سرمایه‌های مردم در چنگال تورم و بی‌ثباتی اقتصادی / آیا پزشکیان توان مقابله با بحران اقتصادی را دارد؟

جامساز با بیان اینکه در ۴ ماه ابتدای سال به طور میانگین روزانه بیش از ۳۷۰۰ میلیارد تومان بر حجم نقدینگی افزوده شده است، گفـت: عنایت به تحریم های نفتی، بانکی، بیمه ای و محدویت های شدید تجارت خارجی و تنگناهای ارزی، قطعا در راستای تأمین کسری بودجه تا پایان سال افزایش حجم نقدینگی و تورم بیشتر را تجربه خواهیم کرد که افزایش فقر، انباشت مطالبات اقشار مختلف مردم از دولت، گسترش نارضایتی های اقتصادی و اجتماعی و به تبع آن سیاسی را به همراه خواهد داشت.

ایران در سال‌ های اخیر با چالش جدی کاهش ارزش پول ملی و تورم مزمن مواجه شده است و این پدیده ها که ناشی از سیاست‌ گذاری‌ های اقتصادی غلط و ساختار معیوب اقتصاد است، هم اکنون از مهم‌ ترین مشکلات کشور محسوب می شود. کاهش ارزش پول نه تنها قدرت خرید مردم را کاهش داده و به افزایش شکاف طبقاتی دامن زده، بلکه بر تولید، سرمایه‌گذاری و اشتغال نیز تأثیرات منفی گذاشته است.

گفتگوی با دکتر محمود جامساز، اقتصاددان برجسته کشورمان را بخوانید:

تورم مانند غول، قدرت خرید مردم را می بلعد

محمود جامساز ابتدا گفت: کاهش ارزش پول در ایران بحث جدیدی نیست و بر اساس سیاست گذاری‌ های اقتصادی اعم از مالی، پولی و ارزی طی سالیان طولانی توسط دولت‌ ها و بانک مرکزی فاقد استقلال ایجاد شده است. روند کاهش ارزش پول یکی از تهدیدات اصلی در سرگردانی نقدینگی و افزایش تورم است و در حقیقت تورم را معنا و تعریف می‌ کند.

وی افزود: نکته قابل توجه آنکه همواره نرخ بهره بانکی کمتر از نرخ تورم بوده و سیاست گذار پولی را در افزایش نرخ بهره متناسب با تورم به سبب نتایج رکودی آن بر اقتصاد با چالش روبرو‌ کرده‌ است. در چنین شرایطی سپرده گذاران متضرر می شوند، زیرا به ازای مابه التفاوت نرخ تورم و سود سپرده از ارزش پول آنان کاسته می شود، لذا در جستجوی بازارهای دیگری هستند تا حداقل ارزش پول خود را در برابر تورمی که چون غولی که از بطری درآمده و قدرت خرید آنان را می بلعد،  حفظ کنند و در حد امکان از سودی هر چند مختصر برخوردار شوند.

بازارهای سرمایه، بورس، طلا و دلار بر مبنای معاملات پولی ربوی شکل گرفته است

این اقتصاددان با بیان اینکه بازارهای سرمایه یا بورس، مسکن، طلا و دلار و خطرناکترین آن بازار غیر متشکل پولی بر مبنای معاملات پولی ربوی شکل گرفته است، گفت: این بازارها که در عدم حمایت مالی و تسهیلاتی بانک ها از بخش واقعی اقتصاد با بهره های چندین برابر سود بانکی رو به گسترش  است، محل فرود پس اندازهای مردم است.

وی افزود: بورس اوراق بهادار در کشورهای پیشرفته، علیرغم تأثیر پذیری بازده سهام از ریسک های اقتصادی، مالی و سیاسی چنانچه سرمایه گذار با نگاه بلندمدت ورود کند، از دیگر بازارها مطمئن تر است اما این بازار در کشور ما علاوه بر ریسک های فوق تحت تأثیر رانت، فساد، توزیع اطلاعات نامتقارن و مدیریت نامشهود  آلکاپن های بورسی، به شدت ریسک پذیر است و سرمایه های خرد را نابود می کند.

وی ادامه داد: مکررا سرمایه گذاران خرد به اعتبار پروپاگانداهای دولت، به ویژه زمانی که با کسری بودجه روبرو است وارد این بازار شده اما با ترکیدن حباب قیمت ها و فرو ریختن رونق کاذب سهام، بسیار متضرر و مالباخته شده و از هیچ حمایتی از سوی دولت نیز برخوردار نشده اند. در حال حاضر نیز بازار سرمایه با بحران خروج سرمایه روبرو است، زیرا به وزش هر نسیم یا باد مخالفی چه اقتصادی و چه سیاسی واکنش نشان داده و باعث تنازل شاخص کل می شود اما در این میان آلکاپن های بورسی و کارگزاران وابسته به سودهای نجومی دست می یابند. این هشداری است به سپرده گذارانی که به منظور جبران کاهش ارزش پول خود، سپرده خود را به بازار سرمایه فاقد شفافیت منتقل می کنند.   

وضعیت سرمایه گذاری در بازار مسکن، ارز و طلا

جامساز با بیان اینکه پیش فروش واحدهای مسکونی در حال ساخت بسیاری از سپرده گذاران بانکی را به سمت خود جذب می کند، گفـت: زیرا مسکن   یک‌کالای غیرتجاری و یا غیرمبادله ای است که در زمان تورم بیش از کالاهای مبادله ای و منقول با افزایش قیمت روبرو است. لذا تورم به نفع صاحبان املاک و مستغلات است اما جولان دهی کلاهبرداران در این بازار منجر به بر باد رفتن سرمایه های بخشی از مشارکت کنندگان شده و پرونده های متعددی به شکایت مالباختگان در دستگاه قضایی مفتوح گردیده است.

