ارز مبادله ای چیست و بر چه مبنایی تعریف می شود؟

واژه ارز ب ه هر نوع پول، اعم از چک، اسکناس و حواله اطلاق می شود که در تبادلات خارجی برای پرداخت مورد استفاده قرار می گیرد. ارز در کشور ایران دارای قیمت های متفاوت و مصارف گوناگونی است.
نرخ ارز به مقداری از واحد پول ملی کشور گفته می شود که در جهت به دست آوردن واحد پول خارجی مصرف می شود. در ایران که یک نظام چند نرخی ارز حاکم است، نرخ ارز دولتی و ارز آزاد با هم تفاوت دارند. ارز دولتی در نظام چند نرخی ارز، به قیمت رسمی دولت که اغلب پایین ترین نرخ در کشور است اطلاق می شود. در برخی از دوران ها نرخ انواع ارز بسیار با هم متفاوت است که بستگی به شرایط اقتصادی کشور دارد.

تعریف ارز، ارز دولتی و مصارف آن

ارز دولتی برای مصارف معینی که دولت مشخص می کند، صرف می شود. معمولا این موارد مصرفی، ضروری و حائز اهمیت هستند. برخی از مصارفی که دولت برای ارز دولتی در نظر می گیرد بدین قرار است: سفر ماموران دولت به خارج از کشور، بیمارانی که برای معالجه باید به خارج از کشور سفر کنند، تحصیل برخی از دانشجویان در خارج از کشور.

علاوه بر ارز دولتی و آزاد، سه منبع دیگر ارزی نیز وجود دارد که می توانید ارز خود را از آن طریق به دست آورید. این منابع به افراد و کالاهای خاصی تخصیص می یابند که در ادامه مبحث به این موارد اشاره می کنیم.

انواع منابع تامین ارزی کشور

همه افراد و فعالان اقتصادی صرفا از پنج طریق می توانند ارز مورد نیاز خود را تامین کنند. این پنج روش از این قرارند:

این ارز همانطور که اشاره کردیم پایین ترین نرخ را در بازار ارز دارا است. ارز دولتی به برخی از خدمات و کالاهای ضروری و حساس اختصاص دارد که آنها را نیز دولت معین می کند. برخی از اقلام وارداتی که شامل ارز بانکی می شوند عبارتند از: جو، ذرت، تجهیزات پزشکی، دارو، سویا و دانه های روغنی.

    ارز نیمایی

ارز نیمایی که در سامانه نیما تهیه می شود، صادرکننده و واردکننده در این سامانه به صورت اینترنتی و آنلاین به خرید و فروش ارز اقدام می کنند. این نوع ارز نیز به برخی از کالاهای وارداتی مجاز اختصاص داده می شود.

    ارز واردات کالا در برابر صادرات خود

این ارز به این طریق تامین می شود که شخص صادرکننده کالا از ارز حاصل از صادرات خود برای کالاهای وارداتی بهره می برد. این روش تامین ارز که از زمان ابلاغ تا اجرای آن مسیری طولانی را طی کرد، در یک برهه از زمان محل اختلاف صادرکننده و بانک مرکزی بود.

    تامین ارز به صورت واردات کالا در برابر صادرات غیر

نحوه تامین ارز برای واردات کالا، از طریق صادرات غیر است. به این صورت که وارد کننده کالا با تمایل و توافق صادرکننده دیگر، ارز خود را از وی تامین می کند. این نحوه تامین ارز نیز برای اجرایی شدن، پروسه ای طولانی را سپری کرد.

    تامین با ارز اشخاص

به کلیه ارزهای افراد خارج از کشور که تمایل دارند ارز خود را برای واردات کالا هزینه کنند ارز اشخاص اطلاق می شود. این نحوه تامین ارز برای مدتی محدود ممنوع شده بود ولی مجددا بانک مرکزی جمهوری اسلامی با صدور بخشنامه ای، آن را به رسمیت شناخت.

ویژگی های سامانه نیمایی و ارز نیمایی

اصلی ترین و مهم ترین خصوصیت سامانه نیما امنیت در معاملات است. فروشندگان ارز درخواست های خود را مبتنی بر خرید و فروش ارز به صورت آنلاین، ارائه می دهند. در سامانه نیما، صرافی ها مانند یک واسطه عمل کرده و باعث تسهیل در معاملات ارزی می شوند. به عبارت دیگر سامانه ارزی نیما میان سامانه های جامع تجارت و واحد تجارت برون مرزی به عنوان یک واسطه، ایفای نقش می کند.

ویژگی های سامانه نیمایی و ارز نیمایی

یکی دیگر از مزایای ارز نیمایی این است که با وجود تحریم ها نیز می توان آن را از طریق سامانه نیما تهیه کرد؛ زیرا در این سامانه، صرافی های مجاز بدون واسطه و دخالت مستقیم سیستم بانکی، ارز را از فروشندگان خارجی تامین می کنند.

تامین ارز به روش مرسوم قدیمی به این گونه بود که درخواست کننده ارز با مراجعه حضوری به بانک، تقاضای ارزی خود را اعلام می کرد. بانک مرکزی که نقش واسطه را داشت از طریق کارگزاری های داخلی و بانک های خارجی، ارز را به فروشندگان خارجی پرداخت کرده و ارز متقاضی را تامین می کرد.

خرید و فروش ارز در سامانه نیما

شما اگر به عنوان یک متقاضی ارز قصد تامین ارز نیمایی دارید، می توانید پس از مراجعه به سامانه جامع تجارت درخواست تامین ارز کنید. این درخواست باید در قسمت سفارشات غیر بانکی ثبت شود. سفارش شما به موجب هماهنگی های لازم بین بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت به سیستم نیما منتقل می شود. به این صورت شما به راحتی می توانید ارز مورد نیاز خود را از سامانه نیما تامین نمایید.

ارز مبادله ای چیست و بر چه مبنایی تعریف می شود؟

در این مقاله قصد داریم ارز مبادله ای را معرفی کرده و تفاوت های آن با ارز آزاد را بیان کنیم.

ارز مبادله ای ارزی است که از طرف دولت و در مکانی به نام مرکز مبادلات ارزی ارائه می شود. ارز مبادله ای در مقابل مفهوم ارز آزاد قرار دارد. ارز آزاد ارزی است که قیمت آن در بازار آزاد و با توجه شرایط اقتصادی و عرضه و تقاضا در بازار ارز تعیین می شود. ارز آزاد توسط صرافی ها و دلالان ارز عرضه می شود. ارز مبادله ای برای واردات تمام کالاها نبوده و تنها به بعضی کالاها اختصاص می یابد. کالاها برای واردات، توسط دولت به ده گروه کالایی تقسیم شده اند.
از این ده گروه، گروه دهم گروه کالاهای لوکس است که ارز مبادله ای به آن ها تخصی نمی یابد. حقوق و عوارض گمرکی کالاهای اولویت دهم یا همان کالاهای لوکس دو برابر دیگر کالاها است. کالاهای 9 گروه دیگر مشمول دریافت ارز مبادله ای می شوند. البته با توجه به توان و ظرفیت تولید داخلی کالاهای گروه های مشمول ارز مبادله ای به تدریج کمتر می شوند.