مسکن ملی زیر بار هزینه‌ها/ رویایی که به کابوس تبدیل شد!
اقتصاد 100- هزینه‌های بالای تبدیل اراضی حاشیه‌ای به مسکونی در طرح مسکن ملی، انتقادات زیادی به همراه داشته و کارشناسان خواستار شفاف‌سازی دولت در این زمینه هستند؛ آیا تامین خانه ارزان‌قیمت برای اقشار کم‌درآمد به این روش، واقع‌بینانه است؟
عدم انتشار اطلاعات دقیق درباره هزینه‌های تبدیل اراضی حاشیه‌ای به زمین‌های مسکونی برای اجرای طرح‌های ویژه اقشار نیازمند، انتقادات بسیاری را به همراه داشته است. در حالی که سیاستگذاران بخش مسکن به‌دنبال استفاده از اراضی حاشیه‌ای برای کاهش هزینه‌ها هستند، برخی کارشناسان معتقدند که این سیاست به دلیل هزینه‌های آماده‌سازی زمین در این مناطق، چالش‌برانگیز است. در این شرایط، شفاف‌سازی در خصوص هزینه‌ها از سوی مسئولان ضروری به نظر می‌رسد.
نقش اراضی در کاهش هزینه طرح مسکن ملی
طرح مسکن ملی که با هدف تامین خانه‌های ارزان‌قیمت برای اقشار کم‌درآمد طراحی شده است، بر استفاده از زمین‌های دولتی در حاشیه شهرها به‌عنوان راه‌حلی برای کاهش هزینه‌ها تاکید دارد. مشابه این رویکرد در طرح‌هایی مانند مسکن مهر نیز اجرا شد. با این وجود، انتقاداتی درباره ادعای ارزان بودن این زمین‌ها به دلیل هزینه‌های بالای آماده‌سازی آن‌ها مطرح می‌شود.
تصورات درباره ارزان بودن زمین‌های حاشیه‌ای
بیشتر زمین‌های حاشیه‌ای خام و فاقد خدمات شهری هستند. بنابراین، آماده‌سازی این زمین‌ها شامل هزینه‌هایی نظیر تامین آب، برق و گاز، خیابان‌کشی و ایجاد دسترسی‌های منطقه‌ای خواهد بود. اگرچه مسئولان تاکنون رقم دقیقی از این هزینه‌ها اعلام نکرده‌اند، برآوردهای غیررسمی هزینه آماده‌سازی هر مترمربع زمین را بین ۴ تا ۵ میلیون تومان می‌دانند. برخی مسئولان گذشته این هزینه‌ها را کمتر از ۲۰ تا ۲۵ درصد این ارقام عنوان کرده‌اند؛ با این حال، عدم ارائه آمار دقیق، سوالات زیادی را در ذهن کارشناسان ایجاد کرده است.
چالش‌های طرح مسکن ملی
در حالی که برخی تصمیم‌گیران فعلی در گذشته نسبت به اجرای طرح‌هایی مانند مسکن ملی در مناطق حاشیه‌ای انتقاداتی داشتند، اکنون از آن دفاع می‌کنند. به‌تازگی گزارشی تحت عنوان «بیش از ۷۳ هزار هکتار زمین برای طرح‌های مسکن تامین شد» منتشر شده که بر تحویل زمین برای ساخت مسکن تاکید دارد. اما سوال اینجاست: چه معیاری برای برآورد هزینه‌های تبدیل زمین‌های غیرشهری به شهری وجود دارد؟
تاثیر هزینه‌های زندگی بر خانواده‌ها
نباید از این نکته غافل شد که زندگی در مناطق حاشیه‌ای اگرچه ممکن است هزینه خانه را کاهش دهد، اما هزینه روزمره زندگی را برای ساکنان افزایش می‌دهد. از یک سو، خدمات شهری در این مناطق کمتر است و از سوی دیگر، رفت‌وآمد به مرکز شهر می‌تواند هزینه اضافی برای خانواده‌ها به‌همراه داشته باشد. این در حالی است که تجربه‌های قبلی نشان داده، مناطق حاشیه‌ای اغلب با کمبودهایی نظیر فضاهای آموزشی، تفریحی و خدمات درمانی مواجه هستند که کیفیت زندگی ساکنان را کاهش می‌دهد.
تحلیل آماری هزینه‌های آماده‌سازی
برای درک بهتر چالش‌های مرتبط با آماده‌سازی زمین‌های حاشیه‌ای در طرح مسکن ملی، نگاهی به برآوردهای هزینه در گذشته داریم:
نوع هزینه برآورد هزینه (تومان به ازای هر مترمربع)| آماده‌سازی زمین (آب، برق، گاز) | ۴,۰۰۰,۰۰۰ - ۵,۰۰۰,۰۰۰ |
| ادعای برخی مسئولان دولتی | ۲۰٪-۲۵٪ از هزینه برآوردی بالا |
جمع‌بندی
برای موفقیت در اجرای طرح مسکن ملی، لازم است که سیاستگذاران علاوه بر کاهش هزینه‌ها، تاثیر این سیاست‌ها بر کیفیت زندگی شهروندان را به دقت ارزیابی کنند. کاهش هزینه‌های مسکن نباید منجر به افزایش هزینه‌های زندگی و یا کاهش دسترسی به امکانات و خدمات شود. از این رو، بهره‌گیری از اطلاعات دقیق و ارائه شفافیت در هزینه‌های مربوط به طرح‌های مسکونی ضروری به نظر می‌رسد.
