راهکارهای تمیز کردن و نگهداری از الماس توپاز

سنگ توپاز چیست و اصول نگهداری و مراقبت از این سنگ!

معرفی سنگ توپاز ، قیمتی و ارزشمند!

توپاز یعنی آتش اما چرا به این سنگ نام توپاز داده‌اند؟ کلمه توپاز یک واژه سانسکریتی به معنای آتش یا شعله است. این سنگ که معمولاً با رنگ آبی شناخته می‌شود یک سنگ بسیار مقاوم و سخت با کاربرد گسترده در صنعت جواهرسازی است. 

توپاز در رنگ‌های مختلفی شناخته می‌شود اما محبوب‌ترین رنگ آن رنگ آبی است. هرچند که می‌توان سنگ توپاز را در طیف رنگی متنوع از شیری تا زرد و طلایی یافت. به توپاز طلایی رنگ (ترکیبی از هلویی و نارنجی) که به صورت طبیعی در طبیعت یافت می‌شود اما بسیار کمیاب است توپاز سلطنتی میگویند این نام‌گذاری و البته کمیاب بودن این رنگ از توپاز در قیمت‌گذاری آن بی‌تأثیر نبوده و باعث شده که آن را به عنوان گران‌ترین نوع سنگ توپاز معرفی کنند. این سنگ برای متولدین آبان معنادار است چراکه در سراسر جهان توپاز سبز آبی را به عنوان سنگ ماه تولد آبان ماه می‌شناسند.

کاربرد سنگ توپاز در صنعت جواهرسازی

سنگ توپاز در ساخت انواع زیورآلات به کار برده می‌شود از گردنبند گرفته تا انگشتر، دستبند و گوشواره، این سنگ با تراش‌های مختلف برای تزئین انواع زیورآلات مورد استفاده قرار گرفته و بر روی پایه نصب می‌شود. توپاز به طور معمول به عنوان یک سنگ نرم شناخته نمی‌شود اما آن‌قدرها هم مقاوم نیست و ممکن است با وارد شدن ضربه سخت، ترک بردارد، به همین دلیل اگر قرار باشد از آن برای ساخت زیورآلات استفاده شود باید آن را بر روی پایه‌هایی محکم با محافظت خوب و بالا نصب کنند. مثلاً پایه bezel نوعی پایه نگین انگشتری است که معمولاً برای استفاده از سنگ توپاز بر روی انگشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و محافظت خوبی از این سنگ در برابر ضربه دارد.

توپاز بی‌رنگ درخششی شبیه به سنگ الماس دارد و همین مسئله باعث شده تا بر روی هر نوع جواهری قابل استفاده باشد اما باید گفت که کاربرد آن بیشتر برای ساخت انگشتر است. توپاز طلایی دو نوع دارد، یک نوع آن کمیاب‌تر است اما نوع دیگر قیمت کمی دارد و به وفور در دسترس است همین هم باعث شده تا از آن در ساخت انواع زیورآلات استفاده شود. البته که جلوه توپاز طلایی بر روی گردنبند یا انگشتر بهتر است. توپاز همایونی یا سلطنتی که آن هم رنگ طلایی مانندی (ترکیب نارنجی و هلویی) دارد بسیار گران‌قیمت است و تنها بر روی جواهرات لوکس نصب می‌شود.

اصول برش‌کاری سنگ توپاز

سنگ توپاز یکی از حساس‌ترین انواع سنگ قیمتی برای تراش دادن است. این سنگ به دلیل داشتن شکاف و درزهای اساسی، تنها توسط جواهرسازان ماهر تراش داده می‌شود چون اندکی بی‌توجهی باعث خرد شدن آن خواهد شد. گذشته از تراش دادن، پولیش کردن و سوار کردن سنگ روی پایه جواهر نیز به دقت بالایی احتیاج دارد. هرچند که سنگ توپاز از مقاومت خوبی در برابر مواد شیمیایی برخوردار است اما نمی‌توان گفت که بافت مقاوم و سختی در برابر برش دارد. به همین دلیل باید از ایجاد فشار زیاد یا تغییر دمای ناگهانی خودداری کرد چراکه این دو عامل به راحتی ساختار این سنگ را درهم می‌شکنند.

هنگام تراش دادن این سگ، جواهرساز باید زاویه دستگاه برش را بر اساس شیارهای این جواهر تغییر داده و دائماً در حال تنظیم آن باشد؛ اما می‌توان گفت که در اغلب مواقع ایجاد زاویه ۱۵ درجه‌ای با میز راهگشاست.

برای نصب سنگ نیز معمولاً پایه انتخاب می‌شود که سنگ را به طور کامل در بر بگیرد تا به این طریق از وارد شدن ضربه و شکستن و آسیب دیدن سنگ توپاز جلوگیری کنند.

اصول نگهداری و مراقبت از سنگ توپاز

توپاز نه تنها درجه سختی ضعیفی دارد بلکه در برابر تغییرات ناگهانی دمایی یا حرارت بسیار بالا هم بسیار شکننده است؛ یعنی هر تغییر در دما سبب ترک برداشتن این سنگ خواهد شد. رنگ توپاز در برابر نور همیشه ثابت است و از بین نمی‌رود اما اگر به طور دائم زیر نور مستقیم خورشید و گرمای آن قرار داشته باشد، ممکن است رنگش تغییر کند و از زرد به قهوه‌ای، قهوه‌ای-قرمز یا قهوه‌ای تیره و سوخته تبدیل شود.