وی ادامه داد: بازار ارز و طلا که از پیوستگی خطی نیز برخوردارند از دیگر بازارهای محل ورود سرمایه های سرگردانی است که مورد عنایت و توجه افرادی است که اندوخته ها و یا مازاد بر درآمد خود را به منظور جلوگیری از کاهش ارزش به آن تبدیل می کنند. بدیهی است بالا گرفتن انتظارات تورمی علاوه بر عوامل بنیادین اسباب افزایش طلا و ارز را فراهم می کند و بر نرخ  تورم می افزاید اما تلاش بانک مرکزی در پی تثبیت نرخ ارز که هیچگاه در آن موفق نبوده، از طریق تزریق ارز به بازار آزاد سبب می شود بهای ارز تا حدودی البته تا بالای قیمت قبل از صعود قرار گیرد و با نوساناتی در حد یکی دو هزار تومان کم یا بیش طی مدت محدودی تا زمان صعود مجدد آرام گیرد اما قیمت کالاها که تحت تأثیر افزایش دلار، صعود کرده اند به علت چسبندگی به سطوح قیمتی بالا یا تغییری نمی کنند و یا بسیار کمتر از کاهش دلار، تنزل می کنند. با این وصف رفتار معامله گران در این بازار آنان را با سود با زیان مواجه می سازد.

بازار غیرمتشکل پولی محل ترکتازی رباخواران است

این اقتصاددان با بیان اینکه بازار غیرمتشکل پولی که محل ترکتازی رباخواران است، گفت: بازار غیرمتشکل پولی بازار دیگری است که آتش طمع را در برخی از سپرده گذاران شعله ور ساخته و تلاش می کنند تا در مقام وام دهنده به سودهای ۳ تا ۴ برابر بهره بانکی دست یابند اما صرف نظر از مذموم بودن معاملات ربوی، اغلب به سبب وضع بد اقتصادی و رکود و یا کلاهبرداری قادر به وصول اصل و فرع سرمایه خود نمی شوند و سرمایه خود را از دست می دهند. در بیشتر مواقع دیده شده است که از طریق طرح شکایت به دستگاه قضا هم قادر به وصول منابع خود نبوده اند.

وی ادامه داد: با این اوصاف علل سرگردانی ها و ناکامی های جامعه را در جدال با کاهش ارزش پول و قدرت خرید خود باید در سیاست های غیرعلمی و بی خردی سیاستگذاران از یک سو و ساختار  معیوب اقتصاد سیاسی رانتی کشور دانست.

مسعود پزشکیان قادر به مهار تورم نیست

جامساز با بیان اینکه تورم از مجاری متعددی وارد اقتصاد می گردد، گفت: در کشور ما علت العلل بروز و ظهور تورم ناترازی بودجه های سالیانه است که تأمین کسری آنها کشور را با افزایش پایه پولی و نقدینگی و تورم مزمن دو رقمی روبرو ساخته و باعث بی ثباتی اقتصادی، پولی و ارزی شده و پیش بینی پذیری را برای فعالان اقتصادی غیر ممکن ساخته است.

وی افزود: روند سینوسی قیمت ها طی ۴۵ سال گذشته نشان می دهد که روند کاهش ارزش پول که روی دیگر سکه تورم است از ابتدا شکل گرفته و خیال ایستادن ندارد. میانگین رشد تورم در ۴۰ سال منتهی به ۱۳۹۸ حدود ۲۰ درصد و در ۴ سال اخیر بیش از ۴۰ درصد بوده است. ریال در برابر دلار بیش از ۸ برابر کاهش ارزش داشته است. نرخ تورم اعلامی توسط بانک‌ مرکزی در سال گذشته ۵۲/۳ درصد بوده و با توجه به افزایش حجم نقدینگی از ۷۸۸۱ هزار میلیارد تومان در پایان سال ۱۴۰۲ به میزان ۶۳۳۰ هزار میلیارد تومان در پایان تیر ماه امسال رسیده است و به نظر نمی رسد دولت پزشکیان با توجه به ابزار های موجود و تحریم ها و انزوای اقتصادی و کسری بودجه سال جاری که بنا بر پیش بینی مرکز پژوهش های مجلس فراتر از ۱۱۰۰ هزار میلیارد تومان است، قادر به مهار آن شود.

این اقتصاددان با بیان اینکه مسعود پزشکیان دولتی را تحویل گرفته که ۵ ماه از سال جاری گذشته است، گفت: در این پنج ماه بسیاری از منابع بودجه مصرف شده است. با وجودی که معمولا کسری بودجه خود را از نیمه دوم سال نشان می دهد اما در ۴ ماه ابتدای سال به طور میانگین روزانه بیش از ۳۷۰۰ میلیارد تومان بر حجم نقدینگی افزوده شده است. لذا با عنایت به تحریم های نفتی، بانکی، بیمه ای و محدویت های  شدید تجارت خارجی و تنگناهای ارزی، قطعا در راستای تأمین کسری بودجه تا پایان سال افزایش حجم نقدینگی و تورم بیشتر را تجربه خواهیم کرد که افزایش فقر، انباشت مطالبات اقشار مختلف مردم از دولت، گسترش نارضایتی های اقتصادی و اجتماعی و به تبع آن سیاسی را به همراه خواهد داشت.

منبع: رکنا