشناسان  سرعت بالاتری نسبت به وضعیت استان کرمان دارند.

نبود زیرساخت‌های صادراتی در استان کرمان 

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان نیز با تأکید بر اینکه بسیاری از واحدهای ما محصولات خود را از گمرکات دیگر صادر می کنند گفت: استان کرمان سالانه حدود ۲.۵ میلیارد دلار صادرات دارد اما به صورت رسمی حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار صادرات از گمرکات استان کرمان خارج می‌شود.

مهدی حسینی نژاد وجود رابطان صادرکنندگان در استان‌های دیگر، نبود زیرساخت‌های لازم بهداشتی و اخذ گواهی‌های استاندارد را از دیگر مشکلات صادرات در استان کرمان عنوان کرد و ادامه داد: سال‌ها قرار است تغییراتی در ساختار سیستم ثبت صادرات گمرکی ایران اتفاق بیفتد تا مبدا کالای صادراتی از هر استانی بود در همان استان ثبت شود اما هنوز محقق نشده است.

وجود رابطان صادرکنندگان در استان‌های دیگر، نبود زیرساخت‌های لازم بهداشتی و اخذ گواهی‌های استاندارد از دیگر مشکلات صادرات در استان کرمان است.

وی با اشاره به اینکه استان کرمان به عنوان استان صادراتی حدود ۴.۸ درصد صادرات کشور را به خود اختصاص داده است گفت: زمانی که رقم واقعی صادرات از گمرکات استان کرمان انجام نگیرد مشوق‌های صادراتی نیز نصیب استان نمی شود و استان جزو ردهای اول صادراتی قرار نمی‌گیرد.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان ادامه داد: استان به لحاظ کالاهای صادراتی جزو رده سوم تا پنجم کشور است اما با صادرات سالانه یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار از طریق گمرکات استان جزو رده‌های ۱۱ تا ۱۲ کشوری است.

حسینی نژاد خاطرنشان کرد: اگر زیرساخت‌ها صادراتی در استان کرمان درست شود؛  پیش‌بینی می شود صادرات دانش بنیان و فرآوری شده در استان افزایش یابد و  در برنامه هفتم توسعه به مرز ۶ میلیارد دلار برسد.

چالش دلار ۲ نرخی و عوارض صادراتی گمرک کرمان

در عین حال یکی از صادرکنندگان استان کرمان نیز با اشاره به اینکه صادرکنندگان استان کرمان علاوه بر پرداخت عوارض در گمرکات مرزی نیز در استان کرمان عوارض محصولات خود را باید بپردازند افزود: این روند بتازگی در استان شروع شده است.

احسان خواجه حسنی ادامه داد: به طور مثال برای یک کانتینر پسته حدود ۱۸ میلیون تومان در کرمان، صادرکننده باید عوارض پرداخت کند و حدود ۳۵ میلیون تومان نیز در مرز باید بپردازد و این روند صحیحی نیست زیرا به بخش صادرات لطمه وارد می کند.

وی اختلاف نرخ دلار در سامانه گمرکی را یکی از مهمترین مشکلات صادرکنندگان عنوان و تصریح کرد: این امر برای صادرکنندگان در بحث مالیات دردسرساز شده است.

به گفته این صادرکننده استان کرمان، نرخ دلار در سامانه گمرکی با نرخ سامانه سنا نیز متفاوت است و اداره مالیات همیشه بین این ۲ نرخ دلار درآمد شرکت های صادرکننده را برای  مالیات محاسبه می کند در صورتی که درآمدی نبوده و مشمول مالیات های سنگین می شوند که یکی دیگر از معضلات صادرکنندگان است.

خواجه حسنی خواستار حذف عوارض برای صادرات محصولات کشاورزی شد و گفت: عوارض محصولات کشاورزی چوب لای چرخ صادرکننده است زیرا صادر کننده از یک سو با کشاورز درگیر است و از سوی دیگر با کشورهایی همچون آمریکا در زمینه محصول پسته در دنیا باید رقابت کند.

