عیارسنجی طلا چیست و چطور انجام می‌شود؟

برای حل این مشکل، فلز طلا را با آلیاژهای دیگر ترکیب کرده و به این ترتیب درجه‌ی سختی آن را افزایش می‌دهند. اضافه‌شدن آلیاژ به ‌طلا باعث بالارفتن قدرت چکش‌خواری این فلز قیمتی شده و استفاده از آن را در صنایع مختلف ممکن می‌سازد. با توضیحات گفته شده می‌توان به این نتیجه رسید که عیار طلا در واقع میزان خلوص آن را نشان می‌دهد و هرچه این رقم بیشتر باشد، طلای مورد نظر درصد کمتری از آلیاژهای دیگر را در ترکیبات خود دارد.

برای درک بهتر مفهوم عیار طلا، بهتر است این موضوع را با اعداد بررسی کرده و با نسبت‌های استاندارد در این زمینه آشنا شوید. به‌طور کلی طلای خالص معادل ۱۰۰۰ در نظر گرفته می‌شود و به این معنا است که در هر یک کیلوگرم طلا، ۱۰۰۰ گرم طلای خالص وجود دارد. با این حساب می‌توان گفت که وقتی بعد از عیارسنجی طلا، صحبت از طلای ۴۵۰ می‌شود، منظور این است که ۴۵ درصد از طلای مورد نظر خالص بوده و بقیه‌ی آن از آلیاژهای مختلف دیگر تشکیل شده است.

آلیاژهای طلا

امروزه از فلزات مختلفی برای کم کردن عیار طلا و افزایش سختی آن استفاده می‌کنند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، فلز مس است. آلیاژ مس یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین فلزاتی است که با طلا ترکیب کرده و عیار آن را کاهش می‌دهند. فراوانی و قیمت مناسب فلز مس سبب شده که استفاده از این آلیاژ برای کاهش عیار طلا از رواج بسیار بالایی برخوردار باشد. رودیوم، نقره و پلاتین نیز از دیگر فلزات رایجی هستند که برای کم‌کردن عیار طلای خام و تغییر رنگ طلای زرد به طلای سفید از آن‌ها استفاده می‌شود.

یکی از بارزترین تفاوت‌هایی که طلای با عیار بالا نسبت به طلایی با عیار پایین دارد، تیره‌تر بودن رنگ آن است. طلای ۲۴ عیار در مقایسه با طلای ۲۰ یا ۱۸ عیار رنگ زرد تیره‌تری دارد و این موضوع می‌تواند به شما در تشخیص کم یا زیاد بودن عیار طلا کمک کند. هر یک از کشورهای جهان معیارها و استانداردهای مخصوص خود را در زمینه‌ی عیار طلا دارند و در کشور ما طلای ۱۸ عیار به عنوان عیار استاندارد در نظر گرفته می‌شود.

1- عیارسنجی طلا با سنگ محک و تیزآب سلطانی

رایج‌ترین روش سنجش عیار طلا، روش سنتی است. به این صورت که طلا را روی سنگ کوارتز یا سنگ محک می‌کشند. سپس به اندازه یک قطره بسیار کوچک از تیزاب سلطانیِ عیار شده را روی آن می‌ریزند:

    اگر فلز واکنش نشان نداد یعنی عیار آن با عیار تیزآب یکی است.

    اگر کمرنگ شد، یعنی عیار فلز  پایین‌تر از عیار تیزآب است.

    اگر خط طلا از روی سنگ محک به طور کلی از بین رفت یعنی آن فلز، طلا نیست یا عیار بسیار پایینی دارد.

احتمالا برایتان سوال پیش آمده که عیار تیزآب سلطانی چیست؟ تیزآب سلطانی همان اسید نیتریک خالص است که با اصطلاح عامیانه‌ی جوهر شوره هم از آن یاد می‌شود. با اضافه یا کم کردن جوهر نمک به آن می‌توان خاصیتش برای سنجش عیار طلا را تغییر داد. مثلا برای سنجش طلای ۱۸ عیار، ۵۰ سی‌سی جوهرنمک و ۳۰ سی‌سی تیزآب سلطانی را با هم ترکیب می‌کنند. به این فرایند اصطلاحا می‌گویند تیزآب عیارشده یا اسید عیارشده.