علاوه بر تست‌های پرتوی و گرمایی روی سنگ توپاز و مقاوم‌سازی آن، یک لایه پوشش بدون رنگ میکروسکوپی از اکسید فلزی نیز روی این سنگ کشیده می‌شود تا از شکستن آن محافظت کند؛ اما باید بدانید این لایه پوششی هم دوام و مقاومت زیادی ندارد؛ یعنی فقط در برابر استفاده روزانه مقاوم است و اگر در دمای زیاد یا در تماس با مواد سخت قرار بگیرد نمی‌تواند نقش محافظتی ایفا کند.

به زبان ساده‌تر بگوییم، حتی روش‌هایی که برای افزایش مقاومت توپاز به کار رفته نیز فقط در برابر محلول آب و صابون آن را محافظت می‌کند و تأثیر خاصی در سختی سنگ ندارد. البته مقاومت توپاز در برابر مواد شیمیایی زیاد است و کمترین تأثیرپذیری را از آن‌ها دارد.

افرادی که جواهر توپاز خریداری می‌کنند نیز باید مراقب باشند که این سنگ را زیاد استفاده نکنند و ترجیحاً نیز با دکمه و زیپ لباس‌ها در تماس نباشد. برای مراقبت از سنگ توپاز باید آن از خطرات احتمالی دور نگه داشت.

برای مراقبت از سنگ توپاز هنگام دوش گرفتن و حمام کردن حتماً جواهر مزین به نگین توپاز را دربیاورید. برای حفظ سلامت و رنگ این سنگ قیمتی، باید آن را از شامپو دور نگهدارید. سنگ را درون دستمال مخصوص جواهرات بپیچید و درون کیسه یا جعبه جداگانه بگذارید. حتماً قبل از بسته‌بندی مطمئن شوید که طلا خشک است و رطوبتی ندارد. همچنین طلاهای با نگین توپاز را در کنار دیگر سنگ‌های قیمتی نگهداری نکنید زیرا ممکن است سنگ‌ها روی سطح همدیگر خراش ایجاد کنند.

روش‌های تمیز کردن جواهر توپاز

اگر زیورآلاتی با سنگ توپاز دارید به طور جد گوشزد می‌کنیم که از تمیزکردن آن با بخار یا دستگاه‌های اولتراساند پرهیز کنید. این دستگاه درخشش سنگ را گرفته و تصویر آن را مات می‌کند. بهترین روش برای پاک کردن این جواهر قیمتی استفاده از محلول آب ولرم و پودر صابون است. برای حفظ درخشش سنگ باید آن را با پارچه نخی یا حوله نرم خشک کنید تا لکه‌های آب اثری بر روی آن باقی نگذارند.

فراموش نکنید که علی رقم مقاومت خوب توپاز در برابر مواد شیمیایی بازهم باید از قرارگیری این سنگ در معرض مواد شیمیایی، اسیدها، لوسیون‌ها، عطرها و تمیزکننده‌ها جلوگیری کرد مقاومت سنگ توپاز در برابر این مواد به معنای حفظ ساختار است اما هیچ تضمینی برای حفظ درخشش سنگ وجود ندارد. برای تمیز کردن سنگ توپاز از این نوع مواد بلافاصله آن را درون محلول آب و صابون قرار دهید، آبکشی کرده و با حوله نرم خشک کنید. برای از بین بردن چربی‌ها و آلودگی‌ها از سطح توپاز فقط کافی است آن را ۲۰ تا ۳۰ دقیقه درون محلول آب و صابون ملایم قرار دهید. سپس آن را آبکشی و با دستمال بدون پرز و نرم خشک کنید.

برای تمیز کردن سنگ توپاز از آلودگی‌های متافیزیکی و تخلیه‌ی بارهای منفی آن سنگ توپاز را برای چهل دقیقه تا یک ساعت داخل نمک دریایی خشک و نرم قرار دهید. با این روش سنگ توپاز به راحتی از بارهای منفی موجود پاک‌سازی می‌شود.

روش‌های تمیز کردن زیورآلات با سنگ توپاز

زیورآلات دارای سنگ توپاز بهتر است که با آب ولرم و صابون شستشو داده شوند، هرچند که توپاز در برابر مواد شیمیایی مقاوم است اما طلای شما در برخورد با این مواد آسیب می‌بیند. به همین دلیل برای تمیز کردن زیورآلات با سنگ توپاز کافیست:

درون یک کاسه مقداری پودر صابون ریخته و آن را با آب ولرم مخلوط کنید.

زیورآلات خود را به مدت نیم ساعت درون محلول آب و صابون قرار دهید و صبور باشید تا آلودگی‌ها به خوبی در آب و صابون حل شوند.

پس از گذشت نیم ساعت طلا را از محلول آب و صابون خارج کرده و با کمک یک مسواک نرم آن را برس بزنید، بهتر است با دقت تمام گوشه و کنار زیورآلاتتان را به کمک مسواک تمیز کنید.

هنگام تمیز کردن پایه جواهر حواستان به چنگک ها باشد تا حین برس زدن آسیب نبیند. اطراف نگین و پایه‌ی جواهر را خیلی آرام و با ملایمت برس بکشید تا خراشی روی سنگ ایجاد نشود. البته اگر از مسواک نرم استفاده کنید جای نگران نیست.

بعد از اینکه به خوبی تمام قسمت‌های طلا و سنگ را تمیز کردید آن را برای ده دقیقه داخل کاسه آب ولرم قرار دهید تا محلول آب و صابون از روی طلا پاک شود. مسواک را شسته و بعد تمام قسمت‌ها را با مسواک تمیز برس بزنید تا صابون از روی آن شسته شود.

در آخر کافیست طلا را با دستمال مخصوص جواهر، دستمال نخی یا حوله‌ای نرم خشک کنید.