تاریخچه بستنی مربوط به کدام کشور است

به گزارش گروه گردشگری اقتصاد ۱۰۰، بستنی، یکی از دل‌چسب‌ترین خوراکی‌ها است که اکثر افراد در گوشه‌وکنار دنیا و در تمام فصول از آن استفاده می‌کنند؛ دسری بی‌نظیر که اطلاعات دقیقی از تاریخچه ساخت اولیه آن در دست نیست. این خوراکی پرطرفدار را ابتدا با یخ یا برف به همراه عسل یا افزودنی‌های دیگر سرو می‌کردند و چون مواد اولیه آن همه‌جا یافت می‌شد به‌طور دقیق مشخص نیست که چه کسی و کجا اولین بار آن را کشف کرده است. 

بستنی، محبوب‌ترین و مشهورترین دسر دنیا با پیشینه‌ای کهن است که امروزه در کشورهای مختلف انواع گوناگون آن وجود دارد. علاوه بر انواع معمول بستنی که همه ما آن را می‌شناسیم انواع دیگری از این دسر در سراسر دنیا تهیه می‌شود که کمی عجیب‌وغریب‌ به نظر می‌رسند؛ بستنی خرچنگ و بستنی‌هایی که با استفاده از نیتروژن مایع تهیه می‌شوند در این دسته قرار می‌گیرند.

ر گذشته برای تهیه دسر درباریان، یخ را با میوه‌ها و طعم‌دهنده‌های مختلف با یکدیگر ترکیب می‌کردند. بر اساس منابع کتاب مقدس، نوشیدنی‌های یخی از علاقه‌مندی‌های سلیمان نبی در فصل برداشت بود و اسکندر کبیر نیز از ترکیب برف و یخ با عسل و شهد لذت می‌برد. 

نرو کلودیوس سزار، امپراتور رم، اغلب افراد متبحر در کوهنوردی را برای به دست آوردن برف و یخ به کوهستان‌ها می‌فرستاد و خدمه وی با ترکیب میوه و شهد با این یخ‌ها برایش معجونی خوشمزه تهیه می‌کردند. دستور تهیه شربت را مارکوپولو از خاور دور به ایتالیا برد و به مرور زمان همین شربت به بستنی تبدیل شد. در گذشته مردم ایران افشره آب انگور را بر روی برف‌ می‌ریختند و به‌عنوان دسر در فصول گرم استفاده می‌کردند؛ این برف‌ها را از زیرزمین‌های سردی به نام یخچال، یا از برف‌های باقی‌مانده روی کوه‌های اطراف هگمتانه، بر‌می‌داشتند.

در چین نیز حدود 4000 سال قبل نوعی بستنی یخی درست می‌شد؛ آن‌ها سنگ نمک و یخ را بر روی لیوانی که داخل آن شربت بود می‌زدند تا شربت یخ بزند. شیربرنج یخی نوع دیگری از دسرهای خوش‌طعم چینی‌ها بود که با قرار دادن شیر، برنج کاملا پخته به همراه ادویه در داخل برف آن را تهیه می‌کردند.

اولین تبلیغات بستنی در آمریکا در 12 ماه می ۱۷۷۷ در روزنامه نیویورک منتشر شد؛ زمانی که قنادی به نام “فیلیپ لنزی” اعلام کرد که در فروشگاه او همه روزه بستنی توزیع می‌شود.حدود سال ۱۸۰۰ تولید بستنی در آمریکا تبدیل به یک صنعت شد؛ مانند دیگر صنایع آمریکایی، تولید بستنی به دلیل نوآوری‌‎های تکنولوژیکی، از جمله اسب بخار، دستگاه هموژنیزه، برق و موتور، ماشین‌آلات بسته‌بندی، و فرآیندهای انجماد جدید و تجهیزات به سرعت به پیشرفت چشم‌گیری دست پیدا کرد. 

مدتی بعد شخصی به نام “ارنست هاموی” شکر و موادی برای کِش آمدن بستنی را به آن اضافه کرد. از سال ۱۹۳۰ میلادی (۷۲ سال پیش) ساختار بستنی با اختراع ماده‌ای به نام “یخ خشک” آسان‌تر شد؛ یخ خشک در واقع همان قطعات جامد دی‌اکسیدکربن است که به سرد کردن بستنی در هنگام ساخته شدن کمک زیادی کرد.

