وضعیت بیمه شخص ثالث در صنعت بیمه

به گزراش اقتصاد 100،  در این گزارش روند حق بیمه صادره برای سه رشته خودرویی در شرکت‌هایی که اطلاعات ماهانه آنها در کدال بورس در دسترس بوده از ابتدای سال 1397 مورد بررسی قرار گرفته است. در بین شرکت‌های مورد بررسی در این گزارش دو شرکت بیمه سامان و آسیا توانسته‌اند با پر رنگ کردن هر چه بیشتر دو رشته سودده بدنه و سرنشین، بهترین نسبت را به سه رشته خودرویی ایجاد کنند.در نظام بیمه‌ای کشور از 16 رشته کلی تعریف شده از سوی بیمه مرکزی، سه رشته به صورت کامل خصوص خودرو و مواردی مربوط به آن است. این سه رشته عبارت‌اند از بیمه شخص ثالث (اعم از اجباری، مازاد و دیه)، بیمه حوادث سرنشین و بیمه بدنه. این سه رشته همیشه در زمره رشته‌های پر خبر و پر حاشیه در حوزه بیمه‌گری بوده‌اند. در عرصه تعیین نرخ‌های حق بیمه تعیین نرخ‌ها که عمدتاً تابعی از تعیین نرخ دیه و همچنین قیمت خودروهای مختلف است هر ساله محل اختلافات و التهابات زیادی بین شرکت‌های بیمه‌ای و مراجع نرخ‌گذاری است.

در موضوع خسارات نیز متغیر‌های تأثیرگذار بر این سه رشته آنقدر تأثیرگذار هستند که عملاً بیمه تنها باید منتظر آمار مربوط به فوتی‌ها و حرجی‌ها و خسارات بمانند. بر اساس آمار منتشر شده روزانه ۱۷۰۰ خبر تصادف در شهر تهران به پلیس راهبر از طریق سامانه ۱۱۰ اعلام می‌شود. از این تعداد، ۲۰۰ مورد منجر به ترسیم کروکی خسارتی و ۶۰ مورد منجر به ترسیم کروکی جرحی می‌شود. متأسفانه در هر دو روز سه نفر در اثر حوادث رانندگی در شهر تهران فوت می‌کند. در سطح معابر شهر تهران، در سال ۱۴۰۰، تصادفات منجر به جرح حدود 10 درصد و تصادفات خسارتی ۱۸ درصد نسبت به سال ۹۹ افزایش داشته است. در چهار ماهه نخست سال جاری نیز ۳ درصد در تصادفات جرحی و ۲۵ درصد در تصادفات خسارتی افزایش داشته‌ایم؛ همچنین در سال جاری ۴۴ درصد متوفیان عابر پیاده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸ درصد افزایش داشته است. حدود ۲۵ درصد مجروحان حوادث رانندگی عابر پیاده هستند؛ همچنین در سال جاری ۴۳ درصد متوفیان رانندگان موتورسیکلت بوده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته چهار درصد کاهش است. ۶۳ درصد مجروحین حوادث رانندگی تهران هم موتورسواران هستند. ۱۳ درصد متوفیان نیز مربوط به رانندگان و سرنشینان خودرو هستند که نسبت به سال گذشته چهار درصد کاهش دارد.

بی قراری خسارت

دستوری بودن نرخ‌های حق بیمه و همچنین عدم تأثیرگذاری نه چندان زیاد بر ضرایب خسارتی باعث شده تا در نگاه نخست این گزاره در ذهن ایجاد شود که شرکت‌های بیمه‌ای در تعیین سود و زیان خود در رشته‌های بیمه‌ای چندان دخالتی نداشته و مجبور به تبعیت از شرایط هستند. با وجود این بررسی داده‌ها و آمار نشان می‌دهد برخی از رشته‌ها در این سه رشته کارنامة موفق‌تری نسبت به سایرین داشته‌اند؛ بنابراین می‌توان گفت؛ به‌رغم تمامی محدودیت‌های موجود در این رشته‌ها، باز هم مدیران بیمه‌ای می‌توانند از دل این محدودیت‌ها به ایده‌هایی برای بهبود عملکرد خود دست یابند.

