نگویید جاده مخصوص کرج بگویید جاده قرعه کشی / صنعت خودرو کشور شانسی شده !

 پس از اینکه قفل واردات خودرو پس از گذشت 5 سال شکست اولین محموله خودروهای وارداتی اوایل دی ماه وارد بندر لنگه شد. امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در تاریخ 30 آذر 1401 در گفتگو با رکنا درخصوص واردات خودرو گفت: " ورود 100 هزار دستگاه خودرو به کشور تا پایان سال برنامه ریزی شده است که در بازه های زمانی 3 و 6 ماهه وارد کشور می شوند.

آنچه مشخص است این است که تحویل فوری حدود 10 هزار خودرو به زودی انجام می شود و وارد کشور خواهد شد و خودروهای دیگر نیز ظرف زمانی گفته شده وارد خواهد شد. علت هم این است که طبق قانون ، خودروسازان باید مراحل سفارش، تولید و بارگیری را در شرکت تولیدکننده طی کنند."

این در حالی است که دو هفته بیشتر به پایان سال نمانده است و هنوز از واردات 100 هزار دستگاه خودرو خبری نیست. هنوز مشخص نیست چه تعداد خودرو وارد شده و واردکنندگان چه کسانی هستند؟ هنوز مشخص نیست قرار است چه خودروهایی، چه زمانی و با چه قیمتی و استاندارد و کیفیتی وارد ایران شود؟ هنوز نحوه فروش خودروها مشخص نیست.

وزارت صمت یک روز از عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا خبر می دهد و روز دیگر می گوید در سامانه وزارت صمت فروخته می شوند. اگر قرار است در سامانه وزارت صمت فروخته شود پس تکلیف نمایندگی ها و تامین هزینه هایشان چه می شود؟ این در حالی است که حدود 120 هزار نفر مبلغ 500 میلیون تومان را در حساب وکالتی خود که در اختیار دولت و بانکها هست بلوکه کرده اند. خلاصه اینکه بخشی از پول خودروها پرداخت شده است.

خودروهایی که مشخص نیست کی؟ کجا؟ با چه کیفیت، کلاس و مدل و با چه قیمتی به دست مردم می رسد و آیا می توان به این شرایط مبهم که حتی مسئولین هم نمی دانند چه خبر است، اعتماد کرد؟

در این خصوص گفتگوی رکنا با مرتضی مصطفوی، کارشناس صنعت خودرو را بخوانید:

صنعت خودرو کشور شانسی شده است

مصطفوی در ابتدا درخصوص واردات خودرو و اظهارات ضد و نقیض وزارت صمت گفت: متاسفانه شاهد یک پدیده جدید در صنعت خودرو کشور هستیم و اینکه صنعت خودرو ایران به یک صنعت "شانسی" تبدیل شده است.

برای خرید خودروی داخلی باید در قرعه کشی شرکت کنیم و شانس داشته باشیم تا برنده شویم. برای خرید خودرو خارجی نمی دانیم چه قرار است بخریم و باید شانس داشته باشیم. مدیرعامل انتخاب می کنند که هیچ ویژگی او با مدیرعاملی یک خودروساز هماهنگ نیست و باید شانس داشته باشد که انتخاب شود.

در انتصابات باید خوش شانس بود تا بتوان به جریان های قدرت و آقایان پشت پرده وصل شد و مدیرعامل شد. وقتی خوب می نگریم می بینیم که همه چیز شانسی شده است.

فرصت هایی که اعمال می کنند و هیچ کدام به نتیجه نمی رسد و شانس باید وجود داشته باشد که این سیاست ها اثربخش باشد. مسئولی بر این سیاست ها نظارت می کند که علیرغم اینکه ناکارآمد است، چون به جریان های قدرت وصل است همچنان برسرکار مانده است و استعفا نمی دهد و خوش شانس است.

باید جاده مخصوص کرج را "جاده مخصوص قرعه کشی" بنامیم

این کارشناس صنعت و بازار خودرو در ادامه با بیان اینکه باید جاده مخصوص کرج را به اسم "جاده مخصوص قرعه کشی" نامید، گفت: همه چیز در این جاده قرعه کشی می شود.

از انتخاب آدم ها تا انتخاب سیاست ها قرعه کشی می شود. چون هیچ منطقی ندارد. آقایان در بوق و کرنا کردند خودرو وارد می کنیم و قیمت ها پایین می آید اما همان زمان تاکید کردیم تا زمانی که اقتصاد کلان کشور باثبات نباشد، تا زمانی که قیمت ارز باثبات نباشد، هر چقدر هم بگوییم خودرو وارد می کنیم و تولید می کنیم، قیمت خودرو پایین نمی آید اما نپذیرفتند و قیمت ها 70 درصد افزایش یافت.