وی با بیان اینکه قیمت گذاری نرخ دلار در سامانه سنا بلای جان صادرکنندگان شده است بیان داشت: اینک کسی رغبت ندارد در بازار جهانی در حوزه صادرات وارد رقابت شود زیرا برای صادرکننده صرفه اقتصادی ندارد که خودش را درگیر مشکلات شرکتی، گمرکی و مالیاتی کند.

آینده نامعلوم صادرات کرمان

 این صادرکننده پسته ادامه داد: رقیب بازار جهانی ما در صادرات پسته، آمریکاست که قیمت محصول خود را کاهش داده و به صورت بازپرداخت چهارماهه در بازار عرضه می کند؛ شرایط فروش راحتی نیز برای خریدار فراهم کرده که ما را از بازار فروش  جهانی خارج کند و این درحالی است که در داخل  هم با مشکلاتی که جلو پای صادرکننده گذاشته می شود، صادرکننده را بی انگیزه می کند و بازار به یک کورسوی مبهمی می رود.

خواجه حسنی با اشاره به بسته تشویقی دولت به صادرکنندگان گفت: تاکنون ما هیچ بسته تشویقی ندیده  ایم.

وی آینده صادرات استان کرمان را نامعلوم عنوان کرد.

مشکلات کارت بازرگانی اجاره‌ای

فعال اقتصادی و عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی استان کرمان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: یکی از مشکلات صادرات این است که دولت و بانک مرکزی به روش‌های مصنوعی قیمت ارز را پایین نگه می‌دارند و نرخ ارز غیرواقعی کار را  برای صادرکننده سخت می کند.

آرش علوی با بیان اینکه عملاً مشتری برای ارز حاصل از صادرات بخش‌های خرد از قبیل کشاورزی، صنایع دستی، خدمات فنی، مهندسی و صنایع کوچک وجود ندارد زیرا دولت ارزهای ارزان‌تر صنایع بزرگی همچون  پتروشیمی، میعانات گازی، مشتقات نفتی و فلزات را در سامانه نیما به قیمت غیرواقعی ۲۷ هزار تومان می‌فروشد  اظهارداشت: برای همین وارد کننده تمایل دارد ارز نیمایی بخرد و  از آنجا که  صادرکننده به قیمت روز کالای خود را خریداری می‌کند مجبور می شود ارز حاصل از صادرات خود را در بازار غیررسمی به فروش برساند و بانک مرکزی نیز کارت بازرگانی صادرکننده را مسدود کند در حالی که بزرگترین مانع در این زمینه تفاوت قیمت ارز است.

کارت بازرگانی اجاره ای یکی از معلول‌های تفاوت قیمت ارز آزاد و قیمت دستوری ارز نیمایی است که معلول آن تقسیمات اشتباه است.

وی ادامه داد: کارت بازرگانی اجاره ای یکی از معلول‌های تفاوت قیمت ارز آزاد و نیمایی است که معلول آن تصمیم های اشتباه است اما سیاست دولت طی چهار سال گذشته به جای حل مشکل، برخورد با کارت اجاره‌ای بوده است در صورتی که  اگر انگیزه اقتصادی را برای کارت اجاره‌ای از بین ببرد، عملا توجیهی ندارد که کارت اجاره‌ای در کشور شکل گیرد و وقتی برای آن توجیه ایجاد می‌شود، همانند کوپن است در حالی که باید اصل داستان توزیع، در این میان حل شود.

فعال اقتصادی و عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی استان کرمان با بیان اینکه تحریم‌ها انتقال پول را برای صادرکنندگان سخت کرده است تصریح کرد: اگر بانک مرکزی و دولت در ارز صادرات دخالت نمی‌کردند بازار ارز کشور آرام‌تر بود و صادرکنندگان می‌توانستند صادرات بیشتری را انجام دهند که این امر موجب رونق صادرات در کشور می‌شود.

علوی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه برخی از صادرکنندگان از گمرکات سایر استان‌ها صادرات خود را انجام می‌دهند گفت: منظور این نیست که صادرات از استان رفته است بلکه منظور این است که به علت سیاست‌های اشتباه ارزی صادرات از روش متداول و منطقی خارج شده است.