امروزه فروشگاه‌های بستنی اختصاصی و رستوران‌هایی وجود دارند که بستنی را در ظرف‌های مختلف به شکل‌ها و طعم‌های متنوعی سرو می‌کنند و از محبوبیت زیادی نیز برخوردارند.

تاریخچه بستنی در ایران 

ورود بستنی به ایران را دوران قاجار می‌دانند؛ در دوران "ناصرالدین شاه" بود که با سفر درباریان به فرنگ، بستنی به ایران وارد شد. نقل است که ناصرالدین شاه زمانی که برای سفر به فرانسه رفته بود در منطقه ییلاقی پلومبیر بستنی خورد و شیفته طعم آن شد؛ امروزه پلومبیر یکی از محبوب‌ترین و مشهورترین بستنی‌های دنیا محسوب می‌شود. در آن دوره تنها اهالی دربار می‌توانستند از این دسر خوش‌طعم استفاده کنند. چندی بعد فردی به‌نام "ممد ریش" کار تولید بستنی را آغاز کرد؛ وی مغازه‌ای به راه انداخت و به ساخت بستنی روی آورد و این آغاز تولید بستنی در ایران بود.

چند سال بعد "اکبر مشهدی ملایری" با "ممد ریش" همکار شد و به یادگیری ساخت بستنی پرداخت. آن‌ها با هم شریک شدند و بستنی‌فروشی بزرگ‌تری راه انداختند. پس از مدتی ممد ریش از شراکت کنار کشید و اکبر مشهدی کار را ادامه داد. وی با ابداعاتی که در تولید بستنی به‌کار گرفت اسم خود را بر سر زبان‌ها انداخت و به "بستنی اکبر مشتی" معروف شد. بدین ترتیب تاریخ ورود بستنی به ایران شکل گرفت.

اواخر دهه ۱۳۴۰ شمسی بود که دستگاه بستنی‌ساز به ایران وارد شد؛ در آن زمان در کنار بستنی، فالوده هم تهیه می‌کردند. به هر یک از بستنی‌فروشی‌های معروف تهران یک دستگاه بستنی‌ساز هدیه داده شد اما در این میان اکبر مشتی همان روال سنتی خود را در پیش گرفت و از دستگاه استفاده نکرد.

بستنی‌های معروف ایران

بستنی سنتی زعفرانی: این بستنی ترکیبی خوش‌طعم از زعفران، گلاب، خامه و پسته ایرانی به‌علاوه تکه‌های یخ‌زده خامه است که به دلیل زعفران موجود در آن به یک داروی ضد افسردگی تبدیل شده و بسیار پرطرفدار است. 

فالوده: شاید برایتان تعجب‌آور است که فالوده را نوعی بستنی بدانید اما این خوراکی خوشمزه که از نشاسته برنج تهیه می‌شود از زیر مجموعه‌های بستنی است. معمولا به رشته‌های یخ‌زده نشاسته آب‌لیموی تازه، شهد آلبالو و یا شربت توت‌فرنگی می‌افزایند اما این دسر با چاشنی‌هایی نظیر عرقیات گیاهی مثل عرق نعناع و نسترن نیز سرو می‌شود. «فالوده» یا پالوده دسری کاملا ایرانی‌ است که در گذر زمان تغییر کرده است؛ به‌جز فالوده شیراز، فالوده شهرهای کرمان و یزد نیز معروف‌اند.

یخ‌در‌بهشت: اصلا از اسم یخ‌دربهشت متوجه می‌شوید که چه تاثیری در تابستان گرم دارد. استفاده از یخ و شربت‌های نیمه یخ‌زده در پیشینه غذایی ایرانیان از گذشته مرسوم بوده است اما به‌طور دقیق مشخص نیست یخ‌دربهشت امروزی از کجا آمده است.  این دسر تابستانی را با موادی مثل شکر، شربت آب لیمو، شربت آلبالو یا شربت هر میوه‌ دیگری به اضافه طعم‌دهنده‌ها و چاشنی‌هایی مانند وانیل درست می‌کنند. حالت نیمه مایع - نیمه‌ جامد یخ‌دربهشت این امکان را می‌دهد که بتوان آن را با نی‌های مخصوص خورد.