گفتند اگر سیاست مجوز اعطای خودرو و واردات خودرو را آغاز کنیم، خودرو رقابتی می شود. تاکید کردیم تا زمانی که صنعت خودرو کشور درگیر فساد است، تا زمانی که بازار خودروی ایران دلاری است و تازمانی که انتخاب مدیران در صنعت خودروی کشور براساس سیاست های شانسی، رابطه ای و زدوبند است، اتفاقی که در این صنعت رخ نمی دهد هیچ، فقط زمینه را برای رانت عده ای مهیا می کنید. الان شاهد هستیم، خودرو وارد شده است اما هیچ چیز آن مشخص نیست.

در کجای دنیا به این شکل عمل می شود؟ تمام دنیا به سیاست های خودروی شانسی ایران می خندند اما سر خود را مثل کبک در برف کردیم و آنهایی که از این شرایط منافع دارند به تعریف و تمجید مشغول هستند ولی متاسفانه صنعت خودرو کشور به صنعت کاملا شانسی تبدیل شده است که نه سیاست های آن، نه فروش خودرو، نه قیمت خودرو و نه نحوه انتخاب مدیران آن مشخص نیست. باید شانس بیاوریم قیمت ارز پایین بیاید تا قیمت خودرو کاهش یابد. هیچ چیز این صنعت مشخص نیست.

صنعت خودروسازی ایران متولی ثابتی ندارد

مصطفوی در خصوص ابهامات واردات که خریداران، واردکنندگان و حتی مسئولین هم از آن بی خبر هستند، گفت: چون صنعت خودروسازی ایران متولی ثابتی ندارد. برای نمونه هیئت مدیره یک خودروساز مجمع برگزار می کند و دو سیت (صندلی) این هیئت مدیره به افرادی می رسد که به حق و قانونی از طریق سهامداران وکالت دارند.

خبر رسیده است که می خواهند این مجمع را لغو کنند. صاحبان سهام می گویند می خواهیم این افراد منافع ما را در هیئت مدیره پیگیری کنند. چرا چنین می شود؟ زیرا صنعت خودرو ذی نفعان گسترده ای دارد که بسیار زیاد باهم در تضاد و دشمن هستند. لذا نمی توان یک سیاست مشخص و ثابتی تعریف کرد.

از آغاز روی کار آمدن دولت سیزدهم تا امروز تمام اظهار نظرهای وزارت صمت و وزیر را به تاریخ درخصوص واردات و قیمت خودرو بررسی کنید و ببینید چقدر تنوع وجود دارد. چرا؟ چون حتی وزارت صمت هم نمی داند می خواهد چه کند. چون ذی نفع واحدی ندارد.

وی در ادامه گفت: بارها تاکید کردم که در ستاد ملی مقابله با کرونا از نظر نهادسازی در حکمرانی یک اتفاق خوب رخ داد. گفته شد از رهبری تا کارگر این کشور هر چه ستاد ملی مقابله با کرونا بگوید و فقط این ستاد باید تصمیم گیرنده باشد و از رهبر انقلاب تا آن کارگر همه ماسک زدند اما این مسئله در صنعت خودروسازی کشور وجود ندارد.

زیرا صنعت خودرو یک صنعت سیاسی است و یک سفره پر زرق و برق است که جریان های محدود مختلفی هرکدام یک گوشه ای از آن را به دست گرفته اند و چون این جریان ها باهم در تضاد سیاسی و منفعتی هستند، نمی توان سیاستی اعمال کرد که همه راضی باشند.

اگر سیاستی به نفع برخی از این جریان ها نباشد از ابزارهای قدرت، پشت صحنه و رسانه استفاده می کنند و سیاست را هوا می کنند. وقتی یک سیاستی تنظیم می شود که منافع آنها تامین شود در این شرایط گروه های دیگر مخالفت می کنند و این سیکل معیوب ادامه دارد. چون حضور دولت در صنعت خودرو وجود دارد، ذی نفعان این صنعت گسترش یافته است که باهم در تضاد هستند. از ذی نفعان امنیتی و نظارتی تا جریان های مختلف سیاسی.

آقایان تهران نشین برای کرجی ها تصمیم می گیرند

مصطفوی درخصوص سیاسی شدن صنعت خودرو از زمان منوچهر غروی تا امروز گفت: عمر مدیریتی مدیران شرکت ایران خودرو از منوچهر غروی از سال 73 حدود 7 سال، منوچهر منطقی از سال 81 حدود 8 سال، جواد نجم الدین از سال 88 حدود 4 سال، هاشم یکه زارع از سال 92 حدود 7 سال، فرشاد مقیمی از سال 98 حدود 2 سال و مهدی خطیبی یک سال و عمر مدیریتی علیمردان عظیمی هم مشخص نیست چند ماه طول می کشد.

آقایانی که در صنعت خودروسازی حضور دارند دارای قدرت هستند و هر جریانی گوشه ای از این سفره را به دست گرفته است. حوزه انتصابات، جریان مالی، جریان تامین قطعه، تامین مواد اولیه و تامین نیازهای خودروسازی را مهندسی می کند چون سودآور است و همه این مسائل باعث شده است که یک خودروسازی تکه تکه و جزیره ای داشته باشیم که از سر تا ذیل آن شانسی است. باید شانس داشته باشیم که خودروی خوب تولید کنیم.

