حقوق کارگران 1404 مشخص شد + روش محاسبه سبد معیشت خانوار‌های کارگری

در روز دوشنبه گذشته، اولین نشست کمیته سه‌جانبه دستمزد با محوریت محاسبه مزد ۱۴۰۴ برگزار شد. بر اساس بند دوم ماده ۴۱ قانون کار، حداقل دستمزد کارگران باید به گونه‌ای تعیین شود که قادر به تأمین هزینه‌های زندگی یک خانواده متوسط باشد. «سبد معیشت حداقلی خانوارهای کارگری» به عنوان شاخصی برای ارزیابی این الزام قانونی، از طریق محاسبات کمیته دستمزد شورای عالی کار، به طور رسمی و سالانه محاسبه می‌شود.

با وجود آنکه در سال‌های اخیر نرخ سبد معیشت رسمی به تصویب شورای عالی کار رسیده است، این رقم غالباً فاصله معناداری با هزینه‌های واقعی زندگی خانواده‌های کارگری دارد. محاسبات سبد معیشت معمولاً تنها با در نظر گرفتن هزینه‌های خوراکی انجام می‌شود و هیچ‌گاه به عنوان مبنای اصلی تعیین دستمزد استفاده نشده است. به همین دلیل، فاصله میان دستمزد و سبد معیشت به طور مداوم و در هر سال افزایش یافته است و اکنون دستمزد تنها حدود یک‌سوم از هزینه‌های حداقلی زندگی را پوشش می‌دهد. این امر موجب نگرانی‌های جدی در میان کارگران شده است.

محسن باقری، رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شوراها و نماینده کارگران در کمیته دستمزد، در رابطه با نشست‌های اخیر کمیته دستمزد و برنامه‌های آینده گفت: در نشست روز دوشنبه، کلیات موضوع مطرح شد و درباره راهکارهای محاسبات سبد معیشت بحث‌هایی صورت گرفت. قرار شده است که در نشست‌های بعدی، کارشناسانی از مراکز مختلف از جمله مرکز آمار ایران حضور داشته باشند تا اطلاعات و داده‌های مورد نیاز برای محاسبات دقیق‌تر سبد معیشت به اعضای کمیته ارائه دهند. باقری همچنین افزود: از این پس، هر دوشنبه نشست‌های سه‌جانبه کمیته دستمزد برگزار خواهد شد و امید داریم که محاسبات سبد معیشت بر اساس داده‌های به‌روز به زودی به سرانجام برسد.

در این راستا، محاسبات سبد معیشت معمولاً با استناد به داده‌های آماری دی‌ماه یا بهمن‌ماه هر سال انجام می‌شود. با این حال، شواهد اولیه حاکی از آن است که فاصله سبد معیشت با دستمزد کارگران به طرز بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. به گفته باقری، دستمزد کنونی کارگران تنها یک‌سوم از هزینه‌های حداقلی زندگی را پوشش می‌دهد. این در حالی است که بسیاری از هزینه‌ها مانند مسکن، خوراکی‌ها، خدمات درمانی و آموزش، رفاهیات و تفریحات از زندگی کارگران حذف شده است.

بر اساس آمارهای رسمی منتهی به مهرماه، میانگین کشوری سبد معیشت حداقلی خانوارهای کارگری ۲۷ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان بوده است. باقری همچنین پیش‌بینی کرد که به دلیل افزایش تورم و تغییرات قیمت‌ها در ماه‌های پس از مهر، نرخ سبد معیشت خانوارهای کارگری قطعاً افزایش یافته و در ماه‌های آینده بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش خواهد داشت. این افزایش به دلیل رشد قیمت اقلام خوراکی و هزینه‌های دیگر زندگی، به ویژه مسکن و انرژی، اجتناب‌ناپذیر است.

با مقایسه سبد معیشت با دستمزد کنونی کارگران، باقری اشاره کرد که متوسط دریافتی کارگران حداقل‌بگیر حدود ۱۱ میلیون تومان است. این میزان درآمد، تنها حدود یک‌سوم از هزینه‌های حداقلی زندگی را پوشش می‌دهد. به عبارت دیگر، حتی اگر کارگر دو شیفت کامل کار کند و دو برابر دستمزد خود را دریافت نماید، باز هم درآمدش نمی‌تواند هزینه‌های ضروری زندگی را تأمین کند.

این فعال کارگری افزود: متأسفانه بسیاری از کارگران حتی برای تأمین مسکن، خوراکی‌ها و سایر اقلام ضروری نیز با مشکلات جدی مواجه هستند. در چنین شرایطی، حتی یک افزایش ۱۰۰ درصدی در دستمزد هم نمی‌تواند کارگران را به سطح رفاه حداقلی برساند.

در پایان، باقری تأکید کرد که امیدوار است در مذاکرات مزدی امسال به وضعیت بحرانی معیشت کارگران توجه بیشتری شود و دستمزدها به گونه‌ای تعیین شود که فاصله میان آن و سبد معیشت کاهش یابد. او از دولت و مسئولان خواست که تصمیمات خود را به‌گونه‌ای اتخاذ کنند که زندگی کارگران به حداقل شرایط قابل تحمل برسد و دستمزدها بتوانند هزینه‌های ضروری زندگی را پوشش دهند.