سرنوشت 6 میلیارد دلار ایران به کجا کشید؟

جزئیات دیدار و درخواست ایران

مهم‌ترین نکته از دیدار رهبری با امیر قطر، اشاره به موضوع توقیف پول‌های ایران در این کشور و تاکید بر آزادسازی آن بود:

"ما کشور قطر را یک کشور دوست و برادر می‌دانیم. اگرچه همچنان مسائل مبهم و حل نشده‌ای همچون بازگرداندن مطالبات ایران که از کره جنوبی به قطر منتقل شد، باقی است. می‌دانیم مانع اصلی عملی شدن توافق در این زمینه، آمریکا است. ما اگر جای قطر بودیم، به فشارهای آمریکا توجه نمی‌کردیم و مطالبات طرف مقابل را بازمی‌گرداندیم و همچنان انتظار چنین اقدامی از جانب قطر داریم."

با این سخنان، مشخص شد پول‌های انتقالی ایران از کره جنوبی به قطر، در توقیف است و عامل این توقیف، آمریکا محسوب می‌شود. این در حالی است که مقامات وقت از جمله رئیس بانک مرکزی، سفیر ایران در قطر و حتی دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، پیش‌تر این خبر را تکذیب کرده بودند.

جزئیات مبلغ و جابجایی پول ایران

مبلغ توقیفی ۶ میلیارد دلار است. در توافق میان ایران و آمریکا در دولت رئیسی با میانجیگری قطر، این مبلغ که پیش‌تر در کره جنوبی مسدود شده بود، به بانک‌های قطری منتقل شد. با این حال، پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، آمریکا از قطر خواست دسترسی ایران به این پول را متوقف کند.

توافق ایران و آمریکا: مبادله زندانیان و انتقال پول

در سال ۱۴۰۲، توافقی میان ایران و آمریکا با میانجیگری قطر منجر به مبادله ۵ زندانی از سوی هر دو کشور شد. همچنین، قرار بود ایران این ۶ میلیارد دلار را برای خریدهای بشردوستانه از جمله مواد غذایی و تجهیزات پزشکی استفاده کند. تمامی مصارف این مبلغ با نظارت مستقیم دولت آمریکا تعیین و تایید می‌شود.

با این حال، روند انتقال این مبلغ از کره جنوبی به قطر با کاهش یک میلیارد دلار به دلیل تبدیل ارز و پروسه چندمرحله‌ای جابجایی همراه بود.

دستور آمریکا و واکنش رسانه‌ها

در مهر ۱۴۰۲، سه روزنامه معتبر آمریکایی شامل وال استریت ژورنال، نیویورک تایمز و واشنگتن پست اعلام کردند که آمریکا و قطر به صورت موقت، دسترسی ایران به ۶ میلیارد دلار در بانک‌های قطر را متوقف کرده‌اند. این اقدام به دنبال حمله حماس به اسرائیل و افزایش انتقادات از دولت بایدن صورت گرفت.

سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا این اقدام را به تأمین مالی احتمالی حملات حماس ارتباط دادند و این موضوع جنجال فراوانی در محافل سیاسی ایالات متحده به وجود آورد.

تکذیب‌های پیاپی مقامات ایران

مقامات ایران در زمان‌های متعددی، توقیف ۶ میلیارد دلار پول ایران در قطر را رد کردند. محمدرضا فرزین، رئیس وقت بانک مرکزی، در آذر ۱۴۰۲ مدعی شد که این مبالغ مسدود نشده و روند ورود آن به کشور عادی است. همچنین، علی صالح‌آبادی، سفیر ایران در قطر، این ادعا را مستقیماً بی‌اساس خواند.

دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز در واکنش به گزارش رسانه‌های آمریکایی، آن را ناشی از اختلافات سیاسی داخلی در آمریکا دانست و تاکید کرد این پول حق مسلم ملت ایران است.

نتیجه‌گیری

با اظهارنظر صریح رهبری، مشخص شد که توقیف ۶ میلیارد دلار ایران در قطر به دستور آمریکا صحت داشته و تکذیب‌های پیشین مقامات وقت، نادرست بوده است. سرنوشت این مبلغ همچنان در گرو فشارهای سیاسی بین‌المللی و تعاملات دیپلماتیک آینده خواهد بود.