2- عیارسنجی طلا به روش ری‌گیری (کوپلاسیون)

در این روش که یکی از رایج‌ترین روش‌های موجود برای تعیین عیار طلا است، ابتدا وزن طلای مورد نظر را با کمک ترازوی آنالیتیک می‌سنجند. بعد از توزین طلا، آن را به همراه مقداری سرب، در داخل کوپل که یک بوته‌ی مخصوص است ذوب می‌کنند. در این پروسه، فلز سرب اکسید شده و ضمن جذب سایر اکسیدهای موجود در طلا، جذب کوپل می‌شود. بعد از این مرحله، مقداری اسید نیتریک به طلا اضافه می‌کنند تا فلزات موجود در آن، داخل اسید حل شوند. در پایان، طلای حاصل را تصفیه کرده و وزن آن را با وزن اولیه مقایسه می‌کنند. به این صورت عیار طلا مشخص شود.

3- تعیین عیار طلا با روش XRF

روش XRF یکی از دقیق‌ترین روش‌های موجود برای عیارسنجی طلا است و در طی آن هیچ آسیب و تخریبی متوجه طلا نمی‌شود. در این روش با کمک دستگاه XRF که از اشعه‌ی ایکس کمک می‌گیرد، مقدار دقیق و کیفیت عناصر موجود در طلا اندازه‌گیری می‌شود. روش XRF علاوه بر طلا، برای عیارسنجی مواد معدنی، سنگ‌ها و رسوبات مختلف نیز مورد استفاده قرار گرفته و قابل اتکاترین روش عیارسنجی در دنیا به‌شمار می‌رود.

4- عیارسنجی طلا با کلید شاخص (کلید شاهد)

کلید شاخص یا کلید شاهد، در واقع نمونه‌های از عیارهای مختلف طلا هستند که برای سنجش خلوص مصنوعات طلا مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش به ترتیب زیر انجام می‌شود:

    طلا را روی سنگ محک می‌کشند.

    کلید شاخص را نیز روی سنگ محک می‌کشند.

    خطوط برجا مانده از طلا و کلید شاهد را با هم مقایسه می‌کنند و به این ترتیب عیار طلا مشخص می‌شود.

طلای 18 عیار با اجرت پایین را از کجا بخریم؟

بازار طلای ایران معدن خریدوفروش طلای 18 عیار است. به ندرت ممکن است در یک گالری بتوانید طرح‌های متنوعی از طلا با عیار بالا یا پایین‌تر پیدا کنید؛ اما این مسئله نباید باعث شود که برای خرید طلا به هر طلافروشی اعتماد کنید. طلا فلز ارزشمندی است، فرقی هم نمی‌کند عیار آن ده باشد یا 24 در هر صورت شما قرار است یک کالای باارزش خریداری کنید. عقل حکم می‌کند که برای این خرید دقت کافی به خرج دهید و به سراغ یک گالری معتبر بروید.

البته مسئله مهم دیگری که هنگام خرید طلا اهمیت پیدا می‌کند اجرت ساخت آن است. سعی کنید طلای خود را از مجموعه‌ای خریداری کنید که کارمزد منصفانه‌ای بابت طراحی و ساخت محصولات خود در نظر می‌گیرد. اجرت ساخت می‌تواند از دو تا 40 درصد باشد اما شما در گالری طلای روبی برای خرید انواع زیورآلات تنها 7 تا 11 درصد از مبلغ کل طلا را به عنوان اجرت پرداخت می‌کنید که این کارمزد برای کارهای مشابه با دیگر برندهای تا 20 درصد هم افزایش پیدا می‌کند.