بر اساس بررسی‌های میدانی به صورت معمول استفاده‌کنندگان از خدمات بیمه‌ای به صورت معمول خودروی خود را برای این سه رشته در یک شرکت بیمه‌ای بیمه می‌کنند. روند حق بیمه صادره در بسیاری از شرکت‌ها و تشابه بسیار زیاد نوسانات این سه رشته، مؤیدی آماری بر این مشاهده میدانی است. این در حالی است که این سه رشته به لحاظ مبلغ حق بیمه دریافتی، مکانیسم بیمه‌ای (نحوه تعیین حق بیمه) و سود و زیان تفاوت‌هایی با هم دارند. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده رشته بیمه شخص ثالث در همه شرکت‌های بیمه‌ای حق بیمه‌ای به مراتب بیشتر از دو رشته دیگر دارد. همچنین این رشته در سال‌های اخیر در کل صنعت (و همچنین در اغلب شرکت‌های بیمه‌ای) در زمره رشته‌های زیان‌ده بوده است. این در حالی است که دو رشته بدنه و سرنشین حق بیمه به مراتب کمتری عاید شرکت‌ها می‌کنند در عین حال رشته‌های سوددهی به شمار می‌روند.

ترکیب سود و زیان سه رشته

دریافت خدمات بیمه‌گری این سه رشته از سوی اغلب مشتریان باعث شده و ترکیب سوددهی و زیان‌دهی این سه رشته می‌تواند امکانی را برای مدیران شرکت‌های بیمه‌ای ایجاد کرده تا این سه رشته به عنوان یک رشته واحد قلمداد کرده با ایجاد مشوق‌هایی برای هر یک از این سه رشته در جذب هر چه بیشتر حق بیمه یا عدم گزارش خسارت برای دو رشته دیگر، در مجموع عملکرد بهتری برای برآیند عملکرد این سه رشته رقم بزنند. اعمال تخفیف‌های قابل توجه در رشته بدنه برای مشتریانی که خسارتی در این رشته گزارش نکنند نمونه‌ای بارز از این مشوق‌هاست. با این توصیفات هر شرکتی که در سبد بیمه‌ای خود بتواند سهم دو رشته سرنشین و بدنه را نسبت به رشته ثالث افزایش دهد می‌توان گفت (با ثابت در نظر گرفتن سایر شرایط) کارنامة موفق‌تری داشته است.

بررسی اطلاعات مربوط به حق بیمه صادره شرکت‌های بیمه در سال‌های گذشته می‌توان معیار قضاوتی برای توفیق یا عدم توفیق مدیران شرکت‌های بیمه‌ای در حوزه بیمه‌های خودرویی باشد. (هر چند که بهتر است خسارات مربوط به هر یک از رشته‌ها نیز در محاسبات مورد بررسی قرار گیرد.) در این گزارش روند حق بیمه صادره برای سه رشته خودرویی در شرکت‌هایی که اطلاعات ماهانه آنها در کدال بورس در دسترس بوده از ابتدای سال 1397 مورد بررسی قرار گرفته است. در بین شرکت‌های مورد بررسی در این گزارش دو شرکت بیمه سامان و آسیا توانسته‌اند با پر رنگ کردن هر چه بیشتر دو رشته سودده بدنه و سرنشین، بهترین نسبت را به سه رشته خودرویی ایجاد کنند. این دو شرکت موفق شده‌اند سهم حق دریافتی خود در دو رشته سوده بدنه و سرنشین را به حدود یک سوم از کل حق بیمه دریافتی از رشته‌های خودرویی برسانند. در سوی مقابل شرکت بیمه معلم با سهم بالای سهم رشته ثالث نسبت به دو رشته دیگر، ضعیف‌ترین عملکرد را در این مورد داشته است.

در کل صنعت نیز روند حق بیمه صادر شده در این سه رشته با یکدیگر روندی مشابه داشته‌اند. به گونه‌ای که در فصول تابستان و زمستان نسبت به سایر فصول رشد داشته‌اند. هر چند تناسب گرفتن از رشته‌ها به دلیل ماهیت نسبتاً متفاوت آنها نمی‌تواند تمام واقعیات را بیان دارد؛ اما بر اساس بررسی‌ها، به صورت میانگین حق بیمه دریافتی در رشته بدنه بین 20 تا 35 درصد از حق بیمه دریافتی در رشته ثالث بوده است. حق بیمه دریافتی در رشته سرنشین نیز حدود 12 تا 15 درصد از حق بیمه دریافتی رشته ثالث بوده است. زیان‌دهی در رشته ثالث و سوددهی دو رشته دیگر، استفاده همزمان مشتری از هر سه نوع رشته در قالب خدمات یک شرکت بیمه‌ای و همچنین دامنه نوسانات مورد اشاره در بند قبل، همگی تکه‌های یک پازل چند وجهی هستند که مدیران بیمه‌ای می‌توانند با چینش بهینه آنها، سودآوری تجمیعی این سه رشته را برای شرکت خود به حداکثر رسانند.