وی در ادامه تاکید کرد: پیدا کردن کارت بازرگانی اجاره‌ای آسان نیست و به صورت آگهی گذاشته نمی‌شود که مسیرهایی برای پیدا کردن این کارت وجود داشته باشد و به نظر می آید که استان کرمان روی این مسیرها سخت گیری و برخورد بیشتر کرده است و در نتیجه صادرکننده کارت خود را در استان‌های دیگر اجاره می‌دهد.

فعال اقتصادی و عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی استان کرمان تصریح کرد: نباید با کارت بازرگانی اجاره‌ای مقابله شود بلکه باید انگیزه کارت اجاره‌ای از بین برود.

عوارض گمرکی در همه استان‌ها یکسان است

سرپرست گمرکات استان کرمان اما در عین حال در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره شرایط متفاوت صادرات در استان و سایر استان ها با اشاره به اینکه بنده نمی توانم برای خودم عوارضی وضع کنم افزود: سامانه‌های جامع امور گمرکی از سال ۹۴ راه اندازی شده‌اند  و گمرک کرمان به عنوان دومین گمرک به این سامانه‌ها متصل شده است.

محمد ثمر رخی ادامه داد: قوانین صادرات برای همه صادرکنندگان چه از استان کرمان و چه از سایر استان ها در تمامی اسناد، مدارک و عوارض در سامانه یکی است.

وی با تأکید بر اینکه اعمال سلیقه با راه اندازی این سامانه کنار رفته است تصریح کرد: اصلا این مساله وجود ندارد که در یک گمرک حقوق و عوارض بیشتر یا کمتری بگیرند و همه صادرکنندگان باید از طریق سامانه اقدام کنند و اشخاص نیز از هر گمرکی که کالای خود را صادر کنند، عوارض آن فرقی نمی کند.

سرپرست گمرکات استان کرمان ادامه داد: بعضی فعالان اقتصادی که کالای خود را برای صادرات از گمرکات استان های دیگر صادر می کنند باید از خود فعال اقتصادی سوال شود که چرا این کار را انجام می‌دهد.

رشد ۴۴ درصدی صادرات مس از استان کرمان

ثمررخی تصریح کرد: عمده صادراتی که محصول استان بوده و از گمرکات استان های دیگر صادر می شد مس بود که با تمام شرکت های مس صحبت کردیم و قول دادند امسال صادرات خود را از استان کرمان انجام دهند که در مهرماه سال جاری شاهد رشد ۴۴ درصدی صادرات مس در استان بودیم.

وی افزود: در هفت ماه امسال  ۸۰ میلیون دلار پسته و مغز پسته و ۱۱۵.۵ میلیون دلار مصنوعات و محصولات مسی از گمرکات استان کرمان صادر شده که نشان از افزایش ۴۴ درصدی صادرات محصولات مسی نسبت به محصولات پسته در استان دارد در حالی که در ۶ ماه نخست امسال آمار صادرات این ۲ محصول با هم برابر بوده است.

سرپرست گمرکات استان کرمان با بیان اینکه ارزش دلاری صادرات استان کرمان تا پایان هفت ماه امسال ۲۴۸ میلیون و  ۳۶۰ هزار دلار به میزان ۱۷۲هزار و ۷۶۶ تن بوده است گفت: اعم محصولات صادراتی پسته، مغز پسته، مصنوعات و محصولات مسی است.

ثمررخی با اشاره به بسته های تشویقی به صادرکنندگان خاطرنشان کرد: جزئیات این بسته ها در حوزه تخفیفات مالیاتی بوده و چیزی در خصوص حقوق و عوارض گمرکی نیست.

پاسخ استاندارد

مسئولان استاندارد استان نیز نقش و کوتاهی خود در این زمینه را قبول ندارند و می گویند از استان های پیشرو در ارائه گواهی هستند.