شانس داشته باشیم قیمت خودرو پایین بیاید، شانس بیاوریم که خودروهای وارداتی دست دوم، کارکرده و قلابی نباشد واصل باشد و شانس بیاوریم سیاستی که آقای وزیر و آقایان می چینند سیاست درستی باشد و مدیرانی که آقایان پشت صحنه انتخاب می کنند، آقایان تهران نشین که برای کرجی ها تصمیم می گیرند شانس بیاوریم که انتخاب هایشان درست باشد.

می خواهند با روش های تحقیر آمیز خودرویی که نمی دانند چیست و چه قیمتی را وارد کنند

این کارشناس صنعت و بازار خودرو درخصوص بلوکه شدن 500 میلیون تومان مشتریان در حساب وکالتی گفت: شرکت های خودروساز در کشورهای توسعه یافته به خریداران التماس می کنند و با آپشن های مختلف مردم را به خرید تشویق می کنند.

در کجای دنیا خریدار باید به خودروساز التماس کند و با سیاست های تحقیرآمیز که پول خودرو را می دهند و می گویند آن خودرویی که نمی دانیم چیست و چه قیمتی را برای ما وارد کن! شانسی تر از داستان واردات وجود دارد؟

این مسئله توهین به مردم و افکار عمومی است. 500 میلیون تومان را بلوکه کنید که 6 ماه بعد خودرویی که مشخص نیست را تحویل بدهید آن هم با دلاری که هر روز بالا می رود. آیا از مدیران شانسی که با فضای خودروسازی به لحاظ فکری و عملکردی عجین نبوده و غریبه هستند، چیز دیگری انتظار می رود؟

گروه های ذینفع و رانتجو ارکان های اقتصادی را بازمهندسی می کنند

مصطفوی در پاسخ به این سوال که روش درست فروش خودروهای وارداتی چیست و آیا باید در بورس فروخته شود یا در سامانه وزارت صمت یا به دست واردکننده؟ گفت: باید ابعاد این ماجرا را بررسی کرد. اساسا با واردات خودرو در این شرایط مخالف هستم. زمان مناسبی برای واردات خودرو نیست.

ثبات اقتصادکلان نداریم، بازار خودرو کشور دلاری است، در صنعت به شدت فساد وجود دارد و صنعت خودرو دست دولت است. در این شرایط وقت واردات نیست. وقت اعطای مجوز نیست. اول باید شرایط را آرام کنیم و در فضای پرتنش اتفاق مثبتی رخ نمی دهد.

"نائومی کلاین" منتقد جریان سرمایه داری و از شاگردان "نوام چامسکی" سال 2009 در کتاب پرفروش "دکترین شوک" می گوید نظام های سرمایه داری برای اینکه بتوانند انحصار و منافع خود را تامین کنند، به وقت بحران به عرصه می آیند و یا این بحران را ایجاد می کنند و یا از بحران ایجاد شده استفاده می کنند.

بحران هایی مثل کودتا، جنگ، ویروس، مرگ و میر و تنش های اقتصادی را ایجاد می کنند یا وقتی ایجاد می شود ورود می کنند و بوسیله نیروهای خود خرابه ها را مهندسی و باز مهندسی می کنند که خود آن را بسازند. مثل جریان سرمایه داری که از بحران کشور شیلی استفاده کرد و جریان های اقتصادی سیاسی را به نفع خود باز مهندسی کرد.

مثل فردی که به دست بازجو آنقدر شکنجه می شود که گیج و منگ در اختیار بازجو قرار می گیرد و می توان او را به هر چه می خواهند تبدیل کرد. به یک تروریست، یک انسان مطیع یا هر چیز دیگر. بحران ها مانند شکنجه ها هستند که آنقدر جوامع را گیج می کنند که گروه های ذینفع و رانت جو پشت صحنه وارد صحنه می شوند.

وی در ادامه گفت: شرایط اقتصادی کشور شرایط باثباتی نیست و با بحران هایی مثل تنش های ارزی، سیاست خارجی و ... روبرو است که در این شرایط سیاست هایی چیده می شود که شاید سیاستگذار هم آگاه نباشد که باعث می شود افراد پشت صحنه زیرساخت هایی را آماده و جای پای خود را محکم کنند و در واقع در اقتصاد ایران ارکان اقتصادی را به نفع خود بازمهندسی می کنند.

جریان های سیاسی پشت پرده که به قدرت و پول وصل هستند از این بحران ها استفاده می کنند. چرا تنوع سیاست ها به این اندازه زیاد است؟ سیاست ها ثبات ندارد و از دل این بحران ها و تنش ها استفاده می کنند و مجوزهای خاص می گیرند، کارهای پشت پرده می کنند. این باعث می شود جریان رانت خوار فرصت طلب شرایط را به نفع خود باز مهندسی کنند.

سمیه باغی / رکنا