بستنی قیفی: بستنی که از سالیان دور متداول بوده و طرفداران زیادی نیز دارد. بستنی متری پارک ملت از معروف‌ترین انواع بستنی قیفی است؛ برای سفارش این بستنی باید بگویید چند متر بستنی می‌خواهید نه چند اسکوپ!

بستنی نانی یا حصیری: معمولا بستنی سنتی که با نان سرو شود را با نام بستنی حصیری یا نانی می‌شناسند اما باید گفت که بستنی نانی یا حصیری نوعی روش سرو بستنی است که می‌تواند با انواع مختلف بستنی همراه باشد. امروزه به جز نان از انواع بیسکویت، کیک و ویفر نیز استفاده می‌کنند.

بستنی ملاثانی در خوزستان: شهر ملاثانی در شمال اهواز قرار دارد؛ بستنی این شهر از نظر کیفیت، طعم و مزه در خوزستان بسیار مشهور بوده و بستنی کاملا بومی و سنتی ایرانی است. این بستنی از شیر گاومیش تولید و شکر مورد نیاز آن نیز از نیشکر همان منطقه تامین می‌شود؛ روزانه پنج تن شیر تازه گاومیش برای عمل‌آوری بستنی در این شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد، بستنی ملاثانی در میان گردشگران طرفداران زیادی دارد.

انواع بستنی در دنیا

ژلاتو یا بستنی ایتالیایی: این نوع بستنی چربی کمتر، شکر و هوای بیشتری نسبت به سایر بستنی‌ها دارد. کلمه جلاتو یا ژلاتو از فعل یخ زدن می‌آید و جلاتوی ایتالیایی از محبوب‌ترین و متنوع‌ترین انواع بستنی در جهان است.

سافت ژلاتو یا بستنی ماشینی: این نوع بستنی در سال 1930  ابداع شد و از خانواده جلاتوها است با این تفاوت که هوای بیشتر و چربی کمتری نسبت به آن دارد و سبک‌تر از جلاتو است؛ درنتیجه راحت‌تر شکل می‌گیرد. 

پاپسیکل، بستنی یخی، آلاسکا: پاپسیکل‌ها یا همان بستنی یخی‌های خودمان بستنی‌های چوبی دست‌ساز با پایه شیر، آب و آب میوه است. می‌توان با ترکیب آب‌میوه طبیعی با کمی شیرین‌کننده یک بستنی یخی خوشمزه و خوشرنگ تهیه کرد.

دون دورما: بستنی خاص کشور ترکیه که حتما این روزها کلیپ‌های آن را دیده‌اید؛ آقای بستنی‌ساز با میله بلندی که در دست دارد به‌راحتی بستنی را از دست مشتری خارج کرده و او را سرکار می‌گذارد. این نوع بستنی شبیه آدامس است و قابلیت کشسانی و چسبندگی زیادی دارد و ب راحتی‌ آب نمی‌شود.

ماست بستنی: یکی از پرطرفدارترین و سالم‌ترین بستنی‌های دنیا است که بر پایه ماست تهیه می‌شود و انگلیسی‌ها از سال 1970 آن را تولید کردند. ماست بستنی طعم لذیذی دارد و چربی و قند آن بسیار کم است، به‌علاوه باکتری‌های مفیدی برای دستگاه گوارش دارد. ویژگی‌های مثبت این بستنی موجب شده تا تجارت آن از تجارت‌های پر سود سال ۲۰۱۲ باشد.

رول بستنی: نوع دیگری از بستنی که متعلق به کشورهای شرق آسیا همچون تایلند و کامبوج است. روند تهیه این بستنی در کمتر از 5 دقیقه انجام می‌شود؛ رول بستنی را نمی‌توان از قبل تهیه کرد و در همان زمان که سفارش داده می‌شود در مقابل مشتری آن را آماده می‌کنند. در تهیه این بستنی از مایعی با ترکیب شیر، خامه و تخم مرغ استفاده می‌شود. مایع را بر روی سنگ سردی می‌ریزند و خوراکی‌هایی مانند بیسکویت و میوه به آن اضافه می‌کنند؛ در این میان با دو کاردک به‌صورت مداوم آن را جمع و پهن می‌کنند و در نهایت بستنی‌های رول شده را در ظرفی گذاشته و با تزیینات سرو می‌کنند.

