همه آنچه باید درباره تاریخچه طلا در ایران بدانید

تاریخچه طلا؛ محل کشف و تاریخ طلا در ایران

 فلزی کمیاب و بسیار با ارزش که شاید در ابتدا هیچ‌کس تصور نمی‌کرد، روزی اقتصاد تمام کشورهای دنیا بر پایه طلا بنا گذاشته شود. اما به هر ترتیب اکنون این اتفاق رخ داده است و به نظر نمی‌رسد که در آینده خلل چندانی به جایگاه بی‌نظیر طلا در سطح دنیا وارد شود. اما فکر می‌کنید داستان و تاریخچه طلا در دنیای ما چگونه آغاز شده است و طول تاریخ چه نقاط عطفی برای این فلز زیبا و خوش‌رنگ رقم خورده است؟

تاریخچه طلا؛ اولین اکتشاف طلا در جهان

آثار تاریخی و نتایج مطالعات درباره تاریخچه طلا نشان می‌دهد که برای اولین بار این فلز گران‌بها از دل رودخانه‌ها کشف شده است. در واقع زیبایی و جلای ظاهری این ماده ارزشمند بوده است که توجه انسان‌ها را به خود جلب کرده است. همچنین از نظر زمانی کشف طلا به حدود ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد که در نوع خود جالب است.

البته ناگفته نماند که کشف طلا بی‌ارتباط با شکل‌گیری تمدن‌ها در دنیا نیست. هزاران سال قبل تمدن‌های موجود در دنیا به زحمت به تعداد انگشتان یک دست بود. اسناد تاریخی مصر باستان را به‌عنوان نخستین سرزمینی نام می‌برند که ارزش طلا در آن کشف شده است. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که در حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مصری‌ها با ذوب کردن طلا به دنبال ساخت زیورآلات از این ماده قیمتی رفتند.

جلوتر که آمدیم در حدود ۱۵۰۰ سال قبل رد پای طلا در بت‌هایی که مردم شبه جزیره عربستان برای پرستش می‌ساختند مشاهده شده است. نخستین سکه‌های طلا در دنیا در حکومت هخامنشیان و توسط داریوش کبیر ضرب گردید و به‌عنوان ابزاری تجاری مورد استفاده قرار گرفت. همچنین مصریان باستان در ادامه از این فلز گران‌بها به‌عنوان ابزار تجارت استفاده کردند و بهای کالاهای خریداری شده خود را با استفاده از طلا پرداختند. آن‌ها سکه طلایی به وزن 11.3 گرم به نام شکل (shekel) ضرب کردند و آن را به‌عنوان واحد استاندارد معاملات تجاری در سرزمین خود معرفی نمودند. این سکه آلیاژی بود که ترکیب طلا و نقره ساخته شده بود و چیزی در حدود دو سوم وزن آن را طلا تشکیل می‌داد.

تاریخچه طلا؛ ضرب سکه‌های طلا در دنیا

همان‌طور که مشاهده کردید، در تاریخچه طلا نخستین بار ایرانیان بودند که سکه‌هایی از طلا و نقره برای تجارت تولید کردند. با توجه به وجود معادن طلای نسبتا زیاد در ایران، طلا در پادشاهی‌های مختلف ایران بیش از کشورها و تمدن‌های همسایه یافت می‌شد و همین مسئله در رونق و شکوه حاکمیت‌های مختلف در ایران بسیار اثرگذار بود. در حدود 560 سال قبل از میلاد نیز در پادشاهی کوچکی در قاره آسیا به نام لیدیا نخستین سکه‌های طلای خالص ضرب شد. پای رومیان نیز در حدود 50 سال قبل از میلادی به ضرب سکه طلا باز شد و آن‌ها این سکه‌ها را تحت عنوان آئوریس (Aureus) نام‌گذاری کردند. بعدها مندلیف نام فلز طلا در جدول تناسبی عناصر را نیز از همین‌جا گرفت و کلمه مخفف Au را برای طلا انتخاب کرد.