رییس اداره ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی اداره کل استاندارد کرمان نیز در پاسخ به آنچه نقش این سازمان در این زمینه خوانده می شود در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه سازمان ملی استاندارد روند گواهی های استاندارد را برای صادرات تسهیل کرده و استان کرمان در حوزه صدور گواهینامه‌های استاندارد در کشور پیشرو است افزود: سال گذشته ۱۶ هزار مجوز استاندارد برای صادرات خشکبار صادر شده که هشت هزار مجوز آن مربوط به استان کرمان است و این امر نشان دهنده ظرفیت استان در خصوص مجوزهای صادراتی در زمینه محصولات صادرات غیرنفتی است.

پیمان آزمون با اشاره به اینکه سال‌ها به دنبال این بودیم که زیرساخت‌های مناسب را در حوزه دوراظهاری صادرات کالا در کشور برای صادرکننده، سازمان ملی استاندارد و گمرگ جا بیندازیم و خوشبختانه در این زمینه موفق شدیم گفت: دوراظهاری صادرات بدین معنی است که صادرکننده محموله صادراتی خود را برای اخذ مجوزهای استاندارد در گمرک نمی‌آورد و بازرسان ما در بخش خصوصی یا دولتی در محل کارخانه بازرسی ها را برای صدور گواهینامه‌های صادراتی  انجام می دهند.

وی ادامه داد: مساله دوراظهاری کالاهای صادراتی در استان کرمان مورد مقبولیت صادرکنندگان قرار گرفته است زیرا این امر سبب شده تا صادرکننده از ایستادن در صف‌های طولانی گمرک منع شود و همچنین خراب نشدن محصولات در گرما از دیگر مزیت های این مساله است.

رییس اداره ارزیابی کیفیفت کالاهای صادراتی و وارداتی استاندارد کرمان تصریح کرد: از ۱۶ هزار گواهینامه استاندارد، هشت هزار گواهینامه در استان کرمان صادر می‌شود و گاهی صادرکننده مجوزهای خود را از استاندارد می گیرد اما بنا به هر دلیلی می خواهد ترخیص کالای خود را از گمرکات استان های دیگر انجام دهد بنابراین آماری که گمرکات استان کرمان دارند به مراتب عددی بسیار کمتر از عددی است که استاندارد اعلام می کند؛ تناقض در آمار بدین معنی است که بازرگان ترجیح می دهد مجوزهای لازم را در کرمان اخذ کند اما مجوز خروجش را از گمرکات دیگر بگیرد.

آزمون ادامه داد: آمار گمرک استان کرمان همیشه کم است در صورتی که اداره استاندارد همیشه سعی کرده مجوز استاندارد را در استان به واسطه مساله دوراظهاری کالا انجام دهد و همچنین مشوق هایی را برای صادرکنندگان مبنی بر اینکه اگر بتوانند پروانه کاربرد علامت استاندارد را هم اخذ کنند، بدون هیچ بروکراسی اداری قرار داده است.

وی با بیان اینکه آزمایشگاه‌های اداره کل استاندارد استان کرمان و شرکت‌های بازرسی بخش خصوصی استاندارد در هر بازه زمانی آماده پاسخگویی درخواست‌های صادرکنندگان در زمینه اخذ مجوزهای صادراتی هستند گفت: این مساله باعث شده برخی صادرکنندگان از استان های دیگر این استان برای اخذ محوزهای صادراتی انتخاب کنند.

رییس اداره ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی استاندارد کرمان ناهمخوانی ساعات و تعطیلات بازار ایران را با بازارهای جهانی یکی دیگر از مشکلات در حوزه صادرات عنوان کرد و گفت: برای تسهیل در امور بازرگانان با مدیریت جهادی کشیک آنکال در آزمایشگاه و شرکت های بازرسی همکار برای اخذ مجوزهای استاندارد قرار داده شده است.

 باتوجه به گلایه برخی مدیران از جمله نمایندگان مجلس از وضعیت گمرکات که سبب خروج صادرکنندگان از این استان برای تشریفات صادرات می شود، و از آنجا که بیشتر مدیران استانی متولی، مسئولیتی را در این زمینه متوجه خود نمی دانند لذا لازم است نهادهای فرادستی و ناظر به این مقوله ورود کنند و ضمن بررسی شفاف موضوع، موانع موجود نیز حل شود.