بستنی سرخ شده: این بستنی در آمریکا و مکزیک به وجود آمد اما در کشور چین بسیار محبوب شد. برای تهیه این بستنی یک اسکوپ بستنی را می‌گذارند یخ بزنند و سپس آن را در خرده‌های نان مخصوص یا بیسکویت می‌غلتان‌اند. در آخر گلوله بستنی را در روغن داغ می‌اندازند و صبر می‌کنند تا آن برشته شود. می‌توانید این بستنی را با سیروپ‌های مختلف نوش جان کنید.

سوربِ (Sorbet): این بستنی شبیه به جلاتو است اما برخلاف آن بر پایه آب (آب طعم‌دار یا آب‌میوه طبیعی) تهیه می‌شود و متعلق به فرانسه است. سوربه از دو ماده اصلی شکر و میوه تشکیل شده است.

چوبی یا کیم: بستنی چوبی نخستین بار توسط یک داروخانه‌دار در ایالت آیووا آمریکا ساخته شد. این ایده از کودکی به ذهن او خطور کرد، زمانی که نمی‌توانست بین بستنی و آبنبات چوبی یکی را انتخاب کند. این بستنی در ایران جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد و به یکی از محبوب‌ترین‌ها تبدیل شد.

بستنی های عجیب و غریب

• بستنی موچی برنج بلغور ژاپن: یکی از بستنی‌های خوشمزه و پرطرفدار ژاپنی است که از برنج بلغور به شکل توپ تهیه و تولید می‌شود.
• بستنی اسپاگتی آلمان: دستور تهیه و تولید این بستنی اولین بار در سال 1969 میلادی ارائه شد. این بستنی شبیه به اسپاگتی است که روی آن‌ را با شیره توت فرنگی می‌پوشانند. (شبیه اسپاکتی که روی آن را سس گوجه‌فرنگی می‌زنند.)
• بستنی کچنگ مالزی و سنگاپور: بستنی که مواد اصلی سازنده آن یخ و لوبیا قرمز است.
• بستنی چاملون اسپانیا: بستنی که رنگ آن تغییر می‌کند؛ در سال 2014 پروفسور مانوئل لینارز، فیزیک‌دان اسپانیایی، دستور تهیه بستنی این بستنی را ارائه داد. این بستنی کاملا از مواد طبیعی ساخته شده و در آن از هیچ ماده شیمیایی استفاده نشده است.
• بستنی شاه بلوط فرانسه: یکی از بستنی‌های پرطرفدار و ملی کشور فرانسه محسوب می‌شود که برای ساخت آن ابتدا ماده اولیه را تهیه کرده و سپس بستنی را به آن اضافه می‌کنند.
• بستنی شیر- غلات: بستنی‌ معروف شهر نیویورک که از ترکیب کورن فلکس و شیر تهیه شده است.
• بستنی پیتزا: بستنی خاصِ شهر فیلادلفیا در ایالت پنسیلوانیا، که طعم پیتزا را از ترکیب گوجه‌فرنگی، ریحان، پونه کوهی، نمک و سیر ایجاد می‌کند.
• بستنی عرق سرد: بستنی خانگی شهر Angier در ایالت کارولینای شمالی که با سه نوع فلفل و دو نوع سس تند تهیه می‌شود.
• بستنی دم ببر: این بستنی در شهر ادمونتون یا آلبرتای کانادا تولید می‌شود. رنگ نارنجی بستنی با سس شیرین‌بیانِ سیاه روی آن، ظاهری شبیه به پوست ببر به آن داده است.
• بستنی پرنده خانگی: در توکیوی ژاپن با استفاده از خوراک پرندگان خانگی مانند میوه‌ها، آجیل‌ها و دانه‌ها این بستنی را تهیه می‌شود.
• سایر بستنی های عجیب و غریب: در ژاپن بستنی با طعم‌های ماهی شور ژاپنی، کاکتوس، هشت پا، سیب‌زمینی شیرین، زبان گاو، خرچنگ، بادمجان و جلبک هم تهیه می‌شود.

انتهای پیام/