نخستین سیستم ارزی یکپارچه مبتنی بر سکه‌های فلزی نیز در سال ۱۰۶۶ میلادی توسط ویلیام پادشاه انگلستان راه‌اندازی شد. سکه طلا در این کشور تحت عنوان فلورین نام‌گذاری شد. بعد از انگلیس نوبت ایتالیا بود که مسیر مشابهی را در پیش گرفت و اولین سکه طلای رسمی خود را منتشر کرد. در ایالات متحده آمریکا نیز استاندارد طلا از سال ۱۷۹۲ برای نخستین بار پایه‌گذاری شد و تا سال ۱۹۷۶ سیستم اقتصادی این کشور به همان صورت اداره می‌شد. در نهایت در این سال اقتصاد آمریکا در چرخشی تاریخی از استاندارد طلا به سمت استاندارد ارزهای فیات حرکت کرد.

جنگ جهانی و تاثیر آن روی طلا

دو جنگ جهانی خانمان‌سوز اول و دوم در قرن اخیر باعث ایجاد ویرانی‌های بزرگی در اقتصاد جهانی شد. حد فاصل بین این دو جنگ نیز رکود اقتصادی وحشتناکی در سراسر اقتصادهای بزرگ دنیا شکل گرفت. دهه ۱۹۳۰ را می‌توان اوج این داستان در نظر گرفت. آمریکا یکبار تجربه کنار گذاشتن استاندارد طلا را از سیستم اقتصادی خود داشت و با نتایج ویران‌کننده آن مواجه شده بود. در سال ۱۹۱۹ بار دیگر به سیستم استاندارد طلا روی آورد. اما باز هم تنگنای شدید اقتصادی آن‌ها را مجبور کرد که در دهه ۱۹۳۰ استاندارد طلا را کنار بگذارند. در جریان دو جنگ جهانی نیز آمریکا هوشمندانه از صحنه جنگ فاصله گرفت. نتیجه این سیاست قدرت گرفتن دلار آمریکا در برابر ارزهای اروپایی بود. این اتفاق موجی از انتقال طلا در دنیا را به سوی آمریکا به طمع کسب سود بیشتر روانه کرد. در نتیجه دلار آمریکا بیش از پیش سلطه خود را در سطح دنیا دیکته کرد.

تاریخچه جنگ برای طلا

این اتفاق زمینه‌ساز شکل‌گیری یک تغییر بزرگ در تاریخچه طلا بود. آمریکایی‌ها در سال ۱۹۷۸ در نهایت در دوران ریاست جمهوری نیکسون تصمیم گرفتن که استاندارد طلا را برای همیشه از اقتصاد خود حذف کنند. در نتیجه پول فیات تا به امروز مبنا و اساس اقتصاد این کشور و به تبع آن سایر کشورهای دنیا شده است. به هر حال از آن روز به این طرف تاریخچه طلا دستخوش فراز و فرودهای زیادی بوده است. در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ طلا به‌عنوان مطمئن‌ترین سرمایه برای در امان ماندن از تورم وحشتناک اقتصادی بود اما در سال‌های ۲۰۱۳ به بعد به خاطر رشد اقتصاد آمریکا و ارزش گرفتن دلار، تقاضا برای طلا افت کرد و قیمت آن نیز کاهش یافت.

تاریخچه استخراج طلا

قاره آفریقا و به طور خاص کشور آفریقای جنوبی بیشترین میزان استخراج طلا در طول تاریخ را به خود اختصاص داده است و در سال ۱۸۶۸ میلادی حدود ۴۰ درصد طلای استخراج شده در سراسر دنیا در کشور آفریقای جنوبی صورت گرفت که هنوز تا به امروز این رکورد دست نخورده باقی مانده است. البته چند سالی که آفریقای جنوبی  جایگاه خود را از دست داده است و کشورهایی مانند چین و آمریکا صدر جدول تولید طلا در دنیا را به خود اختصاص داده‌اند؛ اما هیچ‌یک از آن‌ها حتی به رکورد آفریقای جنوبی نزدیک هم نشده‌اند.

تاریخچه طلا در ایران

تاریخچه طلا در ایران هم همواره پر فراز و نشیب بوده است. ایران در حال حاضر ۲۲ معدن فعال در استان‌های مختلف دارد که در سال حدود ۳۵ هزار و ۶۰۰ تن سنگ طلا از آن‌ها استخراج می‌کند. در حال حاضر چیزی در حدود ۰.۲ درصد طلای تولید شده سالیانه در دنیا در ایران تولید می‌شود و از این حیث ما رتبه ۴۶ را در سال ۲۰۲۰ در دنیا به خود اختصاص داده